Er is een mismatch op de arbeidsmarkt die steeds groter wordt. Daarvoor waarschuwde de Sociaal-Economische Raad (SER) onlangs opnieuw. Het wordt steeds moeilijker om mbo-studenten de juiste vaardigheden te leren in een snel veranderende economie.
De kloof tussen de vaardigheden van de sollicitanten en de eisen die de werkgever stelt groeit. Nu al is in de bouw 60 procent van de vacatures niet in te vullen omdat het personeel niet over de juiste kwalificaties beschikt. In de industrie is dat 43 procent.
Bij Beenen BV in Heerenveen kennen ze het probleem. Ook zij hebben vacatures die al meer dan een jaar open staan. "We hebben grote moeite om personeel met de juiste kwalificaties te vinden", zegt directeur Alex van Dalen. "Door al die openstaande vacatures zijn we gedwongen om nieuwe opdrachten af te slaan."
Beenen levert hard- en software van besturingssystemen voor fabrieken, bijvoorbeeld in de zuivelsector. "We krijgen hier mbo'ers binnen die we eerst nog een half jaar moeten bijscholen voordat ze aan de slag kunnen."
Een maatschappelijke uitdaging
Een onlangs verschenen rapport van de SER bevestigt dit beeld. De kennis en vaardigheden die studenten opdoen raken volgens het rapport steeds sneller achterhaald. De SER maakt zich vooral zorgen over het laagste niveau: mbo-niveau 2.
De SER spreekt over een forse maatschappelijke uitdaging, aangezien zo'n 40 procent van de beroepsbevolking is opgeleid op mbo-niveau. Wel draagt de raad ook meteen een oplossing aan: veel meer samenwerking tussen mbo-scholen en bedrijven.
We bekijken ieder jaar welke functies we het komende jaar nodig hebben in het bedrijf.
Tata Steel in IJmuiden werkt al op die manier. Het staalbedrijf heeft als een van de weinige bedrijven in de industrie weinig problemen met het vinden van geschikt personeel. Al sinds 1939 hebben ze een eigen bedrijfsschool.
"Vroeger waren er meer interne opleidingen bij bedrijven, maar de meesten zijn wegbezuinigd. Wij zijn altijd blijven investeren, omdat we de noodzaak inzien van voldoende en goed geschoold personeel", zegt Fabiènne Hendricks, manager van de school.
En het betaalt zich uit: van de 9000 werknemers van Tata Steel zijn 4000 afkomstig uit hun eigen opleidingen. Ieder jaar ontvangen gemiddeld 120 studenten een gecertificeerd mbo-diploma en die kunnen meteen aan de slag bij het bedrijf.
Ook bij andere bedrijven aan de slag
"We bekijken ieder jaar welke functies we het komende jaar nodig hebben in het bedrijf", zegt Hendricks. "Door te kijken naar de leeftijd van het huidige personeel of de oprichting van nieuwe divisies kunnen we een goede inschatting maken."
Door samen te werken met een regionale mbo-instelling mag Tata Steel officiële diploma's uitgeven. Medewerkers kunnen daarom in de toekomst ook bij andere bedrijven aan de slag. De opleiding is een succes. Jaarlijks schrijven vijf keer meer leerlingen zich in dan dat er plaatsen zijn.
Door leren tijdens je loopbaan
De SER doet in het eerder genoemde rapport een vijftal aanbevelingen om mbo'ers beter voor te bereiden op de praktijk. Zo moeten onderwijsinstellingen beter kijken waar op de arbeidsmarkt vraag naar is, moet er meer aandacht worden besteed aan kwetsbare jongeren en moet het vanzelfsprekender worden om tijdens je loopbaan door te leren.
Daarnaast moet op regionaal gebied beter worden samengewerkt met de bedrijven en moeten mbo-docenten meer mogelijkheden krijgen om zelf praktijkstages te volgen.
Ook bij Beenen in Heerenveen zoeken ze naar oplossingen. Met behulp van de moderne techniek augmented reality kunnen ze nieuwe medewerkers die van het mbo komen snel klaar stomen voor de werkvloer. Bekijk in de video hieronder hoe dat in z'n werk gaat.
De nauwere samenwerking met scholen in de regio zien ook zij zitten. Beenen is in gesprek om de samenwerking te verbeteren. Het is de bedoeling dat medewerkers de komende jaren regelmatig gastlessen gaan geven op scholen. Ook stelt Beenen een robot beschikbaar waar studenten in de toekomst op kunnen oefenen.
"Het generieke moet eruit bij de opleidingen. De scholen moeten weer wat specialistischer worden", zegt directeur Van Dalen. "We moeten in zekere zin terug naar de vakschool."