Door ingrijpen van de Poolse regering moeten tientallen leden van het Hooggerechtshof vervroegd met pensioen. Zo ook opperrechter Malgorzata Gersdorf. Ze is 65 jaar en heeft door een nieuwe wet ineens de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Dat gaat haar niet in de koude kleren zitten.
"De psychologische druk die met deze wettelijke verandering gepaard gaat, is moeilijk vol te houden. Je hebt slaappillen nodig en vrienden en familie om je heen. Gelukkig staat mijn man volledig achter mij en is ook de sfeer in het Hooggerechtshof goed", zegt Gersdorf in een interview met Nieuwsuur.
Ze is heel blij met alle steun die ze deze week heeft ontvangen. "Ik kreeg zelfs rozen van mensen, het is ongelooflijk dat ze me zo steunen." Ook het bezoek van een delegatie Nederlandse rechters deed haar goed. "Dat was fantastisch. Het laat de solidariteit van rechters onderling zien."
Gehoorzame ambtenaren
De nieuwe wet verlaagt de pensioenleeftijd voor rechters van 70 naar 65, daardoor moeten 27 van de 72 leden van het Hooggerechtshof nu al stoppen. Het baart Gersdorf grote zorgen. "De regering wil alle macht naar zich toetrekken en van rechters gehoorzame ambtenaren maken. Die kant gaat het op."
Vervangers van de rechters worden namelijk gekozen door een commissie met leden die door de regerende rechts-conservatieve PiS-partij worden geïnstalleerd. De regering zegt dat het nodig is om de "corrupte" rechtsmacht te hervormen; de oude communisten zouden daarin nog veel te veel macht hebben.
Volgens Gersdorf is dat onzin. "Binnen het Hooggerechtshof zijn er heel weinig mensen die ooit lid waren van de communistische partij, al heb ik mensen daar nooit op beoordeeld. Bovendien zegt zo'n lidmaatschap niet of iemand goed of fout was." Ze zegt dat zij en haar ouders overigens geen lid waren.
De regering wil van de rechters gehoorzame ambtenaren maken.
Gersdorf is sinds woensdag 'officieel' met pensioen, maar ging desondanks gewoon naar haar werk deze week. Ze laat zich niet zomaar wegjagen. "Iedereen weet dat ik 65 jaar ben. Ik ben gezond en nergens bang voor."
Ze is de voorzitter van het Hooggerechtshof en wil haar termijn gewoon afmaken. Dat de regering daar nu een stokje voor steekt, druist volgens haar volledig in tegen de grondwet.
"De grondwet garandeert de voorzitter een termijn van zes jaar, in mijn geval is dat nog tot 2020. De nieuwe pensioenwet is gebaseerd op een verkeerde uitleg van de grondwet, om niet te zeggen op leugens. En op leugens kan je geen land bouwen."
We dachten dat iedereen het wel begreep
Ze denkt dat nog niet goed tot de Poolse samenleving is doorgedrongen hoe belangrijk onafhankelijke rechtbanken zijn. Daarvoor steekt ze ook de hand in eigen boezem. "Wij hebben als rechterlijke macht de samenleving dat niet genoeg geleerd, omdat wij dachten dat iedereen wel begreep hoe belangrijk het is. Nu blijkt dat niet zo te zijn."
De opperrechter hoopt dat andere landen in West-Europa lessen trekken uit de gebeurtenissen in Polen. "Dit moet je niet enkel vanuit het perspectief van Polen zien, dat is niet genoeg. Je moet zien hoe snel je democratische instituties die zich goed ontwikkelen kapot kunt maken met populistische leuzen."
Recht om eigen rechtsstelsel te kiezen
De ontwikkelingen in Polen vallen al een paar jaar slecht bij de Europese Commissie. Maandag werd bekend dat de Europese Commissie vanwege de nieuwe wet een nieuwe juridische procedure is begonnen tegen het land. Brussel wil dat Warschau binnen een maand tekst en uitleg geeft.
De Poolse premier Mateusz Morawiecki verdedigde woensdag zijn besluit in het Europees Parlement in Straatsburg, nadat Europarlementariërs kritiek hadden geuit op de nieuwe pensioenwet. Hij wierp tegen dat ieder land het recht heeft om zijn eigen rechtsstelsel te kiezen.
Voor duizenden Polen was de nieuwe wet deze week reden om uit protest de straat op te gaan. In PiS-bolwerk Radzymin, een voorstadje van Warschau, winden ze zich minder op over het besluit, zag verslaggever Rudy Bouma. Bij sommige aanhangers overheerst er desinteresse, bij anderen ergernis aan de rechters.
