“Het is echt iets voor jou, want het is gecompliceerd.” Eind 2008 wordt Gerrit Zalm de nieuwe topman van de fusiebank ABN AMRO-Fortis. De hoop is dat hij de bank naar zijn evenbeeld zal bouwen: braaf, gewoon en een tikkeltje saai.
In Nieuwsuur vanavond een portret van Gerrit Zalm, de bestuurder die ABN AMRO naar de beurs bracht. We spreken met zijn directe collega en financiële topman Kees van Dijkhuizen, Wouter Bos, zijn opvolger als minister van Financiën en de man die Gerrit Zalm vroeg de bank te gaan leiden. En Freek Peters, hoogleraar leiderschap aan de Tilburg University.
Geen Groenink
"Ik zocht iemand die voldoende verstand had van bankieren en van het publieke debat." Wouter Bos vertelt waarom zijn oog op zijn voorganger Gerrit Zalm viel.
Het gezicht van de bank zal hij nooit worden. En dat is maar goed ook. De bank moet in rustig vaarwater komen.
Zalm moest topman van ABN AMRO worden omdat hij in geen enkel opzicht op de oud-CEO Rijkman Groenink leek. "De financiële crisis is mede ontstaan omdat de topmannen zich niks gelegen lieten liggen aan wat er in het publieke debat gezegd werd van banken. Maar ze moesten wel gered worden door diezelfde politici en belastingbetalers."
Volgens hoogleraar Leiderschap Freek Peters had Gerrit Zalm ook een grote gunfactor. "De AFM adviseerde (nadat DSB failliet ging) negatief over hem . Insiders waren best kritisch over zijn benoeming. Maar hij was een heel ander figuur dan Groenink. Op dat moment had je dat contrast nodig."
Romantische boekhouder
In het begin zitten de bankiers van ABN AMRO niet echt te wachten op de ietwat saaie en burgerlijke Zalm, die zijn autobiografie de titel gaf: De romantische boekhouder. Maar de man die altijd consensus zoekt, wordt geleidelijk aan geaccepteerd. "Maar het gezicht van de bank zal hij nooit worden", aldus hoogleraar Freek Peters. "En dat is maar goed ook. De bank moet in rustig vaarwater komen."
In 2013 stelt Gerrit Zalm oud-bekende Kees van Dijkhuizen aan als nieuw financieel directeur van de bank. Ze studeerden beiden aan de VU, werkten op het ministerie van Financiën en nu samen bij de bank.
Volgens Van Dijkhuizen is Zalm een echte bankier geworden. "Gerrit is natuurlijk ook twaalf jaar minister geweest hè, dan ben je natuurlijk ook niet het domste jongetje van de klas. En als je dan ook een dossiervreter bent, zoals hij is, en niet bang om vragen te stellen, dan ben je al snel een goede bankier hoor."
Graai- of inlevercultuur?
Het lukt Gerrit Zalm en zijn team om van de twee banken een winstgevende bank te maken. Ondanks zorgen over de buffers, wordt ABN AMRO weer een vitale speler in de bankensector. Klaar voor de beurs, zo lijkt het begin 2015.
Maar dan komt naar buiten dat de Raad van Bestuur van ABN AMRO - op Gerrit Zalm na - een salarisverhoging van een ton krijgt. Het wordt een politieke rel.
Bronnen vertellen het Financieele Dagblad en Nieuwsuur dat Gerrit Zalm intern dreigde zijn functie neer te leggen, toen de PvdA er op aan bleef dringen, dat het geld moest worden teruggestort. Zijn collega Kees van Dijkhuizen noemt de voorgenomen salarisverhoging een fout. "Ik geloof niet dat je kunt zeggen dat hij die fout gemaakt heeft, we hebben het met elkaar verkeerd ingeschat."
Gerrit is wel op een prettige manier ijdel. Hij vindt het prettig om zijn werk op een goede manier af te maken. Dus ik zou zeggen: laten we hem dat ook maar even gunnen.
Identiteit en een ziel
Opvallend is dat weinig aan Gerrit Zalm blijft kleven, zegt hoogleraar Peters. "De bonusrel is relatief weinig aan hem blijven plakken. Dat is meer naar de Raad van Commissarissen gegaan. Ik denk dat het een bewuste strategie is geweest om Zalm niet te veel te beschadigen. Die moest voort. Ook zijn avontuur bij de omstreden DSB Bank, werd hem niet aangewreven."
De grote vraag is nu hoe lang Gerrit Zalm nog bij de bank blijft. Volgens Wouter Bos is hij nog niet weg. "Gerrit is wel op een prettige manier ijdel. Hij vindt het prettig om zijn werk op een goede manier af te maken. Dus ik zou zeggen: laten we hem dat ook maar even gunnen."
Hoogleraar Peters denkt dat het binnen twee jaar tijd is voor Zalm om af te zwaaien. "De opvolger van Zalm heeft als opdracht om de bank weer identiteit en een ziel te geven. Dat is best moeilijk. Dat moet vanaf de grond weer worden opgebouwd."
