Meer dan een miljoen Nederlanders slikken antidepressiva. Er zou dan ook sprake zijn van een ware depressie-epidemie in Nederland. Ondertussen profiteert de farmaceutische industrie van de wens voor een makkelijke oplossing: geluk uit een potje. Maar klopt dat beeld wel?
Volgens psychiater Christiaan Vinkers is het debat gekaapt en zijn antidepressiva onterecht in het verdomhoekje terechtgekomen. Samen met apotheker Roeland Vis ontleedde hij het wetenschappelijke onderzoek naar antidepressiva en probeert hij kritiek op het medicijn te nuanceren in het boek Even Slikken.
Moderne hype
"De gedachte dat depressie een moderne hype is waar we massaal door de maatschappij in terecht komen, klopt niet. Eigenlijk zijn de cijfers vanaf de jaren tachtig stabiel", zegt Vinkers.
Ook het getal van ruim een miljoen gebruikers behoeft volgens de auteurs nuancering. De helft van de gebruikers slikt de medicatie niet voor een depressie, maar bijvoorbeeld voor een angststoornis. Daarnaast worden ook de mensen meegeteld die hun recept maar één keer ophalen. Vinkers en Vis berekenden dat ongeveer 150.000 Nederlanders het middel langdurig slikken vanwege een depressie.
Worsteling
Aanleiding voor het boek was de weerslag die het debat heeft op de mensen die Vinkers in zijn spreekkamer ziet. "Ik merk dat er een taboe rust op het gebruik van antidepressiva en hoe zeer gebruikers zich schamen. Voor hen is het echt een worsteling."
Dat was het ook voor Aafke Romeijn en Thomas Pruijsen. Beiden zeggen zij dat zij mede door de antidepressiva nog in leven zijn. Voordat ze met de medicatie begonnen, hadden ze al van alles geprobeerd: therapie, sporten, sociale contacten onderhouden en zoveel mogelijk regelmaat en structuur. Pillen waren uiteindelijk de enige optie.
Ik had het idee dat het slikken van antidepressiva de makkelijke weg is, dat je eigenlijk valsspeelt.
"Ik had veel weerstand om de pillen te gaan slikken. Ik dacht dat ik een ander mens zou worden", zegt Thomas. "En ik kende wel de verhalen: dat de farmaceutische industrie met antidepressiva geld wil verdienen aan depressieve mensen, en dat het medicijn een placebo is. Dat zat in mijn hoofd, dus ik zag het ook heel erg als falen dat ik aan die pillen begon."
Het gevoel van falen herkent ook Aafke. "Ik had het idee dat het slikken van antidepressiva de makkelijke weg is, dat je eigenlijk valsspeelt. Je hebt niet genoeg karakter om jezelf erdoorheen te slepen, of genoeg aan jezelf te werken door middel van therapie. Dat maakte dat ik ertegen op zag om die pillen te gaan gebruiken."
Ik ken niet zo veel mensen die naar een psychiater zijn gegaan en hebben geschreeuwd om pillen. Als ze dat al doen is dat vaak in doodsnood.
Psychiater Vinkers merkt het effect van het debat. "Elke keer wanneer een groot artikel in de krant heeft gestaan over dat antidepressiva aanzetten tot moord en zelfmoord - wat niet zo is - komen de gebruikers massaal bij hun huisarts of psychiater met de mededeling dat ze willen stoppen met het medicijn, of al zijn gestopt. Dat is potentieel gevaarlijk, want mensen kunnen daar echt van uit balans raken."
Volgens Vinkers is er wel een groep mensen bij wie antidepressiva te snel worden voorgeschreven, maar dat betekent volgens hem niet dat zij die de pillen keihard nodig hebben daar de dupe van moeten worden. "Dat gebeurt nu", zegt Vinkers.
"Het schadelijkst is dat depressieve mensen die het niet is gelukt op eigen benen te staan, ondanks veel moeite, nog een extra klap in hun gezicht krijgen", zegt Aafke. "Ik ken niet zo veel mensen die naar een psychiater zijn gegaan en hebben geschreeuwd om pillen. Als ze dat al doen is dat vaak in doodsnood."
