"Thuis heb ik internet, maar ik gebruik het liever niet. Vooral het lezen van moeilijke woorden en het invullen van formulieren vind ik lastig", zegt Dicky Gingnagel.
"Als ik op een website kom waar ze mijn DigiD nodig hebben, haak ik af. Dat vind ik te moeilijk. Ik ben bang dat ik het verkeerde invul en straks moet betalen."
Gingnagel is als kind vaak ziek geweest. Toen hij terug naar school ging, kon hij niet lezen en schrijven. Toch bleef hij niet zitten. "Tussen 35 kinderen viel het blijkbaar niet zo op."
Inmiddels heeft hij een lees- en schrijfcursus gevolgd en schaamt hij zich minder voor zijn leerachterstand. Maar nog steeds kan hij geschreven communicatie niet goed begrijpen.
Onze samenleving lijkt hen te vergeten, er ontstaat een digitale kloof.
Gingnagel is een van de 2,5 miljoen laaggeletterden in Nederland. Een miljoen mensen is digibeet. Ook het vandaag verschenen rapport De sociale staat van Nederland 2017 van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) benoemt de groep 'voor wie het moeilijk of onmogelijk is om met internet om te gaan, e-mails te versturen, of anderszins te communiceren via sociale media'.
Deze volgens het SCP basale vaardigheden zijn nodig om regie over het eigen leven te hebben. Ook lopen de digibeten achter op de rest van Nederland. 'De samenleving lijkt hen te vergeten, waardoor een digitale kloof ontstaat.'
Achterin de klas
Ook de laaggeletterde 55-jarige Liesbeth de Wit was als kind ziek en kon daardoor moeilijk meekomen. "Daarom werd ik achterin de klas gezet. Ik kreeg een leesboekje in mijn hand gedrukt en moest het maar uitzoeken. Als het niet lukte, kon ik de schoolborden schoonmaken of de planten water geven."
Sinds kort durft De Wit met het openbaar vervoer te reizen. Maar een e-mail sturen, werkuren invullen of internetbankieren kan De Wit niet. Een bericht sturen via whatsapp doet ze af en toe wel. Wel is ze dan bang dat ze een bericht naar de verkeerde persoon stuurt."
Ik wil een mens zien waar ik naartoe kan als ik een probleem heb.
De wereld is lastig te snappen, zegt ze. "Laatst kreeg ik een brief van de belastingdienst met de mededeling dat ik moest betalen. Ik snapte er niks van en heb meteen gebeld. Toen bleek dat zij een fout hadden gemaakt."
De Wit vindt het onbegrijpelijk dat bedrijven steeds meer digitaal doen. "Ik wil een mens zien waar ik naartoe kan als ik een probleem heb. Dat ik mijn verhaal kwijt kan."
Onzichtbaar
Ook adjunct-directeur Rob Bijl van het SCP ziet een sterke afname van het aantal loketten met een persoon die kan helpen. "Dat geldt zeker voor het bedrijfsleven. Banken die vestigingen sluiten. Ze zeggen eigenlijk: doe alles maar digitaal."
Maar niet iedereen kan dat. Die groep blijft dan onzichtbaar, tot het moment dat ze noodgedwongen bij de schuldhulpverlener komen. "Niet iedereen is goed opgeleid en heeft de mentale capaciteiten om met dit soort zaken om te gaan. Zij groeien niet mee, terwijl de technologie en het gebruik ervan door denderen."
Bijl vindt het niet reëel om van deze mensen te verwachten dat ze digitaal actief worden. "Mensen met een mentale beperking bijvoorbeeld, die zullen er altijd zijn. Daar moeten we als samenleving rekening mee blijven houden."
De ontwikkelingen van alles digitaliseren is tamelijk recent. Maar het gaat wel erg snel, wat het probleem volgens Bijl urgent maakt. "We moeten daarop anticiperen. Door bijvoorbeeld meer loketten open te houden en te zorgen voor genoeg pinautomaten, zodat deze mensen altijd kunnen betalen met contant geld."
