Het inburgeren gaat binnenkort op de schop, en dat is ook hard nodig, staat in een nieuw rapport. Nieuwkomers zijn nu verantwoordelijk voor hun eigen inburgering, maar voor een groot deel van hen is dat een te lastige opgave. Bovendien is het stelsel vooral gericht op straffen en niet op stimuleren.
Onderzoeksbureau Significant deed in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken onderzoek naar de inburgeringswet die sinds 2013 van kracht is. Zelfstandigheid is een van de uitgangspunten van de wet, maar in de praktijk is dat in veel gevallen niet realistisch, concluderen de onderzoekers.
Zo moeten inburgeraars nu zelf een geschikte cursus kiezen, maar is het voor hen lastig om in het aanbod de goede en slechte cursussen van elkaar te onderscheiden. Juist doordat ze de Nederlandse taal nog niet spreken. Bovendien worden aanbieders van de cursussen niet geprikkeld om goede kwaliteit te leveren.
'Inburgeraars worden nu gestraft'
Minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken komt maandag met nieuwe plannen voor de inburgering van nieuwkomers. Er wordt al volop over de nieuwe plannen gespeculeerd. Zo zouden mensen hun inburgering voortaan niet meer zelf hoeven te betalen. Nu moeten ze daarvoor nog een lening aanvragen.
Die lening, van maximaal tienduizend euro, wordt een gift als inburgeraars binnen drie jaar slagen voor hun examens. Lukt dat niet, dan moeten ze een boete betalen en uiteindelijk de lening terugbetalen. De inburgeraars worden op die manier gestraft en juist niet gestimuleerd, zeggen de onderzoekers.
Een deel van de inburgeraars kiest nu veiligheidshalve voor een examen op een lager taalniveau, uit vrees niet op tijd te slagen. Terwijl een hoger taalniveau juist belangrijk is om te kunnen doorstromen naar vervolgonderwijs. De ambitie om iedereen te laten slagen, schiet daardoor het doel voorbij.
Wat inburgeringsexpert Tamar de Waal betreft, komt er zo snel mogelijk een einde aan het beboeten van inburgeraars. Ze schreef zelf vorig jaar een kritisch rapport over het Nederlandse inburgeringsstelsel en doet deze week in een opiniestuk een aantal voorstellen voor het nieuwe stelsel.
Ze vindt dat het huidige beleid te weinig rekening houdt met alle verschillen tussen nieuwkomers. "Kies voor een individuele aanpak en eis niet van elke nieuwkomer hetzelfde eindresultaat", zegt De Waal. Ook vindt ze dat Nederland inburgering moet zien als een belangrijke publieke taak.
"Dat alle verantwoordelijkheid voor inburgering nu op de schouders ligt van nieuwkomers, is niet alleen nadelig voor hen. Het leidt tot meer mensen in de bijstand, verhoogde laaggeletterdheid en meer segregatie. Daar kun je nieuwkomers dan de schuld van geven, maar dat lost de problematiek niet op."
Meer maatwerk
Minister Koolmees wil een inburgeringsstelsel met veel meer maatwerk, Daarvoor pleit ook de onderzoeksgroep die de huidige wet onder de loep heeft genomen. Zorg voor begeleiding en ondersteuning voor degenen die het nodig hebben, maar geef de groep die het zelf kan regelen daarvoor de ruimte.
Die ondersteuning moet wat de onderzoekers betreft zo vroeg mogelijk worden ingezet, in het geval van asielzoekers zo mogelijk al in de opvang. Zodat samen met de inburgeraar een plan kan worden gemaakt. Gemeenten zouden bij die ondersteuning een centralere rol moeten spelen.
