De macht van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan is niet alleen groot in eigen land, maar ook daarbuiten. In Duitsland bijvoorbeeld, waar meer dan de helft van de 2,5 miljoen Turken een trouwe aanhanger van Erdogan is.
Dat is niet alleen omdat ze veel Turkse televisie kijken, maar ook omdat de Turkse staat gericht het leven van Turken in Duitsland probeert te sturen, bijvoorbeeld via de moskeeën.
Duits-Turkse Kamerleden maken zich zorgen over die invloed en over de vluchtelingendeal die Duitsland en de EU met Turkije hebben gesloten. Een kritischere houding zou gewenst zijn, zeggen ze.
Imams in dienst
De Turken in Duitsland vormen voor president Erdogan een belangrijk deel van zijn achterban. Niet alleen probeert hij tijdens verkiezingen in Duitsland stemmen te winnen op massabijeenkomsten, ook zonder verkiezingen probeert hij greep te krijgen op zijn landgenoten in Duitsland.
In de eerste plaats heeft zijn ministerie voor Religie in 900 Duitse moskeeën de imams in dienst. De islamitische koepelorganisatie DITIB vertegenwoordigt het Turkse ministerie in Duitsland.
Het moskeebestuur in Berlijn ziet alleen maar voordelen in het feit dat Turkije de imams betaalt. "Zo voorkomen we dat er radicale imams in de moskeeën preken. Jongens die in onze moskee komen, gaan niet naar IS", zegt Ender Çetin van de Sehitlik moskee in Berlijn. Hij is tevens een van de lokale vertegenwoordigers van DITIB.
Merkel zet kwesties als persvrijheid en mensenrechten steeds weer op de agenda in Turkije.
Parlementsleden en politici op lokaal niveau worden met regelmaat uitgenodigd door een ander Turks ministerie: het ministerie van Turken in het buitenland. Met snoepreisjes worden ze in Turkije bijgespijkerd in Turkse normen en waarden.
Vanzelfsprekend verschillen de meningen van Turkse politici in Duitsland over de 'lange arm' van Ankara. Sevim Dagdelen van de linkse partij Die Linke, moet niets hebben van de Turkse inmenging. "Ik accepteer geen enkele invloed van Turkije op mijn politieke handel en wandel."
Ze wordt bedreigd door Erdogan-aanhangers in Duitsland, omdat ze de president als despoot afschildert. "Doodsbedreigingen zijn aan de orde van de dag. Bovendien verstoren ze gericht bijeenkomsten waar ik optreed en besmeuren ze mijn kantoor", zegt Dagdelen.
In gesprek
Het parlementslid Cemile Giousouf van de CDU, de partij van Angela Merkel, vindt dat Duitse Turken kritischer moeten kijken naar Erdogan. "Ik merk vaak dat vooral Turkse jongeren totaal niet kritisch naar Turkije kijken. Ze vinden kritiek op Erdogan een aanval op Turkije en kiezen daarom zijn kant."
Toch ziet ze in de deal met haar vaderland alleen maar voordelen. "Merkel is heus wel kritisch als ze met Erdogan spreekt. Ze zet kwesties als persvrijheid en mensenrechten steeds weer op de agenda", zegt Giousouf. "Alleen zo kan je wat veranderen in Turkije. De deal is een belangrijke manier om in gesprek te komen."
Haar collega van Die Linke ziet dat totaal anders. Dagdelen vindt dat Merkel zichzelf, maar ook Europa, met de deal chantabel heeft gemaakt. "Ze heeft van ons gijzelaars gemaakt van een autocraat die telkens weer nieuwe eisen stelt. Als die niet worden vervuld, dreigt hij met het doorlaten van meer vluchtelingen naar Europa."