Vanaf vandaag geeft hij leiding aan de Nederlandse Spoorwegen: Roger van Boxtel. Hij is voor een jaar aangesteld als interim-directeur. Met de oud-minister wil de NS een begin maken aan "het herstel van rust en vertrouwen".
Met de nieuwe topman haalt NS iemand binnen met veel ervaring in de landelijke politiek. In het tweede paarse kabinet (1998-2002) was Van Boxtel (61) namens D66 minister voor grotesteden- en integratiebeleid. De afgelopen vier jaar, tot begin juni, was hij fractievoorzitter van D66 in de Eerste Kamer. Ook was hij elf jaar bestuursvoorzitter van zorgverzekeraar Menzis.
Fraude
De NS heeft een aantal zware jaren achter de rug en kreeg onlangs stevige kritiek van minister Dijsselbloem, die sprak van een "zwak ontwikkeld normbesef" bij het bedrijf. Nieuwsuur spreekt met betrokkenen over de aanstelling van Van Boxtel: hoe moet hij de klus gaan klaren?
Timo Huges, de voorganger van Roger van Boxtel, moest begin juni vertrekken vanwege fraude bij een aanbesteding in Limburg. Hij was slechts anderhalf jaar in dienst van het spoorbedrijf en was juist aangesteld om schoon schip te maken na de Fyra-affaire.
Huges ging in de fout toen hij vertrouwelijke informatie doorspeelde aan Abellio, een dochterbedrijf van de NS dat samen met de commerciële vervoerders Arriva en Veolia in de race was om de aanbesteding van het openbaar vervoer in Limburg. Uit intern onderzoek kwam naar voren dat in de hele top van NS slordig met regels werd omgesprongen.
Complex bedrijf
Arriën Kruyt, voorzitter van reizigersvereniging Rover, heeft veel vertrouwen in Van Boxtel als interim-baas van de NS: "Ik heb in het verleden verschillende keren met hem te maken gehad. Hij lijkt zeer geschikt voor de functie. Roger heeft jarenlang een groot bedrijf geleid en is natuurlijk een oud-politicus. Vooral het laatste kan goed van pas komen."
Dit jaar wordt het meest cruciale jaar voor de toekomst van de NS en dan zit er een tussenpaus.
Onderzoeksjournalist Marcel van Silfhout, schrijver van het boek De Ontsporing over het Fyra-drama, is sceptisch over de benoeming van de interim-directeur: "Er komt iemand van buiten die geen verstand heeft van een complex bedrijf als de NS. Roger van Boxtel is een prima bestuurder, maar de vraag is of hij zich in één jaar kan verdiepen in de complexe NS." Van Silfhout had liever geen interim-bestuurder gezien. "Dit jaar wordt het meest cruciale jaar voor de toekomst van de NS en dan zit er een tussenpaus."
Meer of minder marktwerking
Dit najaar worden de conclusies van de parlementaire enquêtecommissie-Fyra gepresenteerd. Van Silfhout: "Er zal dan weer worden gedebatteerd over de toekomst van het bedrijf: komt er meer of minder marktwerking op het spoor?"
Kruyt ziet een verband tussen de problemen bij de NS en de opstelling van politiek Den Haag. "Aan de ene kant zeggen ze: het is een staatsbedrijf, maar aan de andere kant: de NS is een marktbedrijf, ze moeten meebieden op concessies. De hele Tweede Kamer wilde meebieden op Limburg. Zo creëer je chaos."
Het klinkt als een open deur, maar de nieuwe topman moet beseffen dat de reiziger het belangrijkst is.
Als interim-topman moet Van Boxtel het vertrouwen van de politiek, de reiziger en het personeel herwinnen. Loek Doorakkers werkt al bijna veertig jaar bij de NS, als hoofdconducteur en teamleider van conducteurs in Den Haag. Zijn advies voor Van Boxtel: "Probeer te luisteren naar de werkvloer. Hij heeft maar een jaar. Wil hij echt weten wat er speelt, dan moet hij op de werkvloer zijn." De nieuwe topman moet beseffen dat de reiziger het belangrijkst is, zegt Doorakkers. "Dat klinkt als een open deur, maar de klant moet centraal staan."
Arriën Kruyt van Rover zegt tegen Nieuwsuur: "De reiziger moet op plaats 1, 2 en 3 staan. Op dat gebied kan je als interim-bestuurder veel bereiken," zegt Kruyt. "Maar ik ben benieuwd welke opdracht Van Boxtel heeft meekregen van zijn opdrachtgever. Als Dijsselbloem heeft gezegd: 'Ga maar op je handen zitten en doe maar even niks', dan wordt het ook niks."
Orde op zaken
De Nederlandse staat is de enige aandeelhouder van de NS. Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem liet eerder weten dat hij Van Boxtel ziet als een man die orde op zaken kan stellen "bij een organisatie met een zeer belangrijke maatschappelijke rol die tegelijkertijd een commerciële opdracht te vervullen heeft".
Begin 2016 zal de raad van commissarissen van NS op zoek gaan naar een definitieve opvolger van de vertrokken topman Huges.