Een school zonder rooster, zonder vakken en zonder huiswerk. Voor de leerlingen van laboratoriumschool Agora in Roermond is het heel normaal. De school is nu drie jaar bezig en de eerste leerlingen doen dit jaar eindexamen.
"Het is een heel vernieuwende school. De leerlingen beslissen zelf wat ze willen leren en wanneer. Er zijn geen leraren, maar coaches en experts die je begeleiden", vertelt de 15-jarige Lynn. Dat ze drie kwartier moet fietsen naar de school, neemt ze graag voor lief.
Lynn en haar ouders hebben bewust voor Agora gekozen. Dat kinderen zelf verantwoordelijk zijn voor hun leerproces, spreekt ze juist heel erg aan. "Als ze niks doen, ervaren ze meteen dat het consequenties heeft", zegt moeder Jinny.
Onderzoeken wat je zelf interessant vindt
Scholen in heel Nederland experimenteren met vernieuwde vormen van onderwijs, maar Agora gaat het verst door het traditionele model volledig los te laten. Volgens Sjef Drummen, bedenker van de school, is het onderwijs zoals wij dat kennen over zijn houdbaarheidsdatum heen. "Vanwege de sterk teruglopende motivatie van leerlingen en de oplopende werkdruk voor leraren."
Het concept dat hij bedacht, is populair. Agora telt inmiddels 180 leerlingen. Alle leeftijden en verschillende leerniveaus - vmbo, havo en vwo - werken naast elkaar. Wat de leerlingen onderzoeken bepalen ze zelf, met behulp van de coach.
Ze werken in zogenoemde challenges, onderzoeksprojecten. De onderwerpen van die projecten lopen heel erg uiteen. In de eerste jaren mag het eigenlijk overal over gaan. Als de leerlingen het maar zelf interessant vinden.
"In het eerste jaar heb ik een grote, waterdichte speaker gemaakt voor de scouting", vertelt Julian (14). "Ik ben gaan onderzoeken hoe je dat kan maken. Uiteindelijk heb ik de boatblaster, zoals ik 'm zelf noem, gemaakt van rioolbuizen. Heel erg cool."
40-45? Het is belangrijker dat ze weten waar oorlogen uit voortkomen.
De leerlingen krijgen dus veel vrijheid. Ze mogen in hun eigen tempo leren. Dat vraagt ook om een hoop discipline. "Ik kan die vrijheid wel aan, ik vind het juist fijn", zegt Julian. "En als je het niet aankan, dan leer je het hier wel. Die zelfstandigheid ontwikkel je gaandeweg."
Volgens Drummen komt het eigenlijk niet voor dat leerlingen geen zin hebben om iets te doen voor school. "Er bestaan geen mensen die zich niet willen ontwikkelen. Dat komt voort uit het traditioneel denken."
Kennis over de Tweede Wereldoorlog?
Ouders, leerlingen en schoolleiders op deze school geloven heilig in de onderzoekende leermethode. Maar van buitenaf is er ook kritiek. Krijgen de leerlingen wel alle essentiële kennis mee? Bijvoorbeeld over een belangrijk onderwerp als de Tweede Wereldoorlog.
Volgens Drummen zit dat wel goed. "Omdat je de wereld in zijn totaliteit bekijkt, komt het sowieso voorbij. En de details, de jaartallen, komen misschien ook langs. Maar het is belangrijker dat ze snappen waar oorlogen uit voortkomen."
De eerste leerlingen van Agora doen dit jaar eindexamen. Een spannend jaar, want het onderwijs is niet gericht op de examenstof. De eindexamenleerlingen krijgen te maken met een strak regime. Geen onderzoeksvragen meer, maar verplichte vakken en een tijdsschema.
Dat past helemaal niet in de filosofie van Agora, maar de school geeft wel een diploma-garantie. "Dat ze slagen is belangrijk voor Agora", zegt schoolleider Jan Fasen. "De afgelopen jaren hebben de leerlingen al veel geleerd in de challenges en nu moeten ze de laatste stap zetten."
Julian hoeft voorlopig nog geen eindexamen te doen, maar hij heeft er wel vertrouwen in dat het goed komt. "Wij krijgen hier de algemene kennis mee, die iedereen moet leren, maar je ontwikkelt je ook in je eigen interesses. Dus eigenlijk leer je veel meer."
