Wilders: islam geen prioriteit meer • Bontenbal: CDA had te weinig klimaatambities

Timmermans over 'laag vertrouwen' van kiezers: 'Krijg wel dingen voor elkaar'

In de talkshow Beau krijgt GroenLinks-PvdA lijsttrekker Timmermans een aantal onderzoeken gepresenteerd, waaruit blijkt dat kiezers meer zien in Omtzigt en Yesilgöz als leiders dan in hem. Ook op vertrouwen scoort hij laag: samen met Esther Ouwehand (PvdD) staat hij onder aan de lijst van lijsttrekkers. Timmermans is zich bewust van zijn "scherpe profiel" zegt hij, en dat is "ook een keuze".

"Ik ben heel uitgesproken en dan roep je aan twee kanten emoties op. Ik ga mezelf niet veranderen. Ik krijg wel dingen voor elkaar. Ik zie ook bij anderen dat ze niet uitgesproken zijn. Dat is een keuze die ik heel bewust heb gemaakt".

Wilders in Nieuwsuur: islam geen prioriteit, andere zaken nu belangrijker

PVV-leider Wilders laat zich in Nieuwsuur opnieuw zien als politicus die bereid is om "compromissen te sluiten". De islam, tot nu toe een groot thema voor de partij, heeft wat hem betreft geen prioriteit meer. "Andere zaken zijn belangrijker."

Nieuwsuur heeft op een rij gezet hoe het de PVV in Flevoland vergaat, sinds de partij daar meebestuurt in een "groene coalitie", en concludeert dat er flinke concessies zijn gedaan, ook op de gebieden klimaat en asiel. Zo schreef de PVV in het verkiezingsprogramma tegen "klimaatonzin" te zijn, maar rijdt de PVV-gedeputeerde in een elektrische auto.

De partij was tegen de verhoging van de motorrijtuigenbelasting, maar stemde daar toch mee in. En de partij wil dat statushouders geen voorrang krijgen, maar vervolgens stuurt het college van de provincie daar toch op aan.

Wilders noemt dat het "gevolg van onderhandelingen" en stelt dat de PVV daar ook dingen voor "binnengehaald" heeft. "Zoals dat er in totaal minder asielzoekers in Flevoland worden opgevangen." Hij constateert dat het "geven en nemen" is. "Als je alleen maar mee gaat doen als je hele verkiezingsprogramma wordt uitgevoerd, sta je je hele leven langs de kant."

Terugkijken: VVD doet het opvallend goed in peilingen, tot frustratie van tegenstanders

Ondanks alle kritiek blijft de VVD het in de peilingen goed doen. Tegenstanders zijn er niet blij mee.

Kijk hier terug hoe het NOS Journaal daar eerder vanavond over berichtte:

Bontenbal: CDA had te weinig klimaatambities

CDA-lijsttrekker Bontenbal zegt in het programma Khalid en Sophie dat het CDA, toen hij twee jaar geleden in de Kamer kwam, te weinig klimaatambities had. Hij is vastbesloten om daar met zijn partij meer werk van te maken en hardere keuzes te maken.

Op de vraag of het CDA daarmee kiezers aan bijvoorbeeld de BBB kan verliezen, zegt Bontenbal dat hij "daar niet zo mee bezig is":

Stempassen gemeente Noordoostpolder verkeerd bezorgd

In de gemeente Noordoostpolder is de kans groot dat stemgerechtigden een verkeerde stempas of helemaal geen stempas hebben gekregen. Dat komt doordat de stempassen bij de drukker een verkeerde sorteercode hebben gekregen voor ze naar PostNL gingen om te worden bezorgd. Er waren al berichten over verkeerd bezorgde stempassen, nu is duidelijk dat dat voor de hele gemeente kan gelden, meldt Omroep Flevoland . Volgens de Kiesraad is zoiets nooit eerder gebeurd.

Hoeveel stempassen verkeerd zijn bezorgd, moet de komende dagen duidelijk worden. De gemeente houdt rekening met het ergste en roept iedereen via een brief op mijnoverheid.nl op om de stempas goed te controleren. Ook komen er advertenties in de krant de Noordoostpolder. Mensen die geen pas hebben gekregen kunnen tot vrijdag een nieuwe aanvragen.

Postbodes kwamen erachter dat veel stempassen niet in hun wijk thuishoorden en hebben de brieven opnieuw gesorteerd, waardoor een aantal stempassen wel op het goede adres is bezorgd.

De gemeente, met Emmeloord als grootste plaats, telt zo'n 50.000 inwoners.

Kleinste stembureau staat in Marle (OV)

Het kleinste stembureau staat dit jaar opnieuw in Marle in Overijssel, meldt het ANP. Het is de huiskamer van Wim Westhoff, die daar met een team vrijwilligers op 22 november de hele dag zit. Zijn huis is sinds 1948 een stembureau. De buurtschap hoort bij de gemeente Olst-Wijhe, maar ligt aan de andere kant van de IJssel. Het stembureau werd ooit ingericht opdat kiezers de rivier niet hoefden over te steken om te gaan stemmen.

Zo'n vijftig geregistreerde kiezers hebben de huiskamerlocatie op hun stempas staan als dichtstbijzijnde stembureau. Daarnaast komt er een aantal vaste klanten uit de omgeving langs, onderweg van of naar werk.

Ook zijn er mensen die hun stempas omzetten om in andere gemeenten te kunnen stemmen, zegt hij. Bij de vorige parlementsverkiezingen in 2017 kwam hij zo aan een opkomst van bijna 300 procent. Westhoff schenkt koffie en mensen blijven vaak gezellig napraten, vertelt hij. "Ik zet ongeveer een emmer koffie."

Klaver, Hermans en Van Vroonhoven in Goede Doelen Verkiezingsdebat

Vanaf 19.30 uur gaan Jesse Klaver (GroenLinks-PvdA), Nicolien van Vroonhoven (NSC) en Sophie Hermans (VVD) met elkaar in debat in het Goede Doelen Verkiezingsdebat, live te volgen ook op NPO Politiek.

Timmermans: VVD moet rekenschap afleggen na 13 jaar

GroenLinks-PvdA-leider Timmermans vindt dat de VVD expliciet verantwoording moet afleggen over de dertien jaar waarin de partij heeft geregeerd. Dat zegt hij tegen de NOS, in reactie op uitspraken van VVD-leider Yesilgöz.

Yesilgöz erkende vanochtend weliswaar dat haar partij in de afgelopen dertien jaar blinde vlekken heeft gehad als de toeslagenaffaire en Groningen, maar herhaalde ook dat ze vooral ook naar de toekomst wil kijken. Ze "hoopt en denkt" dat de kiezer ziet dat de VVD niet alleen stilstaat bij wat er goed gaat.

Dat is te makkelijk, vindt Timmermans. "Je ziet dat het land op een hoop punten niet vooruit is gekomen, kijk bijvoorbeeld naar het niet kunnen oplossen van de stikstofcrisis. Daar, vind ik, moet de VVD ook rekenschap over afleggen, want in al die jaren was de VVD de grootste partij in Nederland."

Hij verbaast zich over de optimistische toon van Yesilgöz. "Ik ben soms niet vrolijk als ik zie hoe moeilijk mensen het hebben. Ik ben niet vrolijk als ik heb gesproken met de slachtoffers van de toeslagenaffaire. Dat maakt me juist heel erg boos en ik vind dat we daar iets aan moeten doen en dat moet dringend gebeuren. Dat kan niet door alleen maar te zeggen: we kijken vooruit, we willen niet terugkijken. Je moet ook rekenschap durven afleggen over de erfenis die je achterlaat en die erfenis is voor de VVD niet fraai."

Een samenwerking met de VVD ligt voor hem dan ook niet voor de hand. Liever ziet Timmermans dat de VVD "gaat herbronnen op de reservebank". "De staat van het land is voor een groot deel het resultaat van het beleid onder leiding van de VVD. Daar valt toch niet omheen te gaan?"

Podcast De Verkiezingsdag over het thuisfront van politici

In de podcast De Verkiezingsdag spreekt presentator Elisabeth Steinz met vertrekkend SGP-leider Kees van der Staaij over het thuisfront van politici. De politiek vraagt veel van henzelf, maar legt ook grote druk op het gezinsleven.

En politiek journalist Wouke van Scherrenburg sprak voor twee boeken met politici die pas na hun vertrek toegaven hoe groot de druk was.

De podcast is hieronder te beluisteren:

Boeken lezen met Frans Timmermans bij het Jeugdjournaal

Het Jeugdjournaal is vandaag in gesprek met de leider van GroenLinks-PvdA, Frans Timmermans. Ze ontmoeten hem in een boekhandel, waar hij laat zien hoe leuk lezen is. Naar eigen zeggen leest hij zelf zeker twee uur per dag.

Timmermans zegt dat de samenwerking van zijn PvdA met GroenLinks goed bevalt. Ze moesten even aan elkaar wennen, maar de verschillen zijn erg klein. "De mensen van GroenLinks brengen een hoop gezelligheid mee en dat kon de Partij van de Arbeid goed gebruiken."

Bontenbal (CDA) opent de aanval op Omtzigt (NSC)

In gesprek met RTL Nieuws heeft CDA-leider Henri Bontenbal de aanval geopend op de partij van Pieter Omtzigt. Nu de voormalig-CDA'er zijn eigen partij is begonnen (NSC), is het CDA-gedachtegoed niet langer behouden aan het CDA.

"Dat is ook logisch. Eddy van Hijum heeft het partijprogramma van NSC geschreven, een maand voordat hij bij NSC kwam was hij gewoon nog gedeputeerde van het CDA", zegt Bontenbal. "Dus ja, daar zit overlap. Maar ook die partij moet nog maar eens kunnen bewijzen dat ze het waar kunnen maken."

Bontenbal: "Ook in de manier waarop ze zich presenteren als "totaal nieuw", gaan ze dat waarmaken? Als je echt pleit voor een nieuwe politieke cultuur in Den Haag, moet je dat dan doen met mensen die er zelf ook al twintig jaar rondlopen?"

'Reflex van CDA, heb ik niet'

In de peilingen staat het CDA er niet goed voor, in de laatste peiling wordt het aantal zetels geschat op vier. Dat zijn er 11 minder dan de 15 die de partij bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen in 2021 haalde.

In het radioprogramma Sven op 1 wil Bontenbal zich nog niet vastpinnen op het wel of niet meewillen regeren. "Ik denk dat er in acht dagen nog veel kan gebeuren. De uitslag zal bepalen wat onze keuze gaat zijn om wel of niet mee te doen (in de coalitie, red.)."

Of laat ik het zo zeggen, vervolgt Bontenbal: "De reflex van het CDA om altijd mee te willen doen, heb ik veel minder. Ik wil mijn idealen overeind houden en mijn huid duur verkopen."

Kijk hier de Q&A met VVD-leider Yesilgöz terug

VVD-leider Yesilgöz was vanochtend te gast bij de NOS. In het NOS Radio 1 Journaal blikte ze onder andere terug op de regeerperiode van 13 jaar van de VVD.

Ook ging ze in gesprek met verslaggever Albert Bos waarbij ze vragen die lezers via Instagram hadden gesteld, beantwoordde. Bekijk hieronder de hele Q&A met Yesilgöz terug.

Oud-atleet Liefers wil met PartijvdSport Kamer bewegen

Oud-atleet Gert-Jan Liefers en nummer vier op de lijst van de PartijdvdSport denkt dat sport de politiek veel goeds kan brengen. "Het probleem in ons land is dat de politici die de touwtjes in handen hebben aan de cognitieve kant zijn opgevoed. De voordelen van bewegen worden in ons land nauwelijks onderkend. Terwijl sport zo veel meer is dan alleen maar een beetje fysiek bezig zijn."

Volgens Liefers ontbreekt het in Den Haag aan "spitsen met een neusje voor zowel de bal als het doel". "Als we vasthouden aan de macht van mensen die zijn opgegroeid met het cognitieve, komen we geen stap verder", aldus Liefers.

Yesilgöz: 'Tijdig naar de mensen luisteren'

VVD-leider Dilan Yesilgöz blikt in het NOS Radio 1 Journaal kort terug op de regeerperiode van de VVD. 13 jaar lang is de partij onafgebroken aan de macht, altijd met hetzelfde gezicht, demissionair premier Mark Rutte. Hoe kijkt Yesilgöz terug op deze periode en heeft de partij misschien ook niet wat regeerrust nodig?

"Als je kijkt naar de grote crises die we hebben meegemaakt, zijn we daar over het algemeen goed doorgekomen. Natuurlijk zijn er mensen die daar nog last van hebben, daar wil ik absoluut niks aan afdoen", zegt de VVD-leider. Ook vindt ze dat Nederland een goede rol heeft gespeeld op het internationale toneel.

Natuurlijk zijn er ook blinde vlekken geweest, erkent Yesilgöz. Ze is de Kamerleden die de VVD daarop gewezen hebben dankbaar. "De toeslagenaffaire en Groningen, we moeten alles op alles zetten dat dat niet weer gebeurt."

Voor haarzelf haalt ze eruit dat er tijdig naar mensen moet worden geluisterd. Yesilgöz: "Ik heb veel aan de keukentafel gezeten in Groningen en huilende mensen gezien. Ik heb ook gedacht: 'hoe hebben we het zover kunnen laten komen'. Als je eerder had geluisterd, had je andere besluiten kunnen nemen."

Een luisteraar uit Groningen vraagt zich af waarom hij nog op de VVD zou moeten stemmen. Heeft de VVD wel oog voor de gedupeerden? "Ik kan dat alleen voor mijzelf, als leider van de VVD, zeggen. Ik ben de politiek ingegaan om mensen te dienen, ik ben er voor de mensen." Het is nu aan de kiezer, erkent ze: "Maar we zijn altijd bereid om onze verantwoordelijkheid te pakken, we zijn er klaar voor. En als de kiezer anders besluit, gaan we met veel plezier oppositie voeren."

Jeugdjournaal bakte pannenkoeken met Bikker (CU)

Het Jeugdjournaal gaat in aanloop naar de verkiezingen op pad met de lijsttrekkers. Gisteren gingen ze pannenkoeken bakken met Mirjam Bikker van de ChristenUnie. Vanmiddag gaan ze op pad met Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA.

EU nagenoeg geen thema in verkiezingscampagne

In de verkiezingscampagne is het wat de Europese Unie betreft oorverdovend stil. Uit onderzoek van Ipsos in opdracht van de NOS bleek dat kiezers hun stemkeuze vrijwel uitsluitend door binnenlandse thema's laten bepalen.

Opvallend, want de EU manifesteert zich steeds nadrukkelijker als geopolitieke speler, bijvoorbeeld in de oorlogen in Oekraïne, Israël en Gaza. Ook wordt steeds meer wetgeving die in Nederland van kracht is mede gemaakt door Nederlandse ministers en ambtenaren in Brussel.

Podcast De Campagne Stemming met Vullings en Van der Wulp

In de dagelijkse podcast De Campagne Stemming constateren Xander van der Wulp (NOS) en Joost Vullings dat de toon iets aan het verharden is. Ze zagen onder anderen Jetten (D66), Van der Plas (BBB) en Omtzigt (NSC) de confrontatie zoeken. Dat iedereen wat meer het achterste van de tong laat zien, geeft wel dat de eindfase van de campagne is begonnen.

Bij Wilders (PVV) zien de podcasters juist een omgekeerde beweging. Hij wil echt heel graag regeren en is, in tegenstelling tot alle voorgaande jaren, de mildheid zelve. Heeft dat iets met de leeftijd van de zestigjarige te maken, vragen zij zich af.

Ook de SP en de Partij voor de Dieren spreken de ambitie uit om mee te regeren, maar bij deze partijen vragen Van der Wulp en Vullings zich af of ze dat ook echt willen.

Yesilgöz is te gast bij NOS Radio 1 journaal, waar staan zij en haar partij voor?

VVD-lijsttrekker Dilan Yesilgöz-Zegerius (46) woont in Amsterdam. Ze is van Turks-Koerdische afkomst en kwam op 7-jarige leeftijd als vluchteling naar Nederland. Ze heeft nog een dubbele nationaliteit, maar probeert daarvan af te komen. PVV-leider Wilders twitterde een hatelijk bericht over haar achtergrond toen ze minister van Justitie en Veiligheid werd, maar de twee hebben dat uitgepraat. En toen zij lijsttrekker werd, zei Yesilgöz dat ze samenwerking met de PVV in een coalitie niet meer uitsluit.

Daarmee nam ze afstand van haar voorganger, de huidige premier Rutte, die de VVD 17 jaar leidde. Yesilgöz' politieke carrière is snel gegaan. In 2014 werd ze raadslid in Amsterdam, drie jaar later was ze Kamerlid. Ze vindt het thema vrijheid belangrijk, wil grenzen stellen aan migratie en meer zekerheid voor mensen met een gemiddeld inkomen.

De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) is een liberale partij, die lange tijd gold als een van de meest rechtse partijen van Nederland. Door de komst van partijen als de PVV en Forum voor Democratie is dat niet meer zo. De VVD komt van oudsher op voor mensen met een hoger inkomen, een eigen zaak, een koophuis en een auto, mensen die vinden dat ze beknot worden door overbodige regels en die graag minder belasting willen betalen.

De liberalen hebben de vrijheid van het individu hoog in het vaandel en zijn bijvoorbeeld voor het recht op abortus en euthanasie. Tegelijkertijd zijn ze voor zware straffen voor criminelen. De laatste jaren is de partij meer een middenpartij geworden, met meer aandacht voor het klimaat en voor mensen met een modaal inkomen.

Wat er gisteren onder meer gebeurde

Jetten (D66) was gisteravond te gast in Nieuwsuur en is kritisch op partijgenoten die tijdens of na hun politieke baan in de fossiele energiesector gaan werken. "Ik begrijp niet waarom mensen voor dit soort banen kiezen. Ik zou vooral wat anders gaan doen."

PVV-leider Wilders was bij de NOS te gast en zei dat men na de verkiezingen niet meer om de PVV heen kan.

VVD-leider en demissionair minister van Justitie Yesilgöz was in Twente te gast bij Tubantia in van Torentje naar Torentje. Ze sprak haar bezorgdheid uit over de criminaliteit in ons land. Ze heeft gemengde gevoelens bij de komst van 'Ferry Bouman' als skybox-koper van PSV. Bouman, een personage dat in diverse Netflix-series terugkomt als drugshandelaar, werd afgelopen week door de voetbalclub aangekondigd als koper.

Yesilgöz zei in het programma dat het gevaar van de drugshandel nog steeds wordt onderschat:

Welkom!

Welkom in het liveblog over de campagne van de Tweede Kamerverkiezingen. Het blog van gisteren lees je hier terug.