Nog nooit lagen al zo veel plannen van een nieuw kabinet al zo ver voor de officiële presentatie op straat. Als de door alle media gemelde stukken tenminste kloppen. En het zijn natuurlijk nog maar concepten, de fracties van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie krijgen ze nog in te zien.
Stel dat dit ook echt beleidsplannen worden, wat hebben de plannen dan voor economische gevolgen? We legden twee van deze punten voor aan econoom Mathijs Bouman.
Lage btw van 6 naar 9 procent
Het lage btw-tarief van 6 procent wordt 9 procent. Het lage btw-tarief geldt onder meer voor de dagelijkse boodschappen.
Over de verhoging van het lagere btw-tarief wordt al langer gesproken. Bouman vindt het dan ook best logisch dat het verandert. "Het lage btw-tarief doet niet waar het voor is bedoeld: armen subsidiëren."
Hij legt uit: "De 25 procent rijkste Nederlanders profiteert meer van het laagste tarief dan de 25 procent armste Nederlanders. Bedenk maar: rijken kopen meer slagroomtaarten. Uit onderzoek van het Centraal Plan Bureau (CPB) bleek dat veel producten met een laag btw-tarief, zoals kunst, kranten en tijdschriften, niet vooral door armen werden gekocht."
Het lage tarief heeft volgens Bouman voor veel gedoe gezorgd. "Denk aan Irish Coffee: koffie en slagroom vallen onder een laag tarief, whisky een hoog tarief. Wat moet je dan heffen op het drankje? Ander voorbeeld: een nacht in een vijfsterrenhotel heeft een laag tarief, maar het goedkoopste biertje dat je daar kunt drinken heeft een hoog tarief."
Hypotheekrenteaftrek versneld afgebouwd
De hypotheekrenteaftrek wordt vanaf 2020 versneld afgebouwd. De aftrek wordt in vier stappen van 3 procent beperkt tot het laagste belastingtarief van 37 procent. Als de versnelde afbouw ingaat vanaf 1 januari 2020, wordt het streeftarief van 37 procent in 2023 bereikt.
Een verstandig plan, vindt Bouman. "Kun je veel geld mee besparen." Verrassend vindt hij het niet. "Sinds het taboe op dit onderwerp is doorbroken, was er een nieuwe knop om aan te draaien. Logisch dat een nieuw kabinet er iets mee doet."
Dat werd ook al aangeraden. "Een studiegroep van topambtenaren heeft allerlei adviezen geschreven voor de verkiezingsprogramma's. De verdere versobering van de hypotheekrenteaftrek was een van hun belangrijkste punten."
Er wordt meer en sneller verlaagd dan Bouman had gedacht: in stappen van drie procent. Dat heeft volgens hem met een sociale vlaktaks te maken, een vorm van inkomstenbelasting waarbij ieder inkomen met hetzelfde percentage wordt belast.
"Die wil het CDA al heel lang. Een groot deel van de inkomens zou dan worden belast met een tarief van 37 procent. Dat betekent dat de hypotheekrenteaftrek ook 37 procent moet worden. Om dat te bereiken moeten ze grote stappen nemen, met 3 procent per jaar."
Algemeen beeld
Bouman: "Puur vanuit economisch oogpunt zijn deze plannen goed in orde. Ze sluiten aan bij wat belangrijke economen en adviescolleges al jaren adviseren."
Hij noemt de verhoging van het lage btw-tarief en de verlaging van de hypotheekrenteaftrek belangrijke stappen. "De verhoging van het btw-tarief vind ik bijvoorbeeld een dapper besluit."
