Lastig debat kabinet afgesloten met motie van wantrouwen groot deel oppositie

Debat over verkiezingsuitslag en stikstof afgesloten

Het debat over de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen is na 14 uur praten klaar.

Motie van wantrouwen verworpen: 59 voor, 76 tegen

Zoals verwacht is er geen meerderheid in de Tweede Kamer voor het voorstel om het kabinet-Rutte IV weg te sturen. Er zijn 59 Kamerleden voor, afkomstig van GroenLinks, PvdA, PVV, SP, Partij voor de Dieren, Denk, BBB, JA21, Groen van Haga, Volt en het Kamerlid Omtzigt. De coalitiepartijen, SGP en Groep Den Haan stemden tegen de motie. Er waren 15 Kamerleden niet bij de hoofdelijke stemmingen.

Herhaling van de geschiedenis uit 2009?

SGP steunt motie van wantrouwen niet, maar 'licht op oranje'

De SGP is traditiegetrouw de partij die het regeringsbeleid vaak steunt. "Wij leggen de lat hoog, zeker als het gaat om het hele kabinetsbeleid." De partij is overigens niet tevreden over de beantwoording van Rutte en zegt dat het "licht op oranje" staat. SGP-leider Van der Staaij wil het kabinet tot de zomer de kans geven om het meningsverschil binnen de coalitie over het stikstofbeleid op te lossen. Ook fractie Den Haan steunt de motie van wantrouwen niet.

Motie van wantrouwen haalt het niet, maar wel 'pijnlijk'

GroenLinks en PvdA dienen motie van wantrouwen in, steun uit oppositie

Na het antwoord van Rutte dient GroenLinks-leider Klaver een motie van wantrouwen in. Hij zegt dat hij dit niet graag doet, maar dat hij niet anders kan. Ook PvdA-fractievoorzitter Kuiken zegt dat ze het doet met "pijn in het hart". De PVV, BBB, Partij voor de Dieren, SP, Volt, Denk, JA21, Groep Van Haga en het Kamerlid Omtzigt steunen de motie, die vraagt dat het kabinet moet opstappen.

Ontevreden GL en PvdA: 'Rutte, geef duidelijkheid binnen twee weken'

Na de schorsing vragen GroenLinks en PvdA de mogelijkheid om premier Rutte nog een aantal vragen te stellen over hun constatering dat er geen sprake is van een eenheid van het kabinet. Ze vinden het onverantwoord dat het kabinet wil doorregeren, terwijl CDA af wil van stikstofreductie in 2030 en de andere drie partijen niet. De partijen willen dat het kabinet binnen twee weken gaan heronderhandelen over die stikstofparagraaf. Rutte wil dat niet beloven. CDA-fractievoorzitter Heerma denkt dat zijn partij voor het zomerreces een datum kan zeggen over die heronderhandelingen. "Die twee weken kan ik niet toezeggen. Dat gaat niet gebeuren."

Tweede Kamer zo weer aan het woord, na korte schorsing

Na de antwoorden van premier Rutte en de drie vicepremiers van D66, CDA en ChristenUnie is nu de Tweede Kamer weer aan het woord. Ze moeten duidelijk maken of ze tevreden zijn met het verhaal van het kabinet. De PVV zal zeker een motie van wantrouwen indienen en het is de vraag welke andere partijen hun steun aan het kabinet in gaan trekken. Zo'n motie van het wantrouwen zal het overigens niet halen, omdat de coalitiepartijen daar niet voor zullen stemmen en er dus geen meerderheid is.

Xander van der Wulp: Verwijt 'land is beter af zonder deze premier' treft Rutte harder

"Dit debat gaat vooral over de grote vraag of dit kabinet nog wel problemen kan oplossen. Het verwijt dat het kabinet bezig is met zaken vooruitschuiven, lijkt Rutte vandaag harder te treffen dan ooit tevoren nu alle oppositiepartijen hem eigenlijk duidelijk proberen te maken dat het land beter af is zonder hem en met een nieuwe leider.

Wat betreft stikstof werd alleen maar duidelijk hoe groot de verschillen zijn tussen de coalitiepartijen. Het CDA krijgt van de andere regeringspartijen niet veel ruimte terwijl zij die juist zoeken. Ze zeggen dat zij het eens zijn over de stikstofdoelen, maar hoe en wanneer? Dat is niet duidelijk.

Dan de vraag of het kabinet blijft zitten. Voorspellen is gevaarlijk, de situatie is echt onrustig maar ik denk dat het kabinet er morgen nog wel zit. Het kan dat de motie wantrouwen door de hele oppositie wordt aangenomen, maar dan nog steeds is er steun van de vier coalitiepartijen. Dat is wel een heel smalle basis, zeker als je bedenkt dat de coalitiepartijen onderling verdeeld zijn over de koers. Het is geen fraaie situatie."

Verbazing over Hoekstra's 'niet te dragen'-opmerking, Rutte ziet geen probleem

CDA-leider Hoekstra zegt niet alleen dat hij wil heronderhandelen over het 2030 en dat dit jaartal van tafel moet. Hij neemt ook de woorden "niet te dragen" in zijn mond, refererend aan de stikstofparagraaf in het regeerakkoord. Deze woorden geven, vinden BBB-leider Van der Plas en het Kamerlid Omtzigt, wel een extra lading aan het CDA-plan om te onderhandelen. De partijen vinden dat Hoekstra hiermee eigenlijk nu al het vertrouwen in het kabinet opzegt.

Rutte ziet dat niet zo en heeft geen moeite met de opmerking van Hoekstra, omdat de heronderhandelingen niet zijn gestart. "Dit wisten we al een tijdje."

Schouten: 'alle bewindslieden hebben een opdracht'

Ook de vicepremier van de ChristenUnie komt aan het woord, maar heeft eigenlijk geen vragen gekregen. Ze gaat kort in op het gebrek aan vertrouwen in de politiek. "Ik denk dat het een opdracht aan alle bewindslieden is om het beter te doen."

Zij is minister voor Armoedebeleid en erkent dat het voor mensen rondom de armoedegrens heel moeilijk is om hulp aan te vragen. "Die regelingen zijn soms zo ingewikkeld dat het mensen niet lukt om het aan te vragen."

Hoekstra gaat niet zeggen hoe lang het CDA nodig heeft tot het openbreken van het regeerakkoord

CDA-leider Hoekstra zegt net als afgelopen vrijdag en net als Heerma eerder in het debat dat het CDA wil heronderhandelen over het stikstofbeleid, waarbij ze jaar 2030 van tafel willen. Partijen hebben daar veel vragen over, maar Hoekstra zegt dat het niet verstandig om die onderhandelingen nu "hier in het parlement te doen".

Oppositiepartijen, waaronder PvdA en BBB, willen van Hoekstra weten hoeveel tijd het CDA dan nodig denkt te hebben voor de partij om die heronderhandelingen gaat vragen. Hoekstra vindt dat de onderhandelingen in de provincies voor nieuwe besturen en het landbouwakkoord nu eerst voorrang hebben.

BBB-leider Van der Plas zegt dat Hoekstra een bom onder het kabinet legt. PvdA-fractievoorzitter Kuiken zegt dat de CDA-leider partijen "aan het touwtje van onzekerheid" houdt en vraagt hoe lang dat nog zo doorgaat. Maar Hoekstra zegt zich niet te laten verleiden tot het noemen van een datum. Een antwoord geven op de vraag van BBB-leider Van der Plas of het CDA uit het kabinet stapt als de heronderhandelingen niets opleveren, noemt Hoekstra nu ook onverstandig.

Video: Coalitie, oppositie en Rutte over 'status aparte' CDA

Vicepremier Kaag (D66): wij willen door en lopen niet vooruit op CDA

Na Rutte is vicepremier Kaag van D66 aan de beurt en ook zij ontkent dat geen sprake meer is van "eenheid van het kabinetsbeleid", omdat coalitiepartij CDA het oneens is over de stikstofreductie in 2030. De heronderhandelingen over het regeerakkoord zijn namelijk nog niet begonnen en op dit moment staan alle coalitiepartijen nog achter de eerder gemaakte afspraken. "Er is wel wellicht sprake van een nieuwe soort situatie in politiek Nederland", aldus Kaag.

De partijleider van D66 wil niet vooruitlopen wat het CDA op tafel gaat leggen bij die veelbesproken heronderhandeling over de stikstofafspraken. Ze wil niet ingaan op vragen van de oppositie over de opstelling van D66. "Wij willen door en we hebben wel interesse waar het CDA mee komt."

Video: Rutte legt uit dat er van vertraging geen sprake is

Een conclusie uit het debat: 2030 eerder in wet dan op tafel

Rutte: we gaan maximaal vaart maken met de stikstofaanpak

Premier Rutte blijft in het debat herhalen dat het kabinet juist gaat versnellen met het stikstofbeleid. Volgens de premier gaan het kabinet "maximaal vaart maken". Daarbij is het volgens hem van belang dat Nederland zo snel mogelijk uit Brussel hoort of het uitkopen van boeren ook kan. "Er is mij gevraagd of ik me daar persoonlijk mee bemoei. Ja, waar dat ook dienstig is", aldus Rutte. "Soms helpt het als ik bel, soms niet. Ik volg dat nauwgezet, zowel wat betreft de piekbelasters als de niet-piekbelasters."

Verder zegt Rutte dat het kabinet met de provincies "ambtelijk in gesprek" is over de aanpak van piekbelasters en de verplaatsing en omscholing. Dat gaat ook ruimte geven, denkt hij. Ook zegt hij dat er nog steeds wordt ingezet op innovatie. Dat geldt onder meer voor stalsystemen en ook komt de verantwoordelijke minister op korte termijn met nieuwe regelingen, beloofde hij.

PvdD-leider Esther Ouwehand is niet onder de indruk van de door Rutte genoemde punten. Die zijn volgens haar al in gang gezet en gaan niet per se snel. Het kabinet had eerder zijn huiswerk moeten doen, vindt Ouwehand. Het pleidooi van Rutte is volgens haar daarom ook "niet te verkopen" als 'versnellen'.

Rutte: heronderhandeling CDA betekent geen vertraging aanpak stikstofproblemen

Premier Rutte zegt dat het stikstofbeleid niet wordt vertraagd, ook al heeft het CDA om een heronderhandeling gevraagd. "Deze vier partijen zijn het erover eens dat er op de korte termijn alles aan moet gedaan worden om de stikstof te reduceren. Dat moeten we doen, alle vier de partijen willen op korte termijn versnellen".

PVV-leider Wilders begrijpt daar niets van. Volgens hem ligt Ruttes kabinet "op zijn gat". "Uw kabinet sijpelt door uw handen heen en u houdt heel Nederland voor de gek." GroenLinks-leider Klaver vraagt aan Rutte waarom die heronderhandelingen dan niet meteen beginnen. Rutte wijst erop, net als CDA-fractieleider Heerma eerder, dat de coalitiebesprekingen in de provincies tijd kosten, evenals het landbouwakkoord. Klaver vindt dat Rutte zo "niet het land bestuurt, maar het CDA".

"Stel een deadline. Binnen twee weken moeten we weten: wordt het regeerakkoord opengebroken of niet? " Klaver vindt dat Rutte het land "in chaos stort" als die duidelijkheid uitblijft, maar Rutte is het daar niet meer eens. "We kunnen door."

Premier Rutte wil alleen antwoord geven, oppositie boos

Premier Rutte wil beginnen met het antwoord op alle vragen uit de Tweede Kamer. Rutte wil als premier de enige bewindspersoon zijn die aan het woord komt. De aanwezige vicepremiers Hoekstra (CDA), Kaag (D66) en Schouten (CU) zouden dan niets zeggen. Rutte vindt dit staatsrechtelijk juist.
Maar sommige oppositiepartijen PVV, GroenLinks en PvdA vinden het onacceptabel dat alleen Rutte reageert, omdat er ook aan de vicepremiers vragen zijn gesteld. Na wat heen en weer gepraat, vindt Rutte het geen probleem dat ook de vicepremiers spreken. En de premier begint, met het meest omstreden onderwerp: de stikstofplannen.

Debat geschorst tot 18.50 uur voor avondpauze

Alle partijen in de Tweede Kamer zijn aan het woord geweest en nu is het tijd voor het avondeten. Om 18.50 uur begint de Kamer weer, eerst met het stemmen over een aantal plannen en daarna komt premier Rutte aan het woord.

CU-leider Bikker wil duidelijkheid: is het nu pauze of versnelling?

Miriam Bikker is kort aan het woord en de oppositiepartijen hebben geen vragen. Ook Bikker heeft vragen over de persconferentie van afgelopen vrijdag. Ze wil weten of het stikstofbeleid nu tijdelijk op een lager pitje wordt gezet of dat er sneller maatregelen worden genomen. Verder roept ze haar collega's op om te stoppen met "gekissebis" over het oplossen van grote problemen, zoals de schadebevingsschade in Groningen. "Wij kiezen niet voor een technocratische oplossing", aldus Bikker, de laatste spreker voor de avondpauze.

Oppositiepartijen vinden een paar maanden bedenktijd voor CDA 'onverantwoord'

Onder meer GroenLinks, SP, PvdA en Volt vinden het 'onverantwoord' dat het CDA over enige maanden wil heronderhandelen over 2030. "Zo schept u geen rust", zegt PvdA-leider Kuiken tegen CDA-fractievoorzitter Heerma. Die zegt op zijn beurt dat er echt tijd nodig is om provincies de gelegenheid te geven coalitieakkoorden te maken over het reduceren van stikstof . Heerma zegt ook te zien dat de sector bereid is om stappen te zetten. Volgens Kuiken betekent dat juist dat provincies gaan zitten wachten op het kabinet. "Intussen stort u het land in maandenlange onrust".

SGP-leider Van der Staaij en JA-21 leider Eerdmans vallen het CDA bij omdat de partij tot het inzicht is gekomen dat fixeren op 2030 geen oplossing is. Van der Staaij vraagt Heerma hoe optimistisch hij is over de politieke wil om tot afspraken te komen met de andere regeringspartijen. Volgens Heerma is het woord "hoop" meer op zijn plaats. Tegelijkertijd is hij er ook van overtuigd dat het een "lastig gesprek gaat worden".

Heerma onder vuur om loslaten jaartal 2030

CDA-fractievoorzitter Heerma ligt in het debat zwaar onder vuur omdat de partij zegt het regeerakkoord op dit moment te steunen maar op termijn te willen heronderhandelen over het jaar 2030. Dat jaartal is volgens Heerma "een sta in de weg om stikstofreductie in de praktijk te realiseren". De omgekeerde vlaggen en de verkiezingsuitslag hebben volgens Heerma, die ook weer herhaalt dat je niet "met je vingers in de oren kunt regeren", laten zien dat het nu echt anders moet.

GroenLinks en SP houden Heerma voor dat D66 en VVD in het debat juist aangeven dat wat hen betreft het regeerakkoord en het jaartal 2030 wel degelijk blijven staan. SP-leider Marijnissen zegt dat niemand de persconferentie afgelopen vrijdag begreep en dit debat vandaag ook niet. GroenLinks-leider Klaver vindt dat het lijkt of "iedereen zich maar aan het CDA moet aanpassen." Hij verwijt Heerma dat het CDA "dit land in een crisis stort".

Heerma denkt dat we over een paar maanden misschien wel zien dat we er toch uitgekomen zijn. Klaver zegt dat hij bij zulke uitspraken met zijn oren staat te klapperen. Zoveel tijd is er volgens Klaver niet: "Dat "zullen we niet accepteren". Tussen alle aanvallen door laat Heerma zich ontvallen dat hij wel "wist dat dit niet een fijn debat ging worden".

D66 houdt vast aan toezegging van Rutte dat er wordt versneld

Paternotte krijgt van verschillende kanten het verwijt dat hij zich laat gijzelen door het CDA doordat er op termijn waarschijnlijk nieuwe onderhandelingen komen over het stikstofbeleid. Volgens de D66-fractievoorzitter is er geen sprake van een pauze. Hij houdt zich vast aan de uitspraak van premier Rutte, die juist wil versnellen. Hij is er niet blij mee dat het CDA later weer wil onderhandelen over het coalitieakkoord. "Maar het is een recht van een coalitiepartij om te zeggen dat je er over wilt praten."

D66 denkt vooral aan het versnellen van de aanpak van piekbelasters. En als provincies met gebiedsplannen komen, moeten die volgens Paternotte zo snel mogelijk worden uitgevoerd en moet de financiering daarvoor rond zijn. En vooralsnog houdt hij vast aan het jaartal 2030, wel met de 'ijkmomenten' 2025 en 2028.

Paternotte: als je af wilt van jaartal, moet je met alternatief komen

Als je af wilt van het jaartal 2030 waarin de uitstoot van stikstof moet zijn gehalveerd, moet je ook een duidelijk alternatief hebben waarmee je bereikt dat de natuur wordt beschermd, dat de bouw weer op gang kan komen en dat de economie van het slot gaat. Dat antwoordt D66-fractievoorzitter Paternotte op de vraag van PVV-voorman Wilders wat D66 zegt als het CDA wil gaan onderhandelen over het jaartal.

Volgens Paternotte is de deadline van 2030 niet de wens van één partij, maar is het door deskundigen vaak bevestigd dat je dat nodig hebt om ervoor te zorgen dat er genoeg tempo wordt gemaakt.

Wilders noemt het debat een poppenkast, want volgens hem zegt D66 bij voorbaat al dat het niet gaat lukken om er samen uit te komen. Paternotte benadrukt dat het kabinet snel moet beginnen met de aanpak.

Paternotte: coalitieakkoord staat, maar een gesprek kun je niet weigeren

D66-fractievoorzitter Paternotte weet niet precies of en hoe het CDA wil onderhandelen over het stikstofbeleid. Maar hij benadrukt dat het coalitieakkoord staat en dat het kabinet "met volle kracht doorgaat met de aanpak van stikstof". Hij vindt dat je het niet kunt weigeren als een partij daar het gesprek over wil aangaan. "Maar ik zie op dit moment niet wat het alternatief is voor een duidelijk doel en een duidelijke deadline om ervoor te zorgen dat we de natuur kunnen beschermen, dat we weer huizen kunnen gaan bouwen en dat de economie van het slot kan." Paternotte houdt premier Rutte eraan dat hij wil gaan versnellen.

Paternotte ziet in de nieuwe Eerste Kamer "duidelijke meerderheden voor de ambitieuze weg die het kabinet is ingeslagen voor meer actie voor onder meer het klimaat en betere bescherming van de natuur".

Bij1 doet als enige fractie niet aan het debat mee

Alle fracties hebben zich aangemeld om aan het debat mee te doen, behalve Bij1. Die partij laat het debat schieten. Fractievoorzitter Simons wil haar energie vooral richten op de enquêtecommissie die het coronabeleid onderzoekt. Zij is lid van die commissie.

En verder doet ze mee aan plenaire debatten die echt belangrijk zijn voor haar partij. Zij wijst er ook op dat het debat van vandaag gaat over de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen en dat haar partij daar niet aan heeft meegedaan.

Debat tot 15.00 uur geschorst voor de lunchpauze

VVD-fractievoorzitter Hermans is bijna 1 uur en 40 minuten aan het woord geweest. Zij had net als de anderen 6 minuten spreektijd, maar werd voortdurend onderbroken door de oppositie.

Hermans sloot haar betoog uiteindelijk af met een oproep aan het kabinet. Ze wil dat er snel vooruitgang wordt geboekt met betrekking tot klimaat en migratie. "Ik vraag het kabinet: neem serieuze stappen. En dit is de laatste keer dat ik dat vriendelijk vraag."

Na de lunchpauze is D66-fractieleider Paternotte aan de beurt, daarna volgen Heerma (CDA) en Bikker (ChristenUnie).

VVD: kabinet overeind houden is geen doel op zich

SP-leider Marijnissen wil weten wat het gedoe over de afspraken in het coalitieakkoord volgens Hermans met het beeld in het land heeft gedaan. De VVD-fractievoorzitter erkent nogmaals dat het vrijdag nogal rommelig liep.

Zij zegt dat er binnen de coalitie heus weleens met deuren wordt geslagen, maar dat de vier partijen er uiteindelijk altijd weer uitkomen en met oplossingen komen. Ze denkt dat mensen er wel begrip voor kunnen opbrengen dat het onderling weleens wat minder soepel loopt.

Hermans ontkent dat de VVD alleen akkoord is gegaan met de wensen van het CDA om het kabinet niet te laten vallen, maar voegt daar wel aan toe dat nieuwe verkiezingen het land ook niet verder helpen.

"Een kabinet overeind houden is geen doel op zich. maar een kabinet onderuit halen ook niet", zegt ze tegen de oppositie.

Omtzigt: coalitieakkoord (2030) staat niet boven wet (2035)

Het Kamerlid Omtzigt wil weten of Hermans (VVD) niet bang is voor rechtszaken. In de wet staat dat de stikstofreductie in 2035 gehalveerd moet zijn. In het coalitieakkoord is afgesproken om daar 2030 van te maken.

Omtzigt zegt dat het coalitieakkoord niet boven de wet mag worden gesteld. Hij denkt dat straks duizenden boeren naar de rechter zullen stappen omdat zij 2030 niet hebben gehaald, terwijl dat wettelijk gezien ook niet hoeft.

Hermans zegt dat er al van alles gebeurt. Zo is afgesproken dat de provincies voor 1 juli met stikstofplannen komen. Zij vindt dat daarop moet worden gefocust en niet op eventuele rechtszaken. "We willen volgend jaar beginnen met bouwen, sterker nog: we willen dat vandaag nog."

Zij vindt dat snelheid boven alles gaat. Het moet, ook omwille van het herstel van de natuur. En volgens haar zijn er ook veel boeren die graag willen beginnen met stikstofreductie en is daar geen aanpassing van de wet voor nodig.

VVD-fractieleider: 2030 staat zolang regeerakkoord staat

De toon bij de interruptiemicrofoon is fel. Maar VVD-fractieleider Hermans wil geen antwoord geven op de vraag of en wanneer het coalitieakkoord wordt opengebroken om het jaartal 2030 te schrappen. Ze verwijst naar haar collega Heerma van het CDA. Zijn partij heeft laten weten opnieuw te willen onderhandelen.

Ze heeft er begrip voor dat een van de vier partijen moeite heeft met een bepaalde afspraak en daar opnieuw over wil praten. "Dat moet kunnen." Hermans zegt dat de afspraak om de stikstofreductie in 2030 te halveren, voorlopig blijft staan. Zolang het coalitieakkoord niet wordt opengebroken, verandert daar niets aan.

Ze zegt daarbij dat de manier waarop het compromis vrijdag naar buiten werd gebracht onhandig is. Dat kwam volgens haar doordat werd ontkend dat er sprake was van een pauze in het stikstofbeleid ("dat is niet ons woord"), maar dat er juist gesproken werd van versnelling.

Hermans eerste spreker coalitie, rij bij interruptiemicrofoon

VVD-fractieleider Hermans spreekt als eerste namens de coalitie. De oppositiepartijen hebben vanmorgen, voor aanvang van het debat afgesproken, elkaar niet te onderbreken met vragen. Nu staan ze in de rij bij de interruptiemicrofoon.

Op vragen van PVV-leider Wilders over hoe ze deze regering kwalificeert, zegt Hermans: "Het gaat matig, laat ik eerlijk zijn." Het gaat dan onder meer over het stikstofbeleid. Maar volgens haar gaan er ook dingen goed: er wordt flink geïnvesteerd in defensie en de aanpak van drugscriminaliteit bijvoorbeeld.

BBB-leider van der Plas wil weten of de VVD 2030 los wil laten. Hermans verwijst naar het rapport van stikstofbemiddelaar Remkes. Hij vindt dat het jaartal nog even moeten blijven bestaan, maar dat er wel twee meetmomenten moeten komen: in 2025 en 2028. In die jaren kan dan worden bekeken of de deadline overal kan worden gehaald, of dat er aanpassingen moeten worden gedaan.

De VVD wil zich daaraan houden. De fractieleider vindt het belangrijk dat er snel stikstofruimte wordt gecreëerd, zodat er weer vergunningen kunnen worden afgegeven voor het bouwen van huizen en wegen en om een regeling voor PAS-melders te maken.

'Stikstof is een symbool'

BBB-leider Caroline van der Plas vindt net als de rest van oppositie dat er heel veel mis is in Nederland. Esther Ouwehand (PvdD) en Lilian Marijnissen (SP) sluiten zich daar ook bij aan:

Politiek verslaggever Xander van der Wulp

"De oppositie is in het eerste deel van het Kamerdebat eensgezind. Het kabinet moet stevig aan de bak. Dat gaat van Klaver van GroenLinks ('regeer of stap op!') tot Van der Plas van BBB ('los het op of stap op!'), maar vertrouwen dat dit kabinet nog veel voor elkaar gaat krijgen is er eigenlijk niet.

Het debat gaat regelmatig over het stikstofbeleid van het kabinet en of die stikstofplannen nou worden versneld of gepauzeerd, maar het gaat vooral over het probleemoplossend vermogen van dit kabinet in het algemeen. Terwijl de oppositie veelvuldig alle problemen van het land opsomt, krijgt het kabinet het verwijt dat die problemen niet aangepakt worden (Marijnissen van de SP: 'er worden geen problemen opgelost, er komen alleen maar problemen bij').

Het verwijt dat alles vooruit wordt geschoven lijkt Rutte vandaag harder te treffen dan ooit tevoren. Als je de oppositie zo hoort, dan zal Rutte het later in het debat lastig krijgen om te voorkomen dat de hele oppositie een motie van wantrouwen tegen zijn kabinet zal steunen."

Gündogan: we zijn bestuurloos

Het onafhankelijke Kamerlid Gündogan vindt dat we bestuurloos zijn. "We zitten continu met elkaar in een politiek circus te kibbelen. We komen op als clowns, acrobaten, jongleurs en daarboven zitten media om te duiden of er een kabinetscrisis is. of niet. De inhoud wordt onvoldoende besproken."

Volgens Gündogan is het land onnodig gepolariseerd. Ze wil dat er een rapporteur komt voor het stikstofdossier.

FvD-Kamerlid Van Meijeren is enige niet-fractieleider in het debat

Kamerlid Van Meijeren voert het woord voor Forum voor Democratie. Hij is de enige niet-fractieleider. Aanvankelijk stond partijleider Baudet op de sprekerslijst, maar dat is op het laatste moment veranderd.

Van Meijeren wil onder meer transparantie in de informatievoorziening. Hij denkt dat de kiezer afhaakt, omdat zijn geluid te weinig aandacht krijgt op de publieke omroep. Als je steeds te horen krijgt dat het goed is om de klimaatverandering aan te pakken|, zegt hij, dan weet iemand die dat niet vindt niet wat hij in het stemhokje te zoeken heeft. Volgens hem wordt de vrijheid van meningsuiting ondermijnd.

Van Haga: kiezer heeft plucheklevers knock out geslagen

Kamerlid Van Haga van de gelijknamige groep vindt dit kabinet de "zwanenzang van dertien jaar kabinetten die het belang van Nederland niet op één hebben gezet". Volgens hem heeft de kiezer "de plucheklevers knock out geslagen door een overweldigende stem voor een ander beleid".

Hij wil dat er schoon schip wordt gemaakt. Van Haga vindt dat er geen stikstofprobleem is. Volgens hem moet de VVD de stekker uit het "diep socialistische kabinet" trekken.

Den Haan: tijd om in de reddingsboot te stappen

Wij bevinden ons hier in het spannendste theater van Nederland", zegt Kamerlid Liane den Haan. "Je moet eerst de toneelschool doen" om hier mee te kunnen draaien. Ze vraagt zich af hoe het kan dit kabinet met al zijn woordvoerders en communicatiestrategen er niet in slaagt om met de burgers te communiceren en zijn boodschap over te brengen. "Want daar gaat het keer op keer mis." Het is tijd om in de reddingsboot te stappen, vindt ze.

Van der Staaij: de hakken zijn dieper in het zand gegaan

SGP-leider Van der Staaij vindt de brief van het kabinet van vrijdag over de gevolgen van de verkiezingsuitslag vooral "een stilstandbrief". Volgens de SGP-voorman laat de brief met name getouwtrek zien.

Hij wil dat het kabinet een "serieuze beweging" maakt en op het gebied van stikstof een "doordacht samenspel" toont met de provincies". Volgens Van der Staaij is het eerlijke verhaal dat het kabinet er niet is uitgekomen en dat de hakken dieper in het zand zijn gegaan. Hij wil dat het kabinet binnen een week of twee duidelijk maakt of het regeeakkoord wordt opengebroken.

Regeer of stap op / Doe waarvoor u bent aangenomen / Waarom zit u hier eigenlijk nog?

Jesse Klaver (GroenLinks), Attje Kuiken (PvdA) en Geert Wilders (PVV) begonnen fel aan het debat:

Eerdmans: voor- en tegenstanders stikstofbeleid willen duidelijkheid

Fractieleider Eerdmans van JA21 wijst erop dat de kiezer niet zijn afgehaakt, maar juist massaal zijn gaan stemmen. En een duidelijkere boodschap hadden ze niet kunnen geven: het moet anders.

Hij legt uit dat de hele oppositie samenwerkt vandaag, omdat voor- en tegenstanders van het stikstofbeleid het erover eens zijn dat er snel duidelijkheid moet komen, onder meer over het wel of niet schrappen van 2030.

Dassen: zo gaat het niet langer

Volt-leider Dassen wijst op eerdere uitspraken van CDA-voorman Hoekstra "dat Nederland niet gebaat is bij uitstelgedrag en dat het CDA verantwoordelijkheid neemt". Volgens hem was dat een holle frase en doet Hoekstra zijn bijnaam "blokkeerfries" eer aan. Dassen vindt dat het CDA het land op slot zet door het partijbelang boven het landbelang te stellen.

Ook Dassen vindt dat het kabinet duidelijk moet maken welke koers het nu vaart en of het coalitieakkoord wordt opengebroken. "Zo gaat het niet langer." Volgens Volt probeert de coalitie de lieve vrede te bewaren, maar leidt dat juist tot tot hardere polarisatie.

Ouwehand: waarom nu toch weer twijfelen aan 2030?

Fractieleider Ouwehand van de Partij voor de Dieren vindt dat het kabinet te veel met zichzelf bezig is. Ze is verbaasd dat het jaartal 2030 nu weer ter discussie staat. "Dat heb je toch met je volle verstand in het regeerakkoord gezet omdat dat nodig is voor het natuurherstel?"

Volgens haar is het niet moeilijk om breed draagvlak te vinden voor het stikstofbeleid. Zij denkt dat er veel boeren zidie graag geholpen willen worden bij de omschakeling naar een duurzame bedrijfsvoering.

Marijnissen: coalitie vooral bezig met politieke hachje

SP-leider Marijnissen vindt dat Nederland beter verdient. Ook zij hekelt de onduidelijkheid in het compromis van het kabinet: "Is het nou versnellen, is het nou vertragen, is het nou regeerakkoord openbreken of niet?"

Ze verwijst naar eerdere toezeggingen van premier Rutte over "radicale ideeën voor een nieuwe bestuurscultuur". Volgens haar is de coalitie drukker met het redden van het eigen politieke hachje dan met het oplossen van problemen. 'Maar er komen alleen maar problemen bij."

Van der Plas benoemt een waslijst aan 'misstanden'

Volgens BBB-leider Van der Plas is er sprake van "onvrede, onrust en polarisatie" bij de kiezer, die op 15 maart bij de Provinciale Statenverkiezingen een streep in het zand heeft gezet.

En dat komt niet alleen door stikstofbeleid. Dat is volgens haar een symbool voor alles wat misgaat. Ze gebruikt bijna haar hele spreektijd aan het benoemen van misstanden onder dit kabinet, waaronder 'Groningen', de toeslagenaffaire en uithuisgeplaatste kinderen.

"Het is te veel om op te noemen", concludeert ze. Ze verwijst naar alle kiezers die niet op een van de coalitiepartijen hebben gestemd. "Die zeggen: los het op."

Omtzigt: je kunt niet tegelijk remmen en gas geven

Ook het onafhankelijke Kamerlid Omtzigt vindt dat het kabinet vooral problemen maakt en niet oplost. Hij wil weten wat het perspectief is voor boeren. "Moeten zij zich aan 2030 of 2035 houden?"

Hij concludeert: "Als je remt en tegelijkertijd gas geeft, weet je één ding zeker: dan eindig je in de vangrail."

Azarkan: naar huis sturen Rutte kan niet wachten

Denk-voorman Azarkan vindt dat Rutte, Kaag en Hoekstra een 'politieke-burn' out hebben. Volgens hem zijn ze totaal verlamd. Hij verwijt het kabinet tegenstrijdige dingen te zeggen: "We houden een pauze, maar we gaan versnellen."

Denk vindt dat het naar huis sturen van Rutte, Kaag en Hoekstra niet kan wachten.

Azarkan zegt ook dat Rutte in het toeslagenschandaal ouders heeft vernederd "met een zelfbedachte institutioneel racisme-methode". De premier neemt in het debat fel afstand van dat laatste. "Die opmerking is mij totaal in het verkeerde keelgat geschoten. Om mij op te plakken dat ik verantwoordelijk ben voor institutioneel racisme is voor mij volstrekt onacceptabel." Maar Azarkan neemt het niet terug.

Wilders: zet het landsbelang voor het eigen belang

"Waarom zit u er eigenlijk nog?", vraagt PVV-leider Wilders. Hij vindt dat er geen touw is vast te knopen aan de afspraken die vrijdag zijn gemaakt. Die zijn volgens hem alleen bedoeld om nog even door te kunnen regeren.

Volgens Wilders heeft de kiezer het kabinet een "donkerrode kaart" gegeven en is het "uitstel van executie" om nu te blijven zitten. "Van welke planeet komt u eigenlijk?"

"Het Nederland van Rutte en Kaag is een doodziek land geworden", stelt hij, waarin boeren en vissers de nek wordt omgedraaid. "We hebben een kabinet nodig dat wel de goede keuzes maakt. Zet alstublieft het landsbelang voor het eigen belang en stap op."

Kuiken: kabinetscrisis wordt paar weken vooruit geschoven

PvdA-leider Kuiken vindt dat de coalitie met het compromis van vrijdag voor een Haagse oplossing heeft gekozen en "de kabinetscrisis met een noodgreep enkele weken vooruit schuift". Volgens haar is niet duidelijk of het regeerakkoord nog geldt.

Ze constateert dat de kiezer wil "breken met de afschuifpolitiek van Rutte IV". Volgens haar vergroot de coalitie elk probleem en gaat dat het dan om meer dan stikstof alleen: "Je kunt het vertrouwen niet herstellen met alleen maar mooie praatjes." Ze verwijt de premier dingen op te lossen door af of vooruit te schuiven.

Het debat is begonnen, Klaver: kabinet regeer of treed af

Het debat is begonnen. De eerste spreker is GroenLinks-leider Klaver. Hij zegt dat dit "een belangrijk debat" wordt over een "een breed gevoel wantrouwen tegenover het kabinet". En dat gaat niet alleen over stikstof zegt hij, maar onder meer over het verdwijnen van bushaltes en basisscholen in de regio.

Hij noemt het compromis van vrijdag "de hoogmis" van het verdraaien in de politiek. Hij wil duidelijkheid over het openbreken van het regeerakkoord. Wordt het jaartal 2030 nou wel of niet geschrapt? "Kabinet, regeer of treed af."

Oppositiefracties willen niet dat debat 'alle kanten uit gaat'

Voor het debat hebben oppositiefracties samen over een strategie gepraat. De fracties willen voorkomen dat het debat alle kanten uit gaat, zei PvdA-leider Kuiken, een van de deelnemers aan het overleg. En volgens GroenLinks-voorman Klaver vindt het kabinet een verenigde oppositie tegenover zich. Kuiken zei dat het kabinet voortdurend problemen voor zich uit schuift. "Je kunt niet boven de markt laten hangen of er nog een regeerakkoord is of niet", voegde Kuiken eraan toe. "Wij zijn nu even niet bezig met elkaar, wij zijn bezig wat er nodig is voor het land."

Oppositieleiders komen aan bij de kamer van Kuiken;

Staat wint rechtszaak over stikstofneerslag

Vlak voor het begin van het debat kreeg het kabinet een opsteker. De staat won een rechtszaak over stikstof die was aangespannen door milieuorganisaties. Die vonden dat de stikstofneerslag die in een individueel project verder dan 25 kilometer van de bron neerslaat ook moet meetellen. Maar de Raad van State, de hoogste bestuursrechter, bepaalde in een tussenuitspraak dat berekening tot 25 kilometer aanvaardbaar is. De uitspraak ging over het doortrekken van de snelweg A15 naar de A12 bij Arnhem.

Van veel kanten was met spanning naar de uitspraak uitgekeken, omdat een streep door de rekengrens van 25 kilometer bouwen nog moeilijker zou maken. Premier Rutte noemde in een eerste reactie de uitspraak gunstig.

Kabinetscrisis vrijdag (voorlopig) afgewend met stikstofpauze

Afgelopen vrijdag was een chaotische dag in Den Haag die eindigde met een compromis over het stikstofbeleid. Er werd afgesproken dat het stikstofbeleid vanuit het kabinet op een lager pitje wordt gezet.

Kijk hier hoe dat ging:

Oppositie heeft vooroverleg

Wilco Boom: exotische variant op openbreken coalitieakkoord

Het debat van vandaag zal vooral gaan over het compromis dat de top van het kabinet vrijdag bereikte. Dat houdt ook in dat het CDA over een paar maanden opnieuw wil onderhandelen over de stikstofafspraken in het coalitieakkoord. En dat is bijzonder, zei politiek verslaggever Wilco Boom vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal.

"Het is niet ongebruikelijk dat het regeerakkoord wordt aangepast. Het tweede kabinet Rutte (VVD en PvdA) heeft dat zelfs twee keer gedaan, over een zorgverzekering die inkomensafhankelijk moest worden en over de strafbaarstelling van illegaal verblijf. Premier Balkenende heeft het ook weleens gedaan, en voor Lubbers geldt hetzelfde, maar dan gebeurde het meteen. Op het moment dat er een politiek meningsverschil was in de toenmalige coalities, gingen ze aan tafel en kwamen ze er ook uit. Dus niet pas over een maand of drie, vier en afhankelijk van wat er in de provinciebesturen gebeurt. Dit is echt wel een hele exotische variant geworden."

"Bij de oppositie is dit natuurlijk slecht gevallen. Dat kon je van tevoren uittekenen. Wilders heeft al een motie van wantrouwen aangekondigd. En GroenLinks en de BBB gaan vandaag samen eisen dat het kabinet binnen twee weken al duidelijk maakt of ze gaan vasthouden aan 2030, of dat het 2035 wordt. 'Maak een keuze, doe dat snel en niet pas tegen de zomer', zullen Klaver en Van der Plas eisen."

"Compromis of niet, het kabinet zit nog steeds in de gevarenzone. Afgelopen vrijdag zijn de ministers het eens geworden dat ze door willen. Maar of dat lukt, blijkt pas over een paar maanden als die heronderhandelingen over dat regeerakkoord beginnen. Het kan natuurlijk nog mislukken tegen die tijd en dan hebben we alsnog een kabinetscrisis. Daar wordt achter de schermen bij de regeringspartijen in elk geval wel al serieus rekening mee gehouden."

Wat staat er op het spel?

Het debat zou eigenlijk gisteren zijn en toen schreven we een voorbeschouwing. Het kabinet moet de Tweede Kamer ervan overtuigen dat de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen, met grote winst voor BBB, recht wordt gedaan.

Aan de andere kant moeten de fracties van de regeringspartijen het compromis zien te verdedigen tegen de felle kritiek van de oppositie. En dan komt die kritiek ook nog van verschillende kanten: zowel van partijen die de stikstofmaatregelen willen vertragen als van fracties die juist een versnelling willen.

Lees hier meer:

Debat begint om 11 uur, het zal veel gaan over het stikstofcompromis

Premier Rutte is weer fit genoeg om vandaag met de Tweede Kamer in debat te gaan. Gisteren vroeg hij om uitstel omdat hij iets verkeerds gegeten had. Het was voor het eerst in zijn dertien jaar premierschap dat hij zich ziek meldde.

Het debat begint om 11.00 uur en zal tot middernacht duren, is de verwachting. Eerst komen de fractieleiders van alle oppositiepartijen aan het woord. Daarna is de beurt aan de vier coalitiepartijen.

Eigenlijk gaat het over de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen waar BBB in één klap de grootste partij werd in alle provincies en volgens de prognoses straks ook in de Eerste Kamer. De Kamer wil weten hoe het kabinet die 'boodschap van de kiezer' vertaalt.

Maar het ingewikkelde stikstofcompromis dat vrijdag werd gesloten, zal waarschijnlijk overheersen. Dat komt erop neer dat het stikstofbeleid op een laag pitje wordt gezet totdat duidelijk is hoe de nog te vormen provinciale coalities erover denken.

Welkom

Goedemorgen, vandaag gaat de Tweede Kamer met het kabinet in debat over de uitslag van de verkiezingen. Het debat begint om 11.00 uur en zal vermoedelijk vooral gaan over het stikstofcompromis waar het kabinet vrijdag mee kwam, waardoor het stikstofbeleid op een laag pitje wordt gezet.