Hij is een ongeleid projectiel, een man die van zijn hart geen moordkuil maakt en feit niet van fictie weet te onderscheiden: Donald Trump. Wat hij ook zegt, zijn achterban vindt het prachtig. Tot ontsteltenis van de gevestigde orde in Amerika. En ook in Nederland baart zijn opkomst zorgen.
Nieuwsuur spreekt aan het Binnenhof met vier politici over de ondernemer en vastgoedmagnaat die zich heeft omgetoverd tot een politicus.
Immigranten
De entree van Trump in de politieke arena zette al meteen de toon. In de toespraak in juni 2015 waarin hij zijn kandidatuur bekendmaakte, haalde Trump fel uit naar Mexico en immigranten: "Mexico zendt uitsluitend zijn moordenaars en verkrachters naar de VS."
Immigratie is een van de speerpunten van zijn verkiezingscampagne. Zo opperde hij het plan om een muur te bouwen bij grens, waaraan Mexico zou moeten bijdragen. "De Mexicaanse regering is verantwoordelijk voor dit probleem, en ze moeten ons helpen het uit de weg te ruimen", aldus Trump.
Volgens Kamerlid Gert-Jan Segers (ChristenUnie) maakt het niet uit of zijn uitlatingen kloppen. "Dat doet er niet toe. Hij komt ermee weg."
"Veel mensen zijn kwaad op Washington, kwaad op de elite. Deze man zegt waar het op staat en geeft het establishment eigenlijk één grote middelvinger", aldus Segers.
Sentimenten
Het is inmiddels een standaard repertoire in zijn speeches: de muur komt er en Mexico zal er voor bloeden, zegt Trump, die ook wil dat alle moslims in de VS zich laten registreren en geen nieuwe moslims wil toelaten.
Amerika als gesloten bolwerk tegen immigranten. Volgens Kamerlid Han ten Broeke (VVD) doet Trump een beroep op sentimenten die niet alleen bij het electoraat, maar ook bij een groot deel van zijn eigen partij leven.
"Trump verenigt veel sentimenten die al langer zichtbaar waren binnen de Republikeinse partij", zegt Ten Broeke, die ook gelooft dat de Republikeinen hun eigen Frankenstein hebben gecreëerd.
Establishment
Senatoren Marco Rubio uit Florida en Ted Cruz uit Texas zijn de laatste serieuze tegenstanders van Trump, die al afrekende met de kandidaat van het establishment, Jeb Bush. Die werd naar voren geschoven door partijbaronnen, sponsoren en in een keurslijf gedwongen door adviseurs.
Maar Bush wist niet om te gaan met de onorthodoxe campagne van Trump, die hem ook in South Carolina ver voor bleef. Zelfs de hulp van zijn broer, oud-president George Bush, en een bankrekening van 150 miljoen dollar mochten niet baten.
In zijn afscheidsspeech noemde Bush Trump niet bij naam, maar hij leek wel een sneer naar hem uit te delen. "Het Amerikaanse volk moet het presidentschap toevertrouwen aan iemand die begrijpt dat je in dat ambt een dienaar bent, geen meester. Iemand die het met eer en fatsoen zal doen."
Haat
Kamerlid Louis Bontes (VNL): "Trump werd weggezet als clown, maar dat blijkt niet zo te zijn want hij weet de kiezers te raken en aan zich te binden. Een straatvechter die de aandacht weet te trekken. Dat doe je niet met bestuurlijke taal, dat doe je met die krachtuitspraken van Trump."
Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma (D66) gelooft dat er van alle plannen van Trump uiteindelijk niets terecht zal komen. "Een groot deel van zijn programma is gericht op haat, met voorstellen die nooit gaan werken."
"Een van de architecten van Trump heeft eens gezegd: hij is als Lodewijk XIV, maar dan op LSD."