Zo'n honderdvijftig ultrarijken nemen een substantieel deel van de wereldwijde omzet in kunst voor hun rekening. Ze kopen kunstwerken op en doen die later, met winst, weer van de hand. Een soort van beleggen. De recordprijzen die de rijkaards voor werken betalen, baren de kunstwereld ernstige zorgen.
Vannacht zal veilinghuis Sotheby's in New York naar verwachting weer een kunstwerk voor een recordbedrag veilen. Een naakt van Amedeo Modigliani, nu nog het bezit van de Ierse paardenfokker John Magnier, komt onder de hamer voor een geschat bedrag van 150 miljoen dollar.
"Dit is een trophy work, het is een van de bekendste werken van Modigliani. Kunst verzamelen en laten zien is een teken van cultuur, aanzien en rijkdom geworden", zegt de Canadese econoom Don Thompson. "Miljonairs worden sneller gemaakt dan hedendaagse kunst, dus dat drijft de prijs op."
Financiële verlokkingen en schandalen
Volgens Thompson zijn die honderdvijftig rijken die we eerder noemden, uitgenodigd voor de veiling. "Zij zien dit als een investering, net als onroerend goed. Als er om het werk gestreden wordt, kan de prijs nog verder oplopen." Hij denkt dat het werk voor 160 à 170 miljoen dollar weg gaat.
Een enorm bedrag, maar wel realistisch voor zo'n gigantisch werk, zegt Thompson. Toch schuilt er een gevaar in de oplopende prijzen: die kunstbubbel kan een keer barsten. "Als iedereen vindt dat de kunst te duur wordt en snel gaat verkopen, dan wordt de markt overspoeld en stort de boel in."
Thompson schreef het boek The Orange Balloon Dog over de markt in hedendaagse kunst. "De kunstwereld staat in het teken van 'the art of more'. De financiële verlokkingen worden steeds groter en de schandalen rijgen zich de laatste jaren aaneen. De kunstwereld kent nog weinig regelgeving", schrijft hij.
Thompson, die professor is aan de Schulich School of Business van de York University in Toronto, beschrijft in zijn boek "de donkere kanten van de kunstmarktexplosie". "Belangenverstrengeling, handel met voorkennis, prijsmanipulatie, belastingontduiking, witwaspraktijken, oplichting met vervalsingen."
Weer onder de hamer
De meeste kunst die door de rijke bieders wordt gekocht, komt niet aan de muur te hangen of in een huis te staan. Ze worden opgeslagen, voor de toekomst. Zodra de eigenaren een goede winst kunnen maken, komt het werk weer onder de hamer.
"Veel kunstwerken worden bewaard in belastingvrije pakhuizen. Regeringen weten niet precies wat erin staat. Het gaat om enorme opslagplaatsen, ter grootte van zo'n 36 voetbalvelden. En 60 procent van de ruimte wordt ingenomen door kunst", zegt Thompson.
Of het schilderij van Modigliani straks ook stof staat te happen, is nog de vraag. Volgens Thompson zullen ook twee grote musea in Abu Dhabi en Qatar een bod uitbrengen op het werk. "Maar gaan zij een naakt tentoonstellen, vraag ik me dan weer af."
