Ze kent het van dichtbij: kinderen van psychisch zieke ouders, die niet altijd de zorg en steun krijgen die ze nodig hebben. Kinderen die zelf ook slachtoffer zijn van de situatie. Nel Petilon is orthopedagoog en staat dagelijks in contact met kinderen van psychiatrisch zieke of verslaafde ouders. Ze is vanavond te gast in Nieuwsuur. "Het grote probleem is dat veel van deze kinderen heel weinig uitleg krijgen over wat er met hun ouders aan de hand is."
De kinderen groeien soms op met ouders die niet goed voor ze kunnen zorgen. En ook al doe die ouders nog zo hun best, ze kunnen zich door hun ziekte vreemd gedragen. "Die worden soms boos, verdrietig, doen heel raar of trekken zich terug. Je ziet dat veel kinderen dan denken dat het aan hun ligt. Ze kunnen het gedrag niet plaatsen en zijn bang dat ze iets verkeerd gedaan hebben.
Hoe komt dat?
"Niemand legt het ze uit. Soms willen ouders ook niet dat de kinderen het weten. Ouders denken dat ze het kind er onnodig mee belasten, of zijn bang dat het kind uit huis gehaald zal worden als het allemaal te bekend wordt. Maar wij hebben geleerd dat het cruciaal is voor kinderen om het te begrijpen. Dat verlicht de situatie enorm."
"Een voorbeeld is een jongetje met een moeder die psychoses had. Die moeder werd steeds heel boos op haar zoontje. Hij vroeg waarom ze boos op hem was, wat hij verkeerd gedaan had, en dan zegt die moeder: dat weet je best wel! Maar hij had geen idee. We hebben hem uit kunnen leggen wat er met zijn moeder aan de hand is en dat die boosheid haar ziekte is en niks met hem te maken heeft. Er viel een last van zijn schouders."
Wat voor gevolgen heeft het opgroeien met zo'n zieke ouder op de kinderen?
"Kinderen willen dat het goed gaat met hun ouders, want ze hebben hun ouders nodig. Dus kinderen gaan zich vaak heel erg aanpassen en voorbeeldgedrag vertonen om hun ouders te pleasen. Ze doen enorm hun best en zijn vaak heel onzichtbaar. Ze cijferen zichzelf weg en zijn enorm gericht op hun zieke ouder."
"Daardoor leren ze niet goed om voor zichzelf op te komen en is het voor hun moeilijker om een eigen identiteit te ontwikkelen. Ze kunnen ook hechtingsproblemen krijgen omdat ze niet leren dat ze bij iemand veilig kunnen zijn. Een deel van deze kinderen krijgt zelf later ook psychische problemen."
Wat gaat er nu niet goed?
"De kinderen worden te weinig opgemerkt. Hulpverleners zijn er nog te vaak alleen voor de ouder. Je wil dat de hulpverlener ook vraagt: heeft u kinderen? En hoe gaat het met hun? Dat is nu al verplicht, maar gebeurt in de praktijk nog niet altijd."
Ander probleem is dat ouders zeggen dat het goed gaat. En dan kan de hulpverlener niks. Want die heeft toestemming nodig van de ouder om met het kind in contact te kunnen komen. Ouders zijn ook vaak erg bang dat het kind uit huis gehaald zal worden, dus vragen om die reden ook maar niet om hulp."
Wat moet er gebeuren?
"De kinderen moeten zichtbaarder worden zodat mensen in hun omgeving het kunnen herkennen. Als ouders niet om hulp vragen, is het lastig voor een buitenstaander te herkennen. Als ouders niet zelf om hulp vragen, kan een school bijvoorbeeld iets betekenen, door met het kind in gesprek te gaan en door te verwijzen naar hulpaanbod voor KOPP-kinderen. Dat staat voor Kinderen van Ouders met Psychische Problemen."
"Verder vind ik dat kinderen van zieke ouders standaard geïnformeerd zouden moeten worden over de ziekte van hun ouder. In Scandinavische landen is dit wettelijk verplicht, maar hier nog niet. Kinderen zouden er recht op moeten hebben te weten wat er met hun ouder aan de hand is."
