Wagner-baas kondigt 'nieuwe overwinningen aan' • Zelensky: laat Saakashvili vrij

In Rusland gevangen Amerikaanse journalist verkeert in goede gezondheid

Wall Street Journal-journalist Evan Gershkovich maakt het naar omstandigheden goed in zijn cel in Moskou. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft dat bekendgemaakt.

De VS-ambassadeur voor Rusland heeft de gevangen zittende correspondent vandaag bezocht. Zij meldt dat "Gershkovich in goede gezondheid verkeert en sterk blijft, ondanks zijn situatie". Het Witte Huis zegt te verwachten dat het Kremlin vaker consulaire hulp zal toestaan voor Gershkovich.

Het was de tweede keer sinds zijn arrestatie, eind maart, dat de Amerikaanse correspondent mocht worden bezocht door de ambassadeur. Hij wordt verdacht van spionage, wat hijzelf stellig ontkent. Rusland heeft geen bewijs geleverd voor de beschuldiging.

Wagner-baas kondigt 'nieuwe overwinningen aan het front' aan

De leider van huurlingengroep Wagner heeft voor het eerst in een week tijd weer een teken van leven gegeven. "Ik ben er zeker van dat jullie in de nabije toekomst nieuwe overwinningen van ons aan het front zullen zien", zegt Prigozjin in een vrijgegeven audiobericht. Onder meer nieuwssite Politico en krant The Kyiv Independent berichten daarover.

Het is onduidelijk wat Prigozjin bedoelt met deze bewering. De 62-jarige Rus zit momenteel in Belarus, zegt president Loekasjenko, maar is nog niet gezien in het openbaar. Ook onduidelijk is hoeveel Wagner-strijders hem gevolgd zijn naar Belarus. Een deel van de huurlingenleger verblijft volgens Zelensky nog in Oekraïne.

In het audiobericht van 41 seconden verdedigt Prigozjin de operatie in Rusland, vorige week zaterdag, door hem als 'gerechtigheidsmars' betiteld. Het was volgens hem nodig om naar Moskou op te trekken met zijn manschappen om "verraders te bevechten en de gemeenschap te mobiliseren".

In deze uitlegvideo van Nieuwsuur zie je hoe de Wagner-muiterij zich voltrok:

Zelensky roept Georgië op tot vrijlating ex-president Saakashvili

De ex-president van Georgië, Mikheil Saakashvili, moet per direct worden overgedragen aan Oekraïne, vindt Kyiv. President Zelensky twittert: "Rusland is de Oekraïense burger Mikheil Saakashvili aan het doden via de Georgische autoriteiten."

De Georgisch-Oekraïense Saakashvili zit een gevangenisstraf van zes jaar uit in Georgië. Volgens Amnesty International krijgt hij geen goede zorg en loopt hij ernstig risico op overlijden. Zelensky heeft een foto van de sterk vermagerde ex-president gedeeld. Vorig jaar was Saakashvili in hongerstaking gegaan, maar die actie heeft hij in december beëindigd. Oekraïne heeft de Georgische ambassadeur ontboden met het doel om Saakashvili te laten verzorgen in Oekraïne.

De huidige Georgische regering heeft warme banden met Rusland. Saakashvili is bij versterk veroordeeld wegens machtsmisbruik. Maar volgens Amnesty International heeft hij geen eerlijk proces gehad.

Zo gaan omwonenden om met de dreiging rondom kerncentrale Zaporizja

Kerncentrale Zaporizja weer aangesloten op reservekabel

Voor het eerst in vier maanden tijd is de kerncentrale Zaporizja weer aangesloten op een reserve-elektriciteitskabel. Ondanks het positieve nieuws blijft de situatie bij de door Rusland bezette kerncentrale uiterst fragiel, meldt het VN-atoomwaakhond AIEA in een update.

De afgelopen maanden was de centrale voor de toevoer van elektriciteit afhankelijk van één kabel. Voor de oorlog begon in februari 2022 waren er in totaal zes werkende reservekabels die het nucleaire complex konden voorzien van stroom. Deze toevoer is essentieel om de veiligheid van de kerncentrale, de grootste van Europa, te waarborgen.

Tijdens de oorlog is Zaporizja zeven keer zonder stroom komen te zitten, zo meldt AIEA, waardoor de centrale was aangewezen op noodgeneratoren.

De kerncentrale is aan het begin van de oorlog ingenomen door Russische militairen. Oekraïens personeel houdt het complex draaiende onder dwang. Regelmatig zijn er meldingen van beschietingen in de omgeving van de centrale, die ook schade heeft opgelopen door gevechtshandelingen.

VS-ambassadeur bezoekt journalist in cel Moskou

De ambassadeur van de VS in Rusland heeft de gevangenzittende journalist Evan Gershkovich bezocht. Het is de tweede keer dat ambassadeur Lynne Tracy de journalist van The Wall Street Journal mag bezoeken in de gevangenis.

Gershkovich zit sinds eind maart vast in Moskou. Hij wordt beschuldigd van spionage voor de Amerikaanse overheid, maar de Russische geheime dienst heeft daar geen bewijs voor geleverd. Onlangs werd het voorraarrest van de 31-jarige Amerikaan verlengd tot zeker 30 augustus.

De correspondent doet de beschuldigingen tegen hem af als onzin. Ook de Amerikaanse regering ontkent stellig dat Gershkovich een spion is.

Oekraïense aanval met bootjes over rivier Dnjepr bij Cherson

Oekraïense commando's zijn de afgelopen dagen met bootjes de rivier de Dnjepr overgestoken bij de stad Cherson, meldt de Kyiv Post. Volgens de krant heeft de aanval geleid tot een krachtige Russische tegenaanval. Er zijn tegenstrijdige berichten over het verloop van deze strijd.

De Oekraïense legerleiding stelt dat er zwaar wordt gevochten aan de oever van de Dnjepr. Daarbij zou het Russische leger zwaar geschut inzetten om de Oekraïense troepen te verdrijven.

De pro-Russische autoriteiten van het bezette gebied stellen echter dat de Oekraïense actie volledig is mislukt. Een boot zou midden in de rivier kapot zijn geschoten en vervolgens zijn gezonken.

Het is niet de eerste keer dat Oekraïne met kleine legereenheden de brede rivier probeert over te steken. De enige grote brug bij de zuidelijke stad Cherson, de Antonivsky-brug, is volgens Oekraïne verwoest door het Russische leger. De Dnjepr vormt de grens tussen bezet en bevrijd gebied.

Ex-chef van Oekraïense geheime dienst voor Krim aangeklaagd wegens verraad

Het voormalige hoofd van de Oekraïense geheime dienst SBU voor de Krim is aangeklaagd wegens verraad. "Dit is een duidelijk signaal voor iedereen die werkt voor de vijand", laat de directeur van de geheime dienst weten in een verklaring. "De SBU zal jullie vinden en laten boeten voor jullie daden."

Oleh Koelinitsj stond van 2020 tot en met 2022 aan het hoofd van de SBU-afdeling die zich bezighoudt met de situatie op de door Rusland bezette Krim. Vorig jaar juli werd Koelinitsj gearresteerd. Hij wordt beschuldigd van het aannemen van pro-Russische spionnen. De voormalige Krim-chef van de SBU riskeert 15 jaar cel als hij schuldig wordt bevonden.

Behalve Koelinitsj zijn ook de voormalige directeur van de SBU en nog tientallen andere ex-leden van veiligheidsdiensten aangeklaagd wegens verraad. President Zelensky noemde de arrestatie van deze verdachten destijds een zuivering.

Oekraïne: dode en gewonden bij droneaanval op Soemy

Bij een Russische droneaanval in de Noord-Oekraïense stad Soemy is vanochtend een dode gevallen en zijn 16 mensen gewond geraakt, melden de lokale autoriteiten. Een overheidsgebouw en twee appartementengebouwen raakten beschadigd. De aanval werd uitgevoerd met vier drones, zegt het regiobestuur op Telegram. Daarbij brak brand uit.

Enkele uren later ging het luchtalarm opnieuw af omdat er opnieuw drones onderweg zouden zijn. Het Oekraïense leger meldde dat het 13 of 17 drones van Iraanse makelij had neergehaald. Die zouden door Rusland zijn opgelaten voor een aanval op andere delen van het land.

Vorige week zijn de inwoners van Soemy opgeroepen de stad te verlaten. Het Oekraïense leger deed deze oproep vanwege de aanhoudende Russische beschietingen.

Centrum voor de vervolging van agressie tegen Oekraïne van start in Den Haag

In Den Haag is het nieuwe International Center for the Prosecution of the Crime of Agression against Ukraine (ICPA) van start gegaan. Het centrum is opgezet door de Europese Unie en onderzoekt of de Russische agressie tegen Oekraïne kan worden vervolgd. Het ICPA ondersteunt landen bij het verzamelen van bewijsmateriaal en het voorbereiden van een rechtszaak. Het heeft een coördinerende functie en gaat aanklachten uitwerken.

Vanochtend was er een openingsbijeenkomst met vertegenwoordigers van Oekraïne, de EU en de VS. Eurocommissaris voor Justitie Didier Reynders noemde het ICPA "een duidelijk signaal aan de wereld". Hij wil dat "de verantwoordelijken voor internationale misdaden in de Russische oorlog in Oekraïne ter verantwoording worden geroepen".

De Oekraïense autoriteiten onderzoeken meer dan 93.000 meldingen van oorlogsmisdaden en hebben aanklachten ingediend tegen 207 verdachten in rechtbanken in eigen land.

Het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag kan hoofdverdachten berechten en heeft al een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen de Russische president Poetin. Maar er bestond nog geen juridische mogelijkheid voor de vervolging van "de daad van agressie van 24 februari 2022", oftewel het besluit om over te gaan tot de invasie van Oekraïne.

De hoogste Oekraïense aanklager, Andriy Kostin, zei dat het ICPA bewijs zal verzamelen voor zaken tegen Russische politieke en militaire leiders die verantwoordelijk zijn voor de oorlog. "Als er geen agressie was geweest, zouden er ook geen 93.000 andere oorlogsmisdaden zijn gepleegd." Dat is volgens hem het bewijs dat de oprichting van het centrum "onontkoombaar" was.

De Verenigde Staten vaardigen een speciale aanklager af naar Den Haag, Jessica Kim.

File van Russische strandgangers op route naar de Krim

Voor de Krimbrug van Rusland over de Straat van Kertsj naar de Krim staat een lange file. Volgens het Russische staatspersbureau Interfax zijn het vooral toeristen die op weg zijn naar de stranden op de Krim. De Zwarte Zee is van oudsher een populaire vakantiebestemming.

De file liep op tot 13 kilometer, met een wachttijd van meer dan vijf uur. Hulpdiensten en vrijwilligers deelden drinkwater uit aan de automobilisten en hun passagiers, in totaal 5000 liter, melden de autoriteiten in de regio Tamanj. Ook zijn er dixi's geplaatst, schrijft staatspersbureau Tass.

De Krimbrug is de belangrijkste toegangsweg vanuit Rusland tot de Krim, zowel voor auto's als voor treinverkeer. De brug van 18 kilometer, de langste van Europa, ging in 2018 open. Vorig jaar oktober raakte de brug beschadigd, volgens Rusland door een Oekraïense aanval. President Poetin gaf opdracht hem zo snel mogelijk te repareren. De brug is van strategisch belang voor de bevoorrading van militairen op het door Rusland in 2014 geannexeerde schiereiland.

Russische geheime dienst: aanslag voorkomen op Krim-leider

De Russische geheime dienst FSB claimt een aanslag te hebben voorkomen op de leider van de door Rusland bezette Krim. Er is een Rus opgepakt die in december door de Oekraïense geheime dienst zou zijn gerekruteerd.

Er is een video vrijgegeven waarop te zien zou zijn hoe de in 1988 geboren man wordt opgepakt op het moment dat hij onderdelen voor een bom ophaalt. Ook zijn er beelden gedeeld van het verhoor van de man, waarin hij volgens de Russen alles bekent.

De verdachte zou van plan zijn geweest de auto op te blazen van Sergej Aksjonov, die de Krim leidt sinds de Russische annexatie in 2014. Volgens de FBS was hij getraind in "verkenning en subversieve activiteiten". Oekraïne heeft nog niet gereageerd op de beschuldigingen.

Sergej Aksjonov (50) greep in 2014 de macht toen separatisten met hulp van Rusland de Krim overnamen. Tegen hem zijn sancties afgekondigd door de EU en VS.

'EU overweegt sanctieconcessie voor graandeal'

De Britse krant Financial Times schrijft op basis van ingewijden dat de Europese Unie overweegt een concessie te doen aan Rusland om de graandeal met Oekraïne verlengd te krijgen. Een dochteronderneming van een Russische bank zou dan weer toegang krijgen tot het internationale betalingssysteem Swift om betalingen voor voedselexporten te kunnen regelen.

Rusland en Oekraïne hebben afspraken gemaakt om ondanks de oorlog graan te kunnen uitvoeren. Dat is behalve een belangrijke inkomstenbron voor Oekraïne ook een cruciale voedselstroom voor landen als Egypte en Nigeria: de Oekraïense graanexporten zijn zo'n 10 procent van het totaal wereldwijd.

De huidige regeling verloopt op 17 juli en EU-bronnen zeggen tegen de Financial Times dat Rusland zich dit keer harder opstelt in de onderhandelingen. Daarom wordt er gekeken naar het Swift-voorstel, dat de Russen in onderhandelingen met de VN hebben gedaan.

Met de regeling zou een dochter van de Russische agricultuurbank RusAg vrijgesteld worden van de sancties. Bezwaar daarbij voor de EU is wel dat het land zo meer inkomsten krijgt om oorlog te voeren; RusAg is volledig in handen van de staat. Een oud-directeur, zoon van een Poetin-vertrouweling, is momenteel landbouwminister, merkt de krant op.

Het voorstel is volgens de krant vorige week besproken op de EU-top in Brussel. Er is nog geen overeenstemming over of de concessie wenselijk en juridisch haalbaar is.

'Wagner-aftocht niet van invloed op front'

Een Russisch parlementslid stelt dat de terugtrekking van Wagner-troepen niet van invloed zal zijn op de gevechtssterkte van Russische troepen aan het front. Een nieuwe mobilisatiegolf is daarom volgens hem ook niet nodig.

Andrej Kartapolov, oud-generaal en hoofd van de defensiecommissie van de Doema, deed zijn uitspraken in een interview met het Russische staatspersbureau TASS. "Op het moment dat de muiterij uitbrak waren er geen Wagner-troepen aan het front, die zaten allemaal in hun kampen. De Oekraïense tegenaanval kon zo goed als zonder hun hulp worden afgeslagen."

Volgens Kartapolov is het zelfs mogelijk de reservetroepen op oorlogssterkte te houden zonder Wagner-manschappen of aanwas via een nieuwe mobilisatie. "We kunnen ze vervangen", zegt hij. "Ons gevechtspotentieel loopt geen gevaar op de middellange en lange termijn."

Dertiende slachtoffer bezweken na aanval op Kramatorsk

Na de Russische luchtaanval van vorige week dinsdag op een pizzeria in Kramatorsk in Oost-Oekraïne is een dertiende slachtoffer bezweken. Het gaat om de Oekraïense schrijfster Victoria Amelina, die 37 jaar was. Ze was in het restaurant met een groep Colombiaanse journalisten en schrijvers toen de raket insloeg. Ze is vrijdag overleden, meldt schrijversvereniging PEN Ukraine.

Amelina publiceerde voor de oorlog twee romans en een kinderboek, waarvoor ze internationaal erkenning kreeg. Na de Russische inval legde ze zich onder meer toe op het vastleggen van oorlogsmisdaden in haar land. Binnenkort verschijnt internationaal het boek War and Justice Diary: Looking at Women Looking at War van haar hand.

Op haar Twitteraccount deelde eerder ze een foto van zichzelf terwijl ze beelden vastlegt van een door Rusland beschadigd gebouw:

PEN Ukraine schrijft in een overlijdensbericht dat artsen er alles aan gedaan hebben om haar leven te redden, maar dat het niet heeft mogen baten. "Vrienden en familie waren bij Victoria in de laatste dagen van haar leven."

Eerder al had de organisatie laten weten dat door de Russische aanval de schrijfster "nu zelf onderdeel is geworden van een oorlogsmisdaad".

Welkom

Welkom in het liveblog over de oorlog in Oekraïne van maandag 3 juli. De ontwikkelingen van gisteren vind je hier terug.