China zou zich meer openstellen voor buitenlandse investeringen, beloofde president Xi Jinping vijf jaar geleden. Ook zou het land vrijhandel meer gaan promoten. Maar er lijkt een andere economische ontwikkeling gaande: China trekt steeds meer zijn eigen plan op het wereldtoneel.
Mede daarom is er reikhalzend uitgekeken naar het negentiende congres van de Communistische Partij vandaag in Peking. Xi beloofde daar opnieuw dat China een open economie blijft. Maar wat betekent dat in de praktijk?
Zelfverzekerd
"China promoot vrijhandel, maar inmiddels wel op Chinese voorwaarden", zegt professor Tu Xinquan van het Instituut voor de Wereldhandelsorganisatie. Volgens hem is het land steeds zelfverzekerder geworden, zeker sinds de financiële crisis in 2008.
Om toe te mogen treden tot de Wereldhandelsorganisatie beloofde China zich aan de internationale spelregels te houden. Maar nu China economisch steeds sterker wordt, willen ze de regels aanpassen.
Volgens de Chinees Tu is het in het Westen gebruikelijk afspraken in wetten en contracten vast te leggen, maar in China niet. "De VS heeft een juridische cultuur, ze houden van advocaten en wetten. Maar wij hebben niet zo'n traditie."
Mede door het gebrek daaraan is het de Chinese overheid die voor een groot deel de economie bepaalt. En zo kunnen er snel grote stappen worden gemaakt. Er worden bijvoorbeeld financiële impulsen gegeven aan startups of de elektrische auto-industrie.
Overheersing
Volgens Nout Wellink, lid van de raad van bestuur van de Bank of China, duurt het niet lang meer voor China op veel terreinen overheerst. "Ze zijn al leidend op veel vlakken. Anderzijds is er ook sprake van problematiek. Ze hebben weliswaar 700 miljoen mensen boven de armoedegrens gebracht, maar als je naar het inkomen per hoofd van de bevolking kijkt, is dat nog steeds laag. De ontwikkelingen moeten breder."
Maar waar groei is, gaat de groei hard. Zo komen de grootste e-commerce bedrijven, zoals Alibaba, uit China. De evenknie van onlinewinkel Amazon is een concurrent voor veel bedrijven, ook ver buiten de Chinese landsgrenzen.
We zijn aan het einde gekomen van vijfhonderd jaar westerse dominantie.
De komende jaren wil Xi Jinping 750 miljard dollar investeren in het buitenland. In nieuwe handelsroutes en overnames van bedrijven, zoals bijvoorbeeld de Nederlandse verzekeraar Vivat. Europa maakt zich daar zorgen over.
De Europese Kamer van Koophandel in Peking trekt al regelmatig aan de bel als China zich niet aan de afspraken houdt, zoals op het gebied van concurrentievervalsing. Gevreesd wordt dat het land zich in Europa ook niet aan de regels zal houden.
Tu denkt te weten waar die zorgen vandaan komen: "De Chinese overname van grote gevestigde bedrijven is een nieuw fenomeen. We zijn er nog niet aan gewend. En daarnaast is China heel anders dan andere landen, dus iedereen is bang voor verandering."
Schuivende verhoudingen
Het is volgens Wellink het einde van een tijdperk. "Er zijn zich ongekende veranderingen aan het voltrekken. Nog nooit is een land zo snel zo'n groot deel van de wereldeconomie geworden."
"We zijn aan het einde gekomen van vijfhonderd jaar westerse dominantie. De politieke en economische verhoudingen zijn aan het verschuiven. Ik vind het plezierig dat ik in deze periode in China mag zitten."
Het land moet volgens Wellink wel beginnen te spelen volgens dezelfde regels als de rest van de wereld. "Anders, en daar hebben we eerder voor gewaarschuwd, kan dat leiden tot politieke discussies en zelfs politieke spanningen."
