Het lukt gebruikers van antidepressiva vaak niet het gebruik ervan goed en op de juiste manier af te bouwen als ze eraan toe zijn. En dat kan leiden tot ernstige en onnodige klachten. Artsen-, apothekers- en patiëntenorganisaties komen daarom met een gezamenlijke aanbeveling die alle partijen handvatten moet bieden.
"Afbouwen is eigenlijk maatwerk. Er is goede begeleiding nodig door de behandelend arts, huisarts of psychiater, zodat tijdens het afbouwen van de antidepressiva wordt gekeken of het schema wat de patiënt aanhoudt wel werkt", zegt psychiater Eric Ruhe die meewerkte aan het advies.
Het moet ervoor zorgen dat mensen niet te snel afbouwen, waardoor klachten weer kunnen terugkomen. Ook is het belangrijk dat mensen het verschil leren kennen tussen de zogeheten onttrekkingsverschijnselen die kunnen optreden en hun 'oude' klachten, zegt Ruhe.
"Die zijn namelijk lastig uit elkaar te houden. De onttrekkingsverschijnselen kunnen lijken op een terugval, van bijvoorbeeld een depressie. Er kan bijvoorbeeld somberheid optreden. Dan worden mensen vaak bang en stoppen ze met het afbouwen. En dat is zonde."
Kiezen tussen twee kwaden
Dat afbouwen lastig is weet Nathalie Kelderman, voorzitter van de Depressie Vereniging. Ze slikte antidepressiva vanwege een depressie, maar wilde stoppen met de medicijnen toen ze zwanger wilde worden. "Ik had wel overlegd met mijn huisarts, maar ik kreeg van hem geen begeleiding. Ik moest de pillen maar halveren en zo afbouwen."
Maar toen Kelderman eenmaal in verwachting was, kreeg ze opnieuw te maken met een zware depressie. "Mijn klachten kwamen terug en behoorlijk heftig ook. Toen heb ik uiteindelijk, in overleg met een psychiater, toch weer het gebruik van de medicijnen opgebouwd. Het voelde als kiezen tussen twee kwaden: depressief en zwanger of toch weer pillen slikken."
Met goede begeleiding had het afbouwen bij haar anders kunnen lopen, zegt Kelderman. "En dat geldt niet alleen voor mij. Van leden van onze vereniging horen we dat ook zij in hun eentje ermee worstelen. Het is echt een serieus probleem. Daarom vinden we het ook heel belangrijk dat er nu goed de aandacht op gericht wordt."
Een pil halveren lukt nog wel, maar 'm in twintig stukjes snijden lukt natuurlijk niet.
Psychiater Ruhe legt uit dat er voor goed afbouwen van antidepressiva soms een tussenstap nodig is. Dat betekent dat je van het middel dat je gebruikt een lagere dosering moet slikken. Maar dat is niet eenvoudig omdat die niet altijd voorhanden is.
Ruhe hoort van patiënten dat ze dan vaak zelf aan de slag gaan met hun medicijnen. "Een pil halveren lukt nog wel, maar 'm in twintig stukjes snijden lukt natuurlijk niet. Soms zie je dat mensen de korrels gaan tellen van hun capsules om het op die manier te verdelen."
En dat kan weer tot onjuiste doseringen leiden, zegt apotheker Evelyn Schuil. "Dat is gevaarlijk, omdat je dan een te lage dosering of een te hoge kan nemen, met alle gevolgen van dien. De depressie kan weer terugkomen of je krijgt juist last van bijwerkingen."
Kleinere eenheden
Zelf dokteren met antidepressiva is dus niet veilig. Mensen die een heel lage dosering nodig hebben, moeten daarom naar de apotheek voor een bereiding op maat. Maar dat is kostbaar en minder eenvoudig te verkrijgen. Daarnaast vergoeden verzekeraars ook lang niet altijd een op maat gemaakt medicijn.
De opstellers van het gezamenlijke advies zouden daarom graag zien dat er in Nederland kleinere eenheden van antidepressiva beschikbaar komen. "Dat is ontzettend belangrijk om goed te kunnen afbouwen", zegt Ruhe. "We hopen dat door dit advies die kleinere eenheden er snel komen."
