De vereniging Beter Onderwijs Nederland (BON) daagt de Universiteit Twente, de Universiteit Maastricht en de Inspectie van het Onderwijs voor de rechter. Volgens BON overtreden de twee universiteiten de wet door zonder geldige reden het Engels als voertaal te gebruiken. De inspectie wordt verweten dat die niet optreedt tegen universiteiten die de wet aan hun laars lappen.
BON wil dat de verengelsing op zijn minst tijdelijk wordt stopgezet en in sommige gevallen ook wordt teruggedraaid. "De wet op het hoger onderwijs schrijft voor dat onderwijsinstellingen de uitdrukkingsvaardigheid in het Nederlands bij Nederlandstalige studenten moet bevorderen. Dit doe je niet als je de opleiding in het Engels aanbiedt'', stelt Ad Verbrugge, voorzitter van BON en hoofddocent filosofie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.
De verengelsing zet de kwaliteit van het wetenschappelijk onderwijs onder druk, vindt BON. Nederlandse docenten en studenten zouden zich lang niet zo goed kunnen uiten in het Engels als in de eigen taal. Dat gaat ten koste van het wetenschappelijke debat.
Maar, zo stelt Verbrugge, het heeft ook verstrekkende gevolgen voor de hele Nederlandse samenleving. "Er is sprake van taalverloedering en achteruitgang van de uitdrukkingsvaardigheid in het Nederlands bij mensen die later belangrijke functies in het openbaar bestuur en de rest van de maatschappij innemen."
'Desastreus'
Universiteiten verwaarlozen hun maatschappelijke functie wanneer ze massaal op het Engels overstappen, meent Verbrugge. "Als universiteiten het Nederlands niet meer serieus nemen als voertaal, maak je de taal gelijk ook irrelevant op middelbare scholen. Waarom zou je nog perfect leren spreken en schrijven in het Nederlands als je straks alleen maar Engels gebruikt op de universiteit? Ik vind het echt desastreus wat hier gebeurt."
Het oprukkende gebruik van het Engels op universiteiten is al langer voer voor felle discussies onder docenten, studenten en bestuurders. Minister van Onderwijs, Ingrid van Engelshoven, komt in juni met haar visie op de internationalisering in het hoger onderwijs.
Maar daar wil BON niet meer op wachten. "We kaarten de kwestie nu al drie jaar aan. In de Tweede Kamer en bij de minister, maar er is tot dusver niks gebeurd. De rechter moet nu ingrijpen.''
'Meer buitenlandse studenten'
Volgens BON springen de Universiteit Twente en de Universiteit Maastricht eruit als slechte voorbeelden. Daar zou het gebruik van Engels als voertaal veel te ver zijn doorgeschoten. "Maar het speelt overal. Als de rechter ons in het gelijk stelt, zal de uitspraak ook gevolgen hebben voor andere universiteiten.''
In tien jaar tijd verdrievoudigde het aantal internationale studenten bij universiteiten. Dit collegejaar studeren er ruim 48.500 internationale studenten aan een Nederlandse universiteit. Verbrugge: "In Amsterdam heerst nu het schrikbeeld dat zich voor het eerst meer buitenlandse studenten dan Nederlandse studenten inschrijven."
Afgelopen maandag presenteerden de Vereniging Hogescholen en de Vereniging van Universiteiten (VSNU), hun internationaliseringsagenda. Hierin stellen ze voor om een numerus fixus in te stellen voor EU-studenten bij de Engelstalige opleidingen.
"Een kunstgreep die juridisch niet houdbaar is", aldus Verbrugge. "Bied je bacheloronderwijs en een groot deel van je masteronderwijs in beginsel in het Nederlands aan. Dan heb je het probleem niet meer.''
Kenniseconomie
De Universiteit Twente, een technische universiteit met 40 procent buitenlandse studenten en 30 procent buitenlandse staf, laat weten een rechtszaak met vertrouwen tegemoet te zien. "Wij houden ons in de afweging voor een Nederlandse of Engelse voertaal bij ieder van onze opleidingen zorgvuldig aan de wetgeving."
Ook de Universiteit Maastricht, met 52 procent buitenlandse studenten en 40 procent buitenlandse staf, zegt zich aan de wet te houden. "Wij zijn overtuigd van de meerwaarde van internationalisering voor de kwaliteit van ons onderwijs en onderzoek." Alleen dan kan, volgens de universiteit, Nederland een kenniseconomie zijn die er internationaal toe doet.
De Inspectie van het Onderwijs wacht de dagvaarding af en meldt bezig te zijn met een onderzoek naar internationalisering. Daarin wordt ook het taalbeleid van universiteiten onder de loep genomen.
