Het komt te vaak voor dat verpleeghuizen signalen van demente ouderen verkeerd opvatten. Miscommunicatie over kleine dingen ligt dagelijks op de loer. Maar het is een ander verhaal als een bewoner ernstige pijn heeft maar niemand dat door heeft. Of als er een verkeerde behandeling wordt opgestart.
Ouderenpsycholoog Sarah Blom, die als deskundige in het hele land wordt ingezet bij verpleeghuizen, trekt aan de bel. Volgens haar ontbreekt het in veel verpleeghuizen aan essentiële kennis waardoor ouderen onnodig lijden.
Blom, die al tien jaar werkt als ouderenpsycholoog en consulent, maakt zich ernstige zorgen om de ouderenzorg. Ze schreef een blog over een demente oudere die ze mevrouw Maat noemt. "Rust zacht mevrouw Maat. Het spijt mij, onze hulp komt voor u te laat", schreef Blom.
Een 'nee' kan wel duizend betekenissen hebben. Dat is helemaal afhankelijk van de context.
Ze kreeg tientallen reacties van familieleden, verpleegkundigen en deskundigen op het gebied van dementie, "die beamen dat het fout gaat in de zorg voor dementen", zegt Blom. "Terwijl de kritische noot in het publieke debat vrijwel verdwenen is."
In haar blog schrijft de ouderenpsycholoog hoe het afliep met mevrouw Maat. Op het moment dat Blom haar kamer binnenliep, bleek ze al 21 uur niets te eten of drinken te hebben gehad. Ook haar medicatie had ze niet geslikt. "Ze was uitgedroogd. De reden? Dat ze telkens heel hard 'nee' riep als haar werd gevraagd of ze iets wilde drinken."
"Maar dat 'nee' kan wel duizend betekenissen hebben. Dat is helemaal afhankelijk van de context", zegt Blom. De oude, dementerende mevrouw Maat overleed uiteindelijk. Volgens Blom mede door verzwakking.
Jacqueline Joppe, vice-voorzitter van de branchevereniging van verpleeghuizen Actiz, noemt het verhaal over mevrouw Maat verdrietig. "Het klopt dat er te weinig personeel is en daardoor te weinig tijd. En op sommige plekken is men te weinig opgeleid." Ze denkt dat in sommige gevallen inderdaad onnodig wordt geleden door demente ouderen.
Maar Joppe gelooft er niet in dat ouderen vroegtijdig overlijden, zoals Blom in haar blog beschrijft. "Ook niet dat dit soort gevallen niet aan het licht komen. Er is immers altijd een heel team bij betrokken", aldus Joppe.
"Het is goed dat dit wordt aangekaart door Sarah Blom maar ik vind haar toon in de blog erg scherp. Ik mis in haar verhaal dat veel demente ouderen al zeer kwetsbaar zijn. Wat moet je als mensen eten en drinken weigeren? Hoe ver moet je dan gaan?"
Het personeel dat er is, heeft onvoldoende kennis over dementie.
Marian Verkerk, hoogleraar Zorgethiek aan de Universiteit van Groningen, noemt de situatie in verpleeghuizen op het moment ook zorgelijk. "Er is veel veranderd in de ouderenzorg. Mensen moeten langer thuis blijven, komen dus later pas in een verpleeghuis."
Bewoners vertonen volgens Verkerk ook meer complex gedrag en is er onvoldoende personeel. "Het personeel dat er is, heeft onvoldoende kennis over dementie."
Blom vindt dat er meer deskundig personeel moet komen. "Eigenlijk zouden de handen aan het bed nu allemaal psycholoog moeten zijn", zegt Blom, die geen heil ziet in het speuren naar specifieke schuldigen die fouten maken. "Er zijn heel veel verzorgers met hart en ziel aan het werk, maar het is een vak dat vaardigheden en kennis vereist. Je moet er goed geschoold voor zijn, dat is de crux."
De beroepsvereniging voor verpleegkundigen en verzorgenden V&VN zegt in een reactie dat demente ouderen zeer veel gespecialiseerde zorg nodig hebben. Vanwege structurele personeelstekorten in verpleeghuizen is het lastig om vacatures te vullen en een juiste mix van functies en opleidingen te krijgen.
"Maar", zo zegt de beroepsvereniging, "de wijze waarop Sarah Blom een dergelijke afdeling en een specifieke patiënte schetst voor het brede Nederlandse publiek, doet geen recht aan de ouderen in kwestie en evenmin aan de verzorgenden die worden opgevoerd."
