Bontenbal hoopt op 15 zetels • Timmermans en Omtzigt zeggen RTL-debat af

Lijsttrekker Dassen (Volt) bij Nieuwsuur: lobby aanpakken

Bij Nieuwsuur is Volt-lijsttrekker Laurens Dassen te gast. Dassen is er trots op dat zijn partij in alle Europese landen actief is om zo een EU-brede politieke partij te worden.

Volt pleit al langer voor meer openheid over contacten tussen lobbyisten en Kamerleden, Europarlementariërs en andere politici. Volt-leider Dassen zei daarover in Nieuwsuur dat de partij wil dat burgers meer inzicht hebben in hoe politieke besluiten tot stand komen. Een lobbyregister, waarin staat welke contacten er zijn tussen bedrijfsleven, lobbykantoren, organisaties en politici, helpt daarbij.

De Tweede Kamer stemde voor dit Volt-voorstel, maar het kabinet heeft er nog geen gehoor aan gegeven. "Waarom doet Volt hier niets aan?", vroeg Nieuwsuur. Dassen geeft toe dat de partij in ieder geval de eigen lobbycontacten op de eigen site openbaar zou kunnen maken. "We hebben het erover gehad", zei Dassen. "Maar het is er nog niet van gekomen."

'Niet doorrekenen verkiezingsprogramma's leidt tot frustraties'

Politiek verslaggever Xander van der Wulp over de CPB-doorrekening:

"Het laten doorrekenen van verkiezingsprogramma's door het Centraal Planbureau was een mooie manier om die te kunnen vergelijken. Partijen werden enigszins gedwongen om zich aan dezelfde spelregels te houden, maar dat doet nu niet iedereen meer.

Onderling leidt het ook tot de nodige frustraties. Partijen die wél meedoen, zullen morgen te horen krijgen dat ze het op sommige punten heel goed doen, en dat zullen ze dan willen benadrukken. Maar ook hun zwakke punten zullen duidelijk worden. Juist daarom vinden ze het laf dat andere partijen niet meedoen. Die kritiek zal zich met name op Pieter Omtzigt richten. Zijn NSC gaat natuurlijk voorop in de peilingen en hij benadrukt altijd dat plannen wel degelijk financieel onderbouwd moeten worden. Juist hij zal tot aan de verkiezingen hierop aangevallen worden."

Steeds minder partijen laten verkiezingsprogramma's doorrekenen

Steeds minder partijen laten hun verkiezingsprogramma doorrekenen door het Centraal Planbureau (CPB). Morgenochtend komt het Planbureau met de traditionele doorrekening, maar de plannen van NSC van Pieter Omtzigt en BBB van Caroline van der Plas zitten daar niet bij. Ook de SP, PVV, Partij voor de Dieren, Denk en Forum voor Democratie laten hun voorstellen niet doorrekenen.

De partijen hebben kritiek op de economische modellen die het CPB gebruikt om te voorspellen wat de gevolgen van plannen zullen zijn voor de schatkist en de economie. Volgens SP-leider Lilian Marijnissen zijn het "neoliberale modellen", waardoor de ideeën van haar partij automatisch slecht uitkomen. De kritiek op de doorrekeningen is er al langer, maar nog nooit was het aantal weigeraars zo groot als nu. Daarmee geeft de doorrekening dit keer dus lang geen volledig beeld.

'Misschien pas na verkiezingen duidelijk of Omtzigt premier wil worden'

Het wordt hem iedere dag wel ergens gevraagd, soms meerdere keren: wil Pieter Omtzigt premier worden? Zijn partij laat vandaag aan Hart van Nederland weten dat het antwoord misschien pas na de verkiezingen komt.

Nicolien van Vroonhoven, de nummer twee op de kandidatenlijst van Nieuw Sociaal Contract, zegt dat Omtzigt nog steeds twijfelt. Wanneer er duidelijkheid komt, is onzeker, aldus Van Vroonhoven. "Dat kan ook na de verkiezingen zijn."

Inwoners van Goirle vrezen voor hun stempas

Bewoners van een wijk in het Brabantse Goirle, onder Tilburg, zijn bang dat zij hun stempas niet op tijd ontvangen. Zij hebben al twee weken lang geen post gekregen, terwijl de stempassen officieel voor 8 november bezorgd moeten zijn. PostNL trekt het boetekleed aan en zegt dat het komt door een medewerker die zijn werk niet deed.

De bewoners zijn er niet over te spreken:

De gemeente laat in een reactie weten dat de inwoners een vervangende stempas kunnen aanvragen als de stempassen niet op tijd zijn. Dat aanvragen kan online, maar volgens de gemeente is de betere optie om de pas aan te vragen op het stadhuis.

Bontenbal hoopt op 15 zetels voor CDA: 'Optimistisch realisme'

CDA-lijsttrekker Bontenbal hoopt op een grote verrassing bij de verkiezingen van 22 november. Zijn partij wordt in de meest recente Peilingwijzer geschat op 3 tot 5 zetels, maar hij verwacht er zelf 15. "Optimistisch realisme" noemde hij dat lachend bij de interviewreeks Van Torentje naar Torentje van Tubantia en de Universiteit Twente.

Bontenbal zegt dat hij op veel plekken hoort dat mensen toch naar het CDA neigen. "Er is een hele grote groep die zegt: 'Ik stemde nooit CDA, ik ben er klaar mee, maar nu overweeg ik het weer.'"

Bekijk hier het fragment uit het interview:

Forum voor Democratie: timing aankondiging schorsing 'opmerkelijk'

De integriteitscommissie van de Tweede Kamer wil drie Kamerleden van Forum voor Democratie schorsen. De drie, Thierry Baudet, Gideon van Meijeren en Freek Jansen, hebben zich niet aan de gedragsregels gehouden, omdat ze een nevenfunctie niet hebben geregistreerd bij de Tweede Kamer.

De partij noemt het in een reactie "stemmingmakerij". De timing, twee weken voor de Tweede Kamerverkiezingen, vindt de partijleiding "hoogst opmerkelijk". "Vlak voor de stembusgang wordt potentiële kiezers via de pers medegedeeld dat FVD-kandidaten geen spreekrecht zullen hebben na de verkiezingen", zo staat in een mail aan alle leden.

Lees hier meer over de mogelijke schorsing:

Redenen afzeggen debat: 'agenda te vol' en 'format past minder'

GroenLinks-PvdA-leider Timmermans heeft het RTL-debat van komende zondag afgezegd omdat zijn agenda te vol is met andere debatten. Dat laat een woordvoerder weten. Ook NSC heeft afgezegd, omdat het format van het RTL-debat "minder past" bij de partij. Een woordvoerder benadrukt dat de partij niet genoeg personeel heeft om alle debatten goed voor te bereiden.

D66-leider Jetten is kritisch over de afzeggingen. "Het zijn debatdata die al lang gepland staan en het is eigenlijk een grote gemiste kans om het gesprek aan te gaan met kiezers en duidelijk te maken waar de verschillen tussen de politieke partijen zitten", zegt hij tegen de NOS. Jetten roept de twee op om alsnog in debat te gaan, desnoods een-op-een.

BBB-leider Van der Plas noemt het een "rare keuze" dat de "twee mogelijk grootste partijen passen" voor het debat. "Het gaat júist om de kiezers en in gesprek gaan met kiezers", schrijft ze op X.

Geen Timmermans en Omtzigt bij tweede RTL-debat

GroenLinks-PvdA-lijsttrekker Timmermans en NSC-leider Omtzigt hebben afgezegd voor het RTL-debat van komende zondag. Volgens RTL Nieuws waren de twee "lang geleden" uitgenodigd, maar heeft Timmermans twee weken geleden afgezegd en liet Omtzigt vandaag weten niet te komen. Hoofdredacteur Ilse Openneer noemt dat teleurstellend. Over de reden van de afzegging zegt ze niets.

Zes lijsttrekkers gaan zondag wel in debat met elkaar: Dilan Yesilgöz (VVD), Geert Wilders (PVV), Caroline van der Plas (BBB), Esther Ouwehand (PvdD), Rob Jetten (D66) en Lilian Marijnissen (SP). Dat zijn behalve GL-PvdA en NSC de zes grootste partijen volgens de Peilingwijzer. Zij gaan in gesprek met zwevende kiezers over de thema's woningmarkt, gezondheidszorg en "onze portemonnee".

Peilers #3: 'Is er nog iets over van de zorg over vijf jaar?'

In de serie De Peilers trekken we in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen met ons mobiele stemhokje door heel Nederland. In deel 3 van de serie bespreken we - vanuit Middelburg - het verkiezingsthema zorg.

ChristenUnie en D66 botsen (opnieuw) over euthanasie bij voltooid leven

ChristenUnie-lijsttrekker Mirjam Bikker wil dat D66 stopt met "doordrammen" van de wet 'Voltooid Leven'. Die wet moet het voor mensen vanaf 75 jaar mogelijk maken om hulp te krijgen met sterven als zij niet verder willen leven.

D66 heeft het wetsvoorstel na kritiek van de Raad van State aangepast en vandaag bij de Tweede Kamer ingediend. Een belangrijke wijziging is dat mensen die vinden dat hun leven voltooid is, een traject van ten minste een half jaar moeten doorlopen. Ze worden dan begeleid door een 'levenseindebegeleider'. Daarnaast moet er een arts bij betrokken worden.

De ChristenUnie heeft ook na de aanpassingen nog felle kritiek. "De samenleving moet ouderdom eren in plaats van deze 'voltooidlevenwet' faciliteren", zegt Bikker.

De regeringspartijen ChristenUnie en D66 botsen vaak over medisch-ethische onderwerpen. Die werden bij de laatste twee formaties min of meer geparkeerd.

Terugkijken: vraag en antwoord met SP-leider Marijnissen

Via het Instagram-account van de NOS kon je vragen insturen voor Lilian Marijnissen. Politiek-verslaggever Albert Bos legde deze vragen vanochtend voor aan de SP-leider.

Kijk de uitzending hier terug:

Morgen is Thierry Baudet te gast. Vanaf 17.00 uur kun je je vragen voor hem insturen via @NOS op Instagram. De antwoorden zie je dan rond 09.00 uur terug in de live-uitzending op NOS.nl, de NOS app en op YouTube.

Wilders blijft hopen dat Omtzigt alsnog met PVV in kabinet wil

Wilders zegt tegen RTL Nieuws dat hij nog steeds hoopt dat Omtzigt van gedachte verandert over regeren met de PVV. Hij wijst daarbij op een onderzoek van EenVandaag, waaruit blijkt dat de kiezers van Omtzigts NSC samenwerking met de partij van Wilders wel zien zitten. "Zijn eigen kiezer zal hem hopelijk overtuigen", zegt hij.

Omtzigt heeft eerder gezegd dat hij weinig zin heeft in regeren met de PVV, omdat de standpunten van die partij "aan de rechtsstaat raken". Ook de uitspraak van Wilders dat de scherpe kantjes er vanaf zijn bij hem, veranderde daar niets aan.

Wilders zegt nu dat het zonder de PVV moeilijk wordt voor een nieuw kabinet om echt iets aan de asielinstroom te doen. NSC wil het migratiesaldo terugbrengen tot 50.000 mensen per jaar, de PVV wil het liefst een totale asielstop.

Nieuwe aflevering podcast De Campagne Stemming

Gedurende de campagne nemen Xander van der Wulp (NOS) en Joost Vullings (EenVandaag) dagelijks een aflevering op van de politieke podcast De Stemming. Die komt 's nachts online, zodat je 's ochtends meteen kan worden bijgepraat over de laatste ontwikkelingen.

Vandaag gaat het onder meer over NSC-lijsttrekker Pieter Omtzigt die gisteren bij Tubantia een lichte voorkeur leek uit te spreken voor een centrumrechtse coalitie met de VVD. Het lijkt erop dat Omtzigt zich in de val heeft laten lokken, stellen ze.

Meer sportvideo's NOC*NSF met bekende sporters en lijsttrekkers

Naar aanleiding van het gesprek met kickbokser Rico Verhoeven in Beau laat een woordvoerder van sportkoepel NOC*NSF weten dat het boksspotje met VVD-lijsttrekker Yesilgöz er één is in de reeks 'Politiek, kom in beweging!'. Er staat inmiddels ook een spotje online waarin oud-voetballer Nathan Rutjes met GroenLinks/PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans coacht, en een waarin Daphne Schippers met Rob Jetten op de atletiekbaan loopt.

De video's zijn onderdeel van een campagne om meer mensen in beweging te krijgen en optimale sportomstandigheden te creëren "voor iedereen in Nederland: van gehandicapte sporter tot vrijwilliger en fan".

Marijnissen maakt zich zorgen over zorg, arbeidsmigratie en studieschuld

SP-lijsttrekker Lilian Marijnissen was te gast bij het NOS Radio 1 Journaal. Ze biechtte op dat het erg vroeg voor haar was, want ze is eigenlijk geen ochtendmens. Maar in deze campagnetijd kan ze daar even niet aan toegeven.

Marijnissen sprak over een aantal belangrijke SP-thema's, zoals de zorg. Ze doet een oproep aan Omtzigt (NSC) en Timmermans (GroenLinks/PvdA) om zich duidelijk uit te spreken over de zorg en wijst op het 'Zorg Alarm' dat vanaf vandaag online staat. Volgens Marijnissen mijden haar collega-lijsttrekkers het onderwerp liever omdat zij al plannen hebben klaarliggen om na de verkiezingen te gaan bezuinigen op de zorg.

Verder wil Marijnissen dat er een rem op de arbeidsmigratie wordt gezet. Ze vindt dat er discussie moet komen over het soort werkgelegenheid dat we in Nederland willen. En dat is wat haar betreft dan niet dat er grote distributiecentra worden neergezet, waarvoor vervolgens personeel uit het buitenland moet worden gehaald, waarvoor dan weer geen goede huisvesting is.

Marijnissen had het ook over het leenstelstel. Ze kan er niet bij dat er tegen de 'pechgeneratie' werd gezegd dat ze geen leenangst hoefden te hebben, maar dat de rente nu toch fors omgaat. Vrijdag schreef demissionair minister Dijkgraaf aan de Tweede Kamer dat hij een motie om de rente te bevriezen waarschijnlijk niet kan uitvoeren,. "En dan vind je het gek dat mensen het vertrouwen in de overheid verliezen?", vraagt Marijnissen zich af?

Rico Verhoeven verkeek zich op effect video VVD

Kickbokser Rico Verhoeven zei gisteravond in het tv-programma Beau dat hij niet blij is met het effect dat zijn boksvideo met VVD-lijsttrekker Dilan Yesilgöz had. Hij vindt het vervelend dat mensen nu denken: "Hé, Rico is pro-VVD".

Hij stelt dat de insteek van de video, die in een samenwerking met sportkoepel NOC*NSF is opgenomen, niet was om campagne te voeren voor een bepaalde partij. "Het was de bedoeling om kansarme mensen de ruimte te geven om te sporten." Daar zou budget voor moeten komen "en daar sta ik achter", aldus Verhoeven.

De kickbokser houdt zich verre van politiek, "Ik ben niet links, ik ben niet rechts en ik wil me niet te veel bemoeien met politieke dingen, want uiteindelijk doe je het toch nooit goed."

Online stemhulpen miljoenen keren ingevuld

De online stemhulpen, die mensen kunnen invullen om te bepalen waar ze op gaan stemmen, zijn al miljoenen keren geraadpleegd. De StemWijzer van ProDemos is sinds de lancering op 25 oktober al 2 miljoen keer gebruikt. Het Kieskompas is na de eerste week bijna een half miljoen keer ingevuld, de Kieswijzer van DPG Media ruim 400.000 keer.

Kieskompas kwam vorige week ook met een paar thematische stemhulpen, zoals het WoonKieskompas, het ZorgKieskompas en het EnergieKieskompas. Die zijn meer dan 100.000 keer ingevuld.

De Jongerenkieswijzer is bijna 10.000 keer ingevuld. Ook ProDemos lanceerde eind oktober een stemhulp voor jongeren, Young Voice. Deze is inmiddels ruim 23.000 keer ingevuld. De StemmenTracker van het kennisinstituut is ruim 67.000 keer ingevuld. Hier kunnen mensen zien hoe partijen de afgelopen tijd over verschillende onderwerpen in de Tweede Kamer hebben gestemd.

Marijnissen (SP) te gast in NOS Radio 1 Journaal. Waar staan zij en haar partij voor?

De Socialistische Partij (SP) werd in 1972 opgericht als een soort activistische variant op de Partij van de Arbeid. Ook de nieuwe partij richtte zich op de werknemer, maar dan op een radicalere manier. Het duurde nog twee decennia voor de partij in de Tweede Kamer doordrong. Eén van de eerste SP-Kamerleden was partijleider Jan Marijnissen, de vader van Lilian Marijnissen.

De partij had destijds de leuze 'Stem tegen, stem SP' en het symbool was de tomaat (om uit protest mee te gooien). Regeringsdeelname was lange tijd onbespreekbaar, maar wordt de laatste jaren niet meer uitgesloten.

De SP komt op voor mensen met lage inkomens. Belangrijke thema's zijn huren en de zorg. Bij de verkiezingen in 2006 haalde de partij 25 zetels. Daar zijn er nog 9 van over.

Lilian Marijnissen (38) woont nog altijd in Oss, waar haar vader als fabrieksarbeider en lasser werkte voor hij politicus werd. Als kleuter stond ze al op een verkiezingsposter, voorop de fiets bij haar vader.

Op 17-jarige leeftijd werd ze gekozen tot gemeenteraadslid, maar ze moest tot haar achttiende wachten tot ze haar zetel mocht innemen. In 2017 werd ze Kamerlid en een paar maanden later volgde ze Emile Roemer op als partijleider. Ze was toen 32 jaar.

Tot nu heeft de SP onder haar leiding nog geen verkiezingen gewonnen, maar Marijnissen blijft ervoor gaan. Ze hamert erop dat de SP met 9 zetels nog altijd de tweede oppositiepartij van het land is, en de eerste die het thema 'bestaanszekerheid' op de politieke agenda zette.

Het gesprek met Marijnissen is na 08.30 uur in het NOS Radio 1 Journaal.

Samenvatting van de dag van gisteren

Pieter Omtzigt lijkt een lichte voorkeur te hebben voor een centrumrechtse coalitie met de VVD. Bij een bijeenkomst in Enschede noemde hij een minderheidskabinet van zes partijen een reële mogelijk. Tot teleurstelling van GroenLinks-PvdA. Later nuanceerde Omtzigt zijn uitspraken: pas na de verkiezingen maakt hij een keus.

D66-leider Rob Jetten kookte bloemkool op Indische wijze bij BinnensteBuiten. Hij zei daar dat hij na de politiek wel een strandtent wil beginnen.

Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) bekeek de verkiezingsprogramma's en concludeert dat de partijen van alles beloven, maar dat ze onvoldoende keuzes maken om die beloftes waar te maken.

Welkom!

Welkom in het liveblog over de campagne van de Tweede Kamerverkiezingen. Het blog van gisteren lees je hier terug.