Na een korte pauze vanwege Pinksteren gaat de kabinetsformatie in Den Haag morgen weer verder. Het gaat langzaam, na 82 dagen formeren is er nog geen begin van een nieuw kabinet.
Maar het kan allemaal nog véél langzamer. In België duurde de formatie na de verkiezingen van 2010 maar liefst 541 dagen, bijna twee jaar. Een wereldrecord!
"Het is een triest record dat we op onze naam hebben staan", zegt Caroline Gennez, in die tijd één van de Belgische onderhandelaars namens de Vlaamse sociaal-democraten. "Absoluut niks om trots op te zijn."
Vanaf dat moment ontdekten ze dag na dag dat wat ze afzonderlijk wilden, onoverbrugbaar was.
'Je gaat van de ene fase naar de andere fase. Niemand weet dat het zo lang gaat duren. Op een gegeven moment was er ook een zekere gewenning", vertelt Wouter Beke, onderhandelaar namens de Vlaamse christendemocraten.
De verkiezingen van 2010 leverden in België twee winnaars op die elkaars absolute tegenpolen waren. De Vlaamse N-VA van Bart de Wever, die België wil opsplitsen en de Waalse PS, van Elio Di Rupo, die het land juist bij elkaar wil houden.
Samen moesten ze het niet alleen eens zien te worden over een regeerakkoord, maar ook moesten ze een tweederde meerderheid vinden voor een grote staatshervorming.
"Die twee kenden elkaar niet. De eerste ontmoeting was na een telefoontje van Di Rupo aan De Wever dat ze elkaar eerst maar eens moesten ontmoeten. Ze hadden afgesproken op een privéadres in Brussel. Di Ruppo gaf De Wever een bos bloemen, maar De Wever had niets bij zich voor Di Rupo."
"Vanaf dat moment ontdekten ze dag na dag dat wat ze afzonderlijk wilden, onoverbrugbaar was", vertelt VRT-journalist Marc van de Looverbosch, die over de recordformatie een televisieserie maakte en er een boek over schreef.
Sfeer
Er tekende zich niet eens een begin van akkoord af. De koning stelde bemiddelaars aan, en formateurs, pre-formateurs en verduidelijkers. Maar de ene na de andere poging strandde.
Gennez: "De sfeer was op het menselijk vlak eigenlijk best goed. Ook tussen mensen die ideologisch ver van elkaar stonden, Maar er waren ook crisismomenten en dan ontplofte de boel en werd er met deuren geslagen of men ging naar de koning."
De eindeloos durende onderhandelingen hadden nauwelijks gevolgen voor de situatie in het land. Het zittende kabinet regeerde gewoon door, en kon rekenen op de steun van een meerderheid in het parlement.
De Belgische bevolking deed verschillende pogingen om de onderhandelaars in de formatie tot opschieten te bewegen. Een acteur riep mannen op zich niet meer te scheren tot er een nieuwe regering zit en een vrouwelijke senator stelde een seksstaking voor. De acties hadden geen enkel resultaat.
Internationale druk
Dan verliezen de financiële markten hun vertrouwen. Kredietbeoordelaars verlagen de rating van België en eisen dat België snel een regering vormt.
Die internationale druk maakte indruk. Toch is er een nationaal moment dat de doorslag gaf: de koning, destijds Albert, doet op televisie een oproep. Hij is diep bezorgd.
"Het was op een dag dat iedereen moe was. Het was zomer en de vakanties dreigden erbij in te schieten", zegt Gennez. "En toen maakte koning Albert zich echt boos.
Niet alle onderhandelaars waren blij met de toespraak van de koning; ze vonden dat hij uit zijn rol stapte. "Maar je moet op een bepaald moment natuurlijk ook wel zeggen: cut the crap, neem eens verantwoordelijkheid", aldus Gennez.
De oproep had effect. De onderhandelaars realiseerden zich dat ze echt met iets moesten komen. Ze namen drie weken vakantie en in september kwamen ze met frisse hoofden weer bij elkaar. Het duurde daarna nog wel drie maanden voordat er eindelijk een nieuw kabinet aantrad.
Op 6 december 2011 wordt - na bijna twee jaar onderhandelen - het kabinet-Di Rupo beëdigd. Met dank aan de financiële markten én aan de man die in Nederland in de formatie geen rol meer speelt: de koning.
