Als het aan het kabinet ligt komt een zware crimineel straks niet meer vrij na twee derde van de opgelegde straf. De Tweede Kamer buigt zich binnenkort over de afschaffing van de voorwaardelijke invrijheidstelling. Nabestaanden steunen het wetsvoorstel van minister Sander Dekker. Advocaten en de reclassering vinden het ondoordacht.
"Dit wetsvoorstel is niet onderbouwd. Het is emotiewetgeving en stond ineens in het regeerakkoord: maar waar komt het vandaan?", vraagt Jeroen Soeteman, voorzitter van de Vereniging voor Strafrechtadvocaten zich af. "Het is gewoon Teeveniaans: ze willen via een omweg de straffen verhogen. En dat terwijl de straffen in Nederland al relatief hoog zijn."
Zelf verantwoordelijk
Minister Dekker wil de voorwaardelijke invrijheidstelling in de nieuwe wet beperken tot twee jaar. Bij een gevangenisstraf van bijvoorbeeld twaalf jaar zou dat betekenen dat de persoon tien jaar achter de tralies doorbrengt en de laatste twee jaar voorwaardelijk vrij is.
"Ik sta voor een veel actievere detentie, waarbij gedetineerden zelf verantwoordelijk zijn, in de gevangenis arbeid verrichten en werken aan hun re-integratie", schrijft Dekker.
De grootste schurken krijgen de grootste korting.
Een zorg van de reclassering is dat het beperken van de duur van de voorwaardelijke invrijheidstelling tot maximaal twee jaar tot gevolg heeft dat "voor een deel van de daders de tijd te kort is om met controle en begeleiding de gewenste gedragsverandering te bewerkstelligen."
Dat vindt ook SP-Kamerlid Michiel van Nispen. "Minister Dekker zegt dat hij deze wet wil omdat hij het niet kan uitleggen dat daders na twee derde van de straf vrijkomen. Maar dat is juist de taak van de minister: om dat goed uit te leggen. Twee derde van de straf zit je vast en een derde van de straf zit je onder toezicht."
Van Nispen verwacht dat rechters kortere straffen zullen gaan opleggen. "En dat gedetineerden korter worden begeleid en niet meer onder voorwaarden vrij komen. Bijvoorbeeld een alcoholverbod. Als je die regels nu overtreedt, ga je weer terug de gevangenis in. Dat heb je straks niet meer."
"Daarnaast zijn er zorgen dat criminelen straks maar maximaal twee jaar onder toezicht komen te staan. Als je je straf helemaal uitzit, ontloop je dat toezicht. Straks stuur je dan een tikkende tijdbom de samenleving in", aldus Van Nispen.
Onverteerbaar
"Ik ben helemaal verbijsterd dat men tegen is", zegt Rob Stoker. Zijn dochter Kim werd in 2013 op 24-jarige leeftijd neergestoken door haar jaloerse vriendje Arjan de G.. De G. kreeg twaalf jaar, maar zal na acht jaar vrijkomen. Stoker vindt dat onbegrijpelijk en schreef er het boek '30 messteken' over. Hij vroeg Mark Rutte vorig jaar of voorwaardelijk vrijkomen niet gewoon kon worden afgeschaft.
De nieuwe wet zal niet voor de moordenaar van zijn dochter gelden, daar baalt Stoker flink van. Maar hij vindt de nieuwe wet wel fijn voor alle nieuwe nabestaanden. "Ik ben blij dat er naar ons geluisterd is. Die voorwaardelijke invrijheidstelling was voor nabestaanden onverteerbaar. Ik schrijf in mijn boek ook: de grootste schurken krijgen de grootste korting. Ik ben blij dat de wet er komt. Resocialiseren kan ook vanuit de gevangenis."
"De advocaten die tegen zijn, doen alsof voorwaardelijke invrijheidstelling alsnog heel zwaar is, dat je heel streng wordt gecontroleerd. Dat is helemaal niet zo. Deze man (Arjan de G.) mag tijdens zijn invrijheidstelling gewoon naar Tsjechië. Naar het buitenland", zegt Stoker.
De huidige wet moet beter worden uitgelegd. De nieuwe wet is emotiewetgeving.
"Als iemand nu achttien jaar krijgt, dan weten rechters echt wel dat dat eigenlijk twaalf jaar is. Daar houden ze rekening mee. Dekker wil dat achttien jaar zestien jaar wordt. Dat is de straf verhogen", zegt Soeteman. "Dekker zegt dat hij de huidige wet niet aan slachtoffers kan uitleggen. Nou ik wel: het heeft te maken met de resocialisatie daarna."
De strafrechtadvocaat vindt dat een deel van de straf gericht moet zijn op de periode erna. "Iemand weer klaar maken voor de samenleving en de kans op recidive zo klein mogelijk maken. De huidige wet moet beter worden uitgelegd. Met de nieuwe wet worden mijn cliënten korter begeleid en is de kans op recidive groter", zegt hij.
Automatisme
CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg was tien jaar gevangenisdirecteur en stond aan de wieg van de nieuwe wet. "Mensen hebben niet het gevoel dat de huidige wet eerlijk is. Ik weet dat er vaak dingen gebeuren, bijvoorbeeld mensen die kokende soep in het gezicht van een bewaarder gooien en dan nog voorwaardelijke invrijheidstelling krijgen. Dat kan echt niet."
Ze vindt dat het het voorwaardelijk vrijkomen nu een automatisme is en er niet wordt gekeken naar het gedrag van een gevangene. "Gevangenbewaarders zeggen: we maken allemaal rapporten hoe het gaat met mensen. Maar voor wie doen we dat? Ze komen toch gewoon naar buiten. Kijk naar Volkert van der Graaf, die kwam gewoon vrij. Voorwaardelijk vrij mag straks niet langer zijn dan twee jaar. Dat is lang genoeg."
