Het is 40 jaar geleden dat de Spaanse dictator Francisco Franco overleed. Hij introduceerde in 1939 een fascistisch regime dat duurde tot zijn dood in 1975. Hij liet vervolgens een verdeeld Spanje achter, met open wonden na een bloedige Spaanse burgeroorlog.
Correspondent Jessica van Spengen reist af naar het dorp 'Llanos del Caudillo', dat met zijn naam 'Vlaktes van de leider' direct verwijst naar de dictator.
Omstreden naam
Generaal Francisco Franco y Bahamonde liet in de jaren 50 koloniedorpen, zoals 'Llanos del Caudillo', stichten om er zo voor te zorgen dat boeren werkten op het land en een groot deel van de oogst afstonden aan het regime.
In het dorp leefden voor- en tegenstanders van Franco gedwongen samen en de spanning is er nog altijd voelbaar. Toch kozen de inwoners van het dorp er in een referendum voor de omstreden naam van het dorp te behouden.
Massa-executies
Terug naar 1936, als de burgeroorlog in Spanje woedt. De linkse garde vecht voor het behoud van de tweede Spaanse republiek en neemt het op tegen de militaire troepen van generaal Francisco Franco. Hij krijgt steun van nazi-Duitsland en de fascistische regering in Italië, zijn tegenstanders worden gesteund door de Sovjet-Unie en linkse vrijwilligers. Tijdens de burgeroorlog voeren beide kanten massa-executies uit.
Franco wint de oorlog uiteindelijk in 1939. Tot diep in de jaren 40 executeert hij nog op grote schaal tegenstanders. Ook in de periode daarna wordt politiek verzet met geweld onderdrukt. Pas als Franco in 1975 overlijdt, keert Spanje terug naar de democratie.
Transitieperiode
Na zijn dood rekende Spanje niet af met het verleden. Er kwamen geen rechtszaken en er kwam geen waarheidscommissie. In plaats daarvan kozen beide partijen voor een rustige overgang naar democratie. Een transitieperiode, om te voorkomen dat links en rechts opnieuw met elkaar in botsing zouden komen in een burgeroorlog.
"Het gevolg was dat mensen van het oude regime gewoon op hun post bleven zitten. De transitie veranderde niks", zegt Marcos Ana. Hij werd als tegenstander van Franco aan het einde van de burgeroorlog opgepakt.
Hij was toen pas 16 jaar en zat uiteindelijk 23 jaar in de gevangenis. Hij voelde hoe de dictator angst wist te zaaien, zodat mensen vanzelf hun mond hielden. Hij ziet om zich heen dat het verleden nog altijd grote invloed heeft op het land en de bevolking.
Nieuwe partijen
Toch heeft Spanje zich volgens Marcos Ana ontwikkeld en maakt het land juist nu, 40 jaar na de dood van Franco, een interessante periode door. Jongeren laten hun stem horen en verenigen zich in nieuwe partijen zoals Podemos.
En dat is goed, zo zegt hij, want de schaduw van de dictatuur drukt nog altijd zijn stempel en veel mensen weten: daar willen we nooit meer naar terug.
