Moeders staan volgend jaar centraal tijdens de Boekenweek. Een thema waar Murat Isik wel mee uit de voeten kan. "Niet alleen omdat mijn eigen moeder een belangrijke vrouw in mijn leven is, maar ook omdat moeders een essentiële rol spelen in mijn romans." Hij hoefde dan ook niet lang na te denken toen hij werd gevraagd om het Boekenweekessay 2019 te schrijven.
Zijn eigen moeder zal daarin waarschijnlijk ook een rol spelen. Isik omschrijft haar als een heel sterke vrouw. "Zij hield thuis de boel bij elkaar, terwijl mijn vader zijn eigen leven leefde. Zij heeft zichzelf opgeofferd, zodat mijn zus en ik konden studeren en iemand konden worden in dit land."
Isik groeide op in de Amsterdamse Bijlmer, de wijk die ook centraal staat in Wees onzichtbaar. Met dat boek won hij vorige maand de Libris Literatuur Prijs. Hij droeg de prijs op aan de wijk van zijn kinderjaren. "Een plek waar ik in mijn dromen nog altijd ben", zei hij toen. Met Nieuwsuur keert hij nu terug.
De Bijlmer voelde als een warm bad
"De Bijlmer is enorm veranderd. Waar mijn flat ooit stond, staan nu nette rijtjeshuizen", zegt Isik. Hij kwam in 1983 als vijfjarig jongetje samen met zijn ouders en zusje in de Bijlmer terecht. Het gezin kwam oorspronkelijk uit Turkije en had drie jaar door Duitsland gereisd. De Bijlmer betekende een nieuwe start.
"Ik was bijna het enige Turkse kind, de wijk was destijds voornamelijk Surinaams. Mijn achtergrond maakte toen niet echt uit. Pas op de middelbare school voelde ik me een buitenstaander. Die stond in een andere wijk, van een hogere sociale klasse. Daar voelde ik me het zwarte schaap, terwijl de Bijlmer voelde als een warm bad."
Hij weet dat de meningen over de Bijlmer niet erg positief zijn. "Mensen zien het als een achterstandswijk. Dat was het ook wel, maar het was ook een wijk met veel vrolijkheid, ruimte en groen. Er leefden allemaal verschillende culturen en opvallende figuren. Veel mooie kanten worden onderbelicht."
Soms zou hij nog wel even terug willen naar de Bijlmer uit zijn jeugd. "Om aan mijn zoon te kunnen laten zien: hier is papa opgegroeid. Maar de modernisering heeft de decorstukken uit die tijd verwoest. De wijk heeft een doorstart gemaakt. Daardoor is het verhaal van de Bijlmer nu wel positiever."
De moeders in mijn romans proberen hun ontsporende echtgenoten op het rechte pad te houden.
De hoofdpersoon in het laatste boek van Isik, Wees onzichtbaar, is een Turks jongetje dat in 1983 op vijfjarige leeftijd met zijn ouders en zusje, via Duitsland, in de Bijlmer terechtkomt. Zijn vader is tiranniek en gewelddadig en geeft zijn geld liever uit aan gokken en drinken dan aan zijn gezin.
Hoewel het leven van de hoofdpersoon overeenkomsten vertoont met dat van Isik, is het volgens de schrijver toch echt fictie. Feit is wel dat Isik als kind al wist dat hij niet zijn vader achterna wilde: die ontvluchtte het gezin en kwam niet zelden dronken thuis. Zijn moeder was er juist altijd voor hem.
"De moeders in mijn romans proberen hun ontsporende echtgenoten op het rechte pad te houden, de boel bij elkaar te houden en zich in te zetten voor het gezin. Net als mijn eigen moeder. Zij is een inspiratiebron, ook voor het Boekenweekessay", zegt Isik. "Ik heb zin om eraan te werken."
