Cliënten met een beperking worden door steeds meer zorginstellingen 's nachts op afstand in de gaten gehouden via 'uitluistersystemen'. Ook zorginstelling Amerpoort werkt op die manier. In de slaapkamers van de vierhonderd cliënten hangen microfoons en/of camera's.
Er slaapt niemand in de buurt van de bewoners. Als er een melding komt via het uitluistersysteem, gaan twee van de vijf medewerkers van de nachtzorg erop af. In de gehandicaptenzorg is dit steeds meer de norm. Maar ouders van kinderen met een lichamelijke of verstandelijke beperking hebben bezwaren en maken zich zorgen.
"Een gezond kind slaapt ook niet alleen thuis met een babyfoon op de kamer, terwijl degene die luistert een paar kilometer verderop zit", zeggen ouders. Ze zijn bang dat de zorg niet op tijd komt, als er iets aan de hand is.
Je kunt niet binnen een minuut ter plaatse zijn als er iets aan de hand is.
"Voordat ik een dochter kreeg met meervoudige problematiek, had ik er niet zo'n moeite mee", vertelt Sandra, die zelf twintig jaar in de gehandicaptenzorg werkte en meedraaide in nachtdiensten. "Daarna dacht ik, wil ik dit voor mijn kind? Nee, dat wil ik absoluut niet."
Ze vindt de afstand tot de cliënten te groot. Letterlijk en figuurlijk. "Je kunt niet binnen een minuut ter plaatse zijn als er iets aan de hand is. Maar ook kennen de mensen in de nachtdienst de cliënten minder goed dan de mensen die overdag met hen werken."
Terugkijkend op haar eigen ervaringen, ziet ze eigenlijk meer nadelen dan voordelen."Eigenlijk best wel gek dat er mensen op een gesloten afdeling liggen, met de deuren op slot, en er een paar keer per nacht mensen komen kijken of iedereen nog wel ligt te slapen."
Er zijn veel dingen die maken dat het heel erg veilig lijkt, maar is dat wel zo?
Ook de Inspectie voor de Gezondheidszorg ziet risico's. Uit onderzoek uit 2013 blijkt dat er incidenten zijn geweest, zelfs incidenten met een dodelijke afloop. "Mogelijk hadden die niet plaatsgevonden als er iemand fysiek aanwezig was geweest", zegt Dorien Kloosterman van patiëntenplatform KansPlus.
Voor het uitluisteren is technologie nodig en die kan falen, zegt Kloosterman. "Er kunnen ook meerdere incidenten tegelijkertijd zijn, waarop men niet snel genoeg kan reageren. Kortom, er zijn veel dingen die maken dat het heel erg veilig lijkt, maar het is de vraag of dat ook daadwerkelijk zo is."
Toch lijken er inmiddels meer instellingen met uitluistersystemen dan zonder te zijn. Arjan Vogt, coördinator nachtzorg bij Amerpoort, noemt het systeem wel degelijk veilig. "Niets is honderd procent waterdicht. Je kan een signaal fout beoordelen of er kan een technische storing zijn."
Prioriteiten stellen is volgens hem daarom belangrijk. "We krijgen wel eens twee meldingen tegelijk, dan moet je kijken waar je het eerste op afgaat. In de uitluistercentrale zijn per keer maar twee cliënten te beluisteren, van de andere 398 hoor je op dat moment dus niets."
- Nieuwsuur
De familie Westerhof maakt zich zorgen over Minca. 's Nachts is er niemand fysiek aanwezig in de instelling waar ze woont. - Nieuwsuur
Stan (11) met zijn moeder Kim
Vogt denkt dat er uiteindelijk op afstand meer wordt waargenomen. "Ik zou willen zeggen dat met zowel de techniek als de expertise binnen het team, we meer horen dan wanneer je bijvoorbeeld in de huiskamer van een groep cliënten zou verblijven."
Ze horen natuurlijk niet alles, maar dat hoor ik thuis ook niet.
De zoon van Kim woont sinds zijn zesde in een instelling die de technologie gebruikt. De 11-jarige Stan heeft een genetische afwijking waardoor hij volledig aan een rolstoel gebonden is. Ook heeft hij epilepsie.
Kim moest eerst erg wennen aan het uitluistersysteem. "Dat een klein jongetje in bed ligt en dat daar niemand meer bij is. De kamers gaan rond 21.30 uur op slot en de kinderen zijn daar dan alleen. Er is een nachtdienst op het complex en verder worden zij uitgeluisterd via een soort vergrote babyfoon."
Ze heeft wel altijd vertrouwen gehad in het systeem. "In de praktijk blijkt het ook gewoon heel goed te werken." Kim denkt dat de verpleegkundigen die via de systemen meeluisteren zelfs meer horen dan iemand die bij hem zou slapen. "Ze horen natuurlijk niet alles, maar dat hoor ik thuis ook niet. In al die jaren hebben ze in ieder geval nog niks gemist."
