De Extern Volkenrechtelijk Adviseur van het kabinet is nooit om advies gevraagd over de Nederlandse steun aan Syrische rebellengroepen.
Uit onderzoek van Nieuwsuur en Trouw is gebleken dat Nederland verschillende strijdgroepen met logistiek materiaal heeft gesteund. Groepen die strijden tegen onder meer de Syrische regering. Volgens volkenrechtelijk adviseur professor André Nollkaemper is daarmee "sprake van handelingen die strijden met het non-interventiebeginsel".
De aanstelling van een Extern Volkenrechtelijk Adviseur was een van de belangrijkste aanbevelingen van de toenmalige commissie-Davids, die de politieke steun van Nederland aan de Irakoorlog onderzocht.
Verbaasd
Opmerkelijk is dat Willibrord Davids, oud-president van de Hoge Raad, op persoonlijke titel reageert op de uitkomsten van het onderzoek van Nieuwsuur en Trouw. In een schriftelijke verklaring laat hij weten verbaasd te zijn dat de Nederlandse regering de volkenrechtelijk adviseur niet om advies vroeg inzake het Syrische hulpprogramma.
Hij vraagt zich af of de steun die Nederland aan Syrische oppositiegroepen gaf "volkenrechtelijk is geoorloofd". Davids: "Een voertuig, zoals een pick-up, kan uitstekend dienen tot aanvoer van verse troepen naar het front of om wapens te vervoeren of daarop te monteren." Davids noemt het 'naïef' om te denken dat een pick-uptruck voor vredelievende doelen wordt gebruikt.
Je mengt je op deze manier in een strijd tegen een soevereine staat.
Ook Nollkaemper, de huidige volkenrechtelijk adviseur van het kabinet, reageert op de publicaties. Daaruit blijkt dat Nederland tot aan begin dit jaar gewapende oppositiegroepen in Syrië gesteund heeft met onder andere pick up-trucks en uniformen, die de groeperingen militair gebruiken in hun strijd.
De gesteunde groeperingen vechten onder meer tegen de regeringstroepen van president Bashar al-Assad. Nollkaemper: "Het leveren van dergelijke goederen is volkenrechtelijk problematisch. Want je mengt je op deze manier in een strijd tegen een soevereine staat."
Nollkaemper wijst op het internationaal recht dat staten verbiedt zich te mengen in de interne gelegenheid van een andere staat. Dat mag alleen vanuit zelfverdediging, of met een mandaat van de Verenigde Naties.
Als het ministerie van Buitenlandse Zaken hem om advies had gevraagd, had Nollkaemper dit nader kunnen toelichten. Maar het ministerie betrok Nollkaemper dus niet bij het zogenaamde NLA-programma.
Steun aan inval Irak
Volkenrechtelijke aspecten speelden een grote rol tijdens de discussie over de politieke steun die het toenmalige kabinet-Balkenende in 2003 gaf aan de Amerikaans-Britse inval in Irak. Een juridisch advies van deskundigen, waarin vraagtekens werden gezet bij de legitimiteit van de inval en de steun daarvoor, werd destijds nooit met de Kamer gedeeld.
De commissie-Davids beval na uitvoerig onderzoek aan om een extern volkenrechtelijk adviseur te benoemen die het kabinet juist bij dit soort zaken voortaan advies zou kunnen geven.
Nieuwsuur en Trouw publiceren vandaag (en ook morgen) op tv, 22.00 uur op NPO 2, en in de krant uitvoerig over het onderzoek. Bekijk hieronder de andere publicaties in dit dossier.
