Rusland: kwart reservisten naar front • Tsjetsjeense leider geeft verliezen toe

MIVD waarschuwt: Nederlandse hightechbedrijven leveren onbewust technologie aan Rusland

Nederlandse hightechbedrijven verkopen hun technologie zonder het te weten aan firma's die zijn opgericht door de Russische militaire inlichtingendienst. Dat bevestigt een woordvoerder van het ministerie van Defensie na uitspraken hierover van Jan Swillens, hoofd van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). Hij waarschuwt in het FD dat de Nederlandse hightechsector op deze manier onbewust cruciale bouwstenen levert voor de oorlogsmachine in Oekraïne. De Russische geheime dienst zou in Nederland tientallen vennootschappen hebben opgericht om hier als 'dekmantelfirma's' de westerse sancties te ontwijken.

Volgens de MIVD-baas worden onder meer microchips, industriële verf en rubber voor de banden van militaire voertuigen op deze manier naar Rusland gesmokkeld. Hij roept Nederlandse hightechbedrijven op om grondiger onderzoek te doen naar hun klanten en door te vragen naar de werkelijke eindgebruikers van hun producten. De MIVD heeft defensieminister Ollongren een paar maanden geleden al geïnformeerd over de smokkelroutes, maar Swillens zegt ze nu wereldkundig te maken om bedrijven bewust te maken van de risico's.

Welke bedrijven betrokken zijn bij de deals met aan Rusland gelieerde firma's, zegt Swillens niet. Eerder deze maand werd een Nederlander opgepakt omdat hij microchips aan Rusland zou hebben geleverd, maar de MIVD wil tegen het FD niet zeggen of die via de zogeheten dekmantelbedrijven waren verkocht.

Moskou: meer dan een kwart van de reservisten naar het front

Rusland zegt dat de mobilisatie van 300.000 reservisten die vorige maand werd afgekondigd, is voltooid. Volgens minister van Defensie Sjojgoe zijn 82.000 reservisten in Oekraïne aangekomen, 218.000 van hen zouden nog in training zijn. Het is onduidelijk of deze cijfers kloppen. De mobilisatie verliep chaotisch. Alleen al in de regio Chabarovsk, in het oosten van Rusland, werden duizenden opgeroepenen afgekeurd en naar huis gestuurd. Ook zijn er signalen dat reservisten onvoldoende worden bewapend en bevoorraad. Tienduizenden Russen weken uit naar het buitenland uit angst naar de oorlog te moeten.

Volgens de Oekraïense gouverneur Serhi Hajdaj van de regio Loehansk komen veel net gemobiliseerde Russen daar aan het front terecht, "maar ze sterven bij bosjes". Ook of dit klopt is onduidelijk. Rusland zei in juli dat heel de regio in Russische handen was. Volgens Hajdaj hebben de Russen zich op sommige plaatsen teruggetrokken.

Brussel: bijna 31.000 Europese bedrijven hebben een Russische eigenaar

Russische zakenlieden hebben in Europa een kleine 31.000 bedrijven in handen, blijkt uit een rapport van de Europese Commissie over de risico's van witwassen en terrorismefinanciering. Het gaat met name om ondernemingen in de bouw, vastgoedbranche, hotelbranche, energiesector en de financiële wereld.

Zeker 1400 van deze bedrijven zijn eigendom van bij elkaar 33 Russen aan wie de EU sancties heeft opgelegd vanwege de oorlog in Oekraïne.

Mogelijk hebben Russische oligarchen in nog meer Europese bedrijven een belang. De Europese Commissie wijst erop dat eigendomsconstructies als tussenpersonen en brievenbusfirma's kunnen verhullen wie de werkelijke eigenaar is van een onderneming.

Tsjetsjeense leider Kadyrov geeft verliezen toe

De Tsjetsjeense leider Kadyrov, een bondgenoot van president Poetin, heeft toegegeven dat hij bij een Oekraïense aanval in de zuidelijke regio Cherson deze week manschappen heeft verloren. Hij spreekt van 23 doden en 58 gewonden.

Oekraïense bronnen noemden eerder deze week hogere aantallen slachtoffers en vertelden dat de Tsjetsjeense eenheid haar verblijfplaats had onthuld via foto's op sociale media. Volgens Kadyrov hebben zijn troepen als wraak voor de aanval zo'n zeventig Oekraïners gedood. Of dat klopt, is niet te verifiëren.

Het komt niet vaak voor dat de Russische kant melding maakt van slachtoffers onder de eigen troepen. In dit geval wil Kadyrov mogelijk de hogere cijfers aan Oekraïense kant relativeren. Tegelijk met de bekendmaking riep de Tsjetsjeense leider zijn landgenoten op om zich te melden voor de oorlog.

Hij zegt duizenden mannen naar Oekraïne te hebben gestuurd om de Russen te helpen. Hij heeft opgeroepen tot het gebruik van kernwapens tegen Oekraïne.

Oekraïne claimt meer dan 300 Iraanse drones te hebben neergehaald

Oekraïne heeft de afgelopen tijd ruim 300 kamikaze-drones neergehaald, zegt een woordvoerder van de Oekraïense luchtmacht. De onbemande toestellen van het type Shahed 136 zijn van Iraanse makelij en worden steeds vaker door Rusland ingezet om onder meer Oekraïense elektriciteitsvoorzieningen te bestoken.

De relatief goedkope drones hebben tientallen kilo's explosieven aan boord en kunnen veel schade aanrichten. Oekraïne kan ze vrij makkelijk neerhalen, maar niet allemaal. Rusland kan er tientallen tegelijk lanceren en zo de Oekraïense luchtafweer overbelasten.

Moskou spreekt tegen dat het Iraanse drones inzet en Teheran ontkent wapentuig aan Rusland te leveren.

Pro-Russische bestuurder: 'evacuatie' inwoners Cherson afgerond

De door Rusland opgezette 'evacuatie' van inwoners van de bezette Oekraïense stad Cherson is voltooid. Dat heeft de pro-Russische bestuurder van de geannexeerde Krim, Sergei Aksyonov, gezegd na een bezoek aan Cherson. Volgens hem zijn de verplaatste inwoners nu in "veilige regio's".

Oekraïne spreekt van deportaties, omdat inwoners alleen mogen vertrekken naar Rusland of naar gebied dat in Russische handen is. Gisteren zei de door Rusland aangestelde gouverneur van Cherson dat de afgelopen week zo'n 70.000 inwoners de stad hebben verlaten.

Oekraïense troepen zijn Cherson de afgelopen weken dichter genaderd en er wordt hevig gevochten. De strategisch gelegen stad is sinds begin maart in handen van Rusland. Vorige maand werd de regio Cherson illegaal ingelijfd door Rusland.

De Hoop Scheffer: 'China is medeplichtig aan oorlog in Oekraïne'

China speelt een belangrijke rol bij de oorlog in Oekraïne, zegt voormalig secretaris-generaal van de NAVO Jaap de Hoop Scheffer in het Vlaamse tv-programma Terzake. "China is medeplichtig aan deze oorlog. Als er iemand is die druk kan opvoeren op Rusland, dan is het de Chinese president Xi Jinping."

De voormalig topdiplomaat denkt verder dat er niet op korte termijn wordt onderhandeld tussen Rusland en Oekraïne. "Noch aan Oekraïense, noch aan Russische zijde zie ik een mogelijkheid om de diplomatie een kans te geven", zegt hij. "Zolang Oekraïne terrein wint, zal Kiev niet willen onderhandelen."

De oud-NAVO-topman wijst er ook op dat de Amerikaanse tussentijdse verkiezingen van volgende week gevolgen kunnen hebben voor de wapenleveranties van dat land. "Als de Republikeinen het Huis van Afgevaardigden overnemen, dan kan een groep van Trump-aanhangers beslissen om de blanco cheques aan Oekraïne te stoppen. Trump heeft altijd een speciale relatie met Poetin gehad."

Zelensky: we blijven Russische vliegtuigen, helikopters en drones neerhalen

De Oekraïense president Zelensky heeft in zijn dagelijkse videoboodschap gezegd dat zijn land de Russische luchtaanvallen zal blijven afslaan. "Alleen het Oekraïense volk zal overeind blijven."

Inspecties atoomwaakhond na Russische beschuldigingen over 'vuile bom'

Het Internationaal Atoomenergieagentschap IAEA stuurt inspecteurs naar twee plaatsen in Oekraïne na beschuldigingen van Rusland dat Oekraïne een 'vuile bom' wil inzetten. De inspecties komen er na aandringen van zowel Kiev als Moskou.

Het gaat om twee locaties waarvan Rusland zegt dat er wordt gewerkt aan de ontwikkeling van die vuile bommen. Een van die locaties is het nucleair onderzoeksinstituut in Kiev, dat vorige maand ook al werd bezocht door IAEA-experts. Daarbij kwamen geen nieuwe nucleaire activiteiten aan het licht. IAEA-chef Grossi verwacht dat de onderzoekers binnen een paar dagen met hun bevindingen komen over de nieuwe inspecties.

Rusland beweert al dagen dat Oekraïne een vuile bom wil inzetten. Dat is een explosief waaraan nucleair materiaal is toegevoegd met als doel een gebied radioactief te besmetten.

De angst bestaat dat Rusland de aantijgingen als voorwendsel gebruikt om zelf een kernwapen in te zetten. Moskou levert bij de beschuldigingen geen enkel bewijs en gebruikt bij het narratief ook aantoonbaar onjuiste informatie, bleek gisteren. Foto's die zouden moeten bewijzen dat Oekraïne aan zo'n bom werkt, zijn in werkelijkheid twaalf jaar oud en afkomstig van een agentschap in Slovenië dat verantwoordelijk is voor de verwerking van nucleair afval.

'VS komt met nieuw militair steunpakket voor Oekraïne'

Het Amerikaanse ministerie van Defensie wil extra militaire hulp naar Oekraïne sturen, melden internationale media op basis van ingewijden. Vermoedelijk gaat het om munitie, waaronder voor de Himars-raketsystemen.

De veiligheidswoordvoerder van het Witte Huis John Kirby wilde gisteren geen details geven over het pakket ter waarde van 275 miljoen dollar. Hij zei alleen dat er "zeer, zeer binnenkort" meer bekend wordt over extra militaire hulp.

Sinds de Russische inval op 24 februari heeft de VS al voor zo'n 17,6 miljard dollar aan militaire hulp naar Oekraïne gestuurd.

Biden haalt in interview uit naar Poetin

De Amerikaanse president Biden heeft zich in een interview sceptisch uitgelaten over een opmerking van president Poetin. Die zei gisteren dat hij niet van plan is om in Oekraïne een kernwapen te gebruiken. Ook zei Poetin dat Rusland niet heeft gedreigd met het gebruik van kernwapens, maar alleen heeft gereageerd op nucleaire "chantage" van het Westen.

"Als hij het niet van plan is, waarom blijft hij er dan over praten?", zei Biden in een interview met tv-station NewsNation. "Waarom heeft hij het over de mogelijkheid om een tactisch kernwapen in te zetten? De manier waarop hij hiermee omgaat is heel gevaarlijk."

Poetin deed zijn uitspraken tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de Valdai Club in Moskou. In zijn speech haalde hij hard uit naar het Westen, dat volgens hem uit is op werelddominantie.

'Schade aan ruim helft energienetwerk Oekraïne'

In Oekraïne zijn energiecentrales, gasleidingen en kerncentrales steeds vaker doelwit van Russische aanvallen. Daardoor is ruim 50 procent van het energienetwerk in Oekraïne deels of compleet verwoest, zegt directeur Dmytro Sacharoek van het grootste private elektriciteitsbedrijf in het land.

Zonder water en elektriciteit vrezen Oekraïners voor de winter die eraan komt. "Als de temperaturen onder 0 gaan, en dat gebeurt elke winter, zullen de warmteleidingen bevriezen en barsten", zegt Sacharoek. "Mochten we dan later weer energie krijgen, dan moeten alle leidingen in het hele land eerst vervangen worden. Dat is echt een nachtmerriescenario."

Lees meer in dit artikel van Nieuwsuur:

Protest bij voetbalwedstrijd Dinamo Kiev

Welkom

In dit liveblog houden we je op de hoogte van het laatste nieuws over de oorlog in Oekraïne. Het blog van gisteren kun je hier teruglezen.