Macron: Oekraïne heeft recht vredesvoorwaarden te bepalen • Russische straaljager stort neer

Macron: Oekraïne heeft het recht voorwaarden vrede zelf te bepalen

De Franse president Macron herhaalt dat Oekraïne het recht heeft om zelf te bepalen wanneer het tijd is om vrede te sluiten en onder welke voorwaarden. Het einde van de oorlog kan niet worden bepaald door het recht van de sterkste, sprak Macron bij een vredesbijeenkomst in Rome. "Om nu over vrede te beginnen, of op te roepen tot vrede, moet ondraaglijk zijn voor hen die vechten voor vrijheid. Het zou lijken op verraad."

Macron voegde eraan toe dat de internationale gemeenschap aan de zijde van Oekraïne zal staan als het de tijd rijp vindt voor vredesbesprekingen. "Neutraal blijven zou een acceptatie betekenen van het principe van het recht van de sterkste, en daar ben ik het niet mee eens." Rusland kan een vrede niet militair opleggen, aldus Macron.

Oekraïne doet Russische uitlatingen over 'vuile bom' af als leugens

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Koeleba heeft gereageerd op beschuldigende woorden van zijn Russische ambtgenoot Sjojgoe. Die had in gesprek met de Franse minister Lecornu gezegd dat Oekraïne weleens een 'vuile bom' kan inzetten in de oorlog met Rusland. Dat is een explosief waar nucleair materiaal aan toegevoegd is om een uitgebreid gebied radioactief te besmetten.

Het is niet duidelijk waar Sjojgoe zich op baseert. Koeleba doet de uitspraken af als Russische leugens. Hij wijst erop dat Oekraïne helemaal geen 'vuile' bommen heeft, en ook geen plannen heeft om eraan te komen. "Russen beschuldigen anderen wel vaker van dingen die ze zelf willen doen."

Beelden van de crash

Het moment van het neerstorten van de straaljager in de Russische plaats Irkoetsk is gefilmd vanuit een auto.

Flat Mykolajiv geraakt door raketaanval

Meerdere raketten sloegen afgelopen nacht in bij een flatgebouw in de Oekraïense stad Mykolajiv. "Door de ontploffing zitten er scheuren in de muur", zegt een bewoner. Hij was aan het slapen toen de explosieven insloegen.

Straaljager crasht op huis in Irkoetsk

In de Russische plaats Irkoetsk is een militair vliegtuig neergestort op een houten huis. Er woonden twee gezinnen in het huis. "De Su-30 stortte neer tijdens een testvlucht", aldus het ministerie van Noodsituaties. Beide piloten kwamen om het leven, op de grond raakte niemand gewond, zei de gouverneur.

De piloten zijn volgens de lokale site mogelijk 'gestikt' tijdens het opstijgen. De bemanning van de testvlucht nam 20 minuten lang geen contact op. "Een tweede vliegtuig ging de lucht in en naderde het vliegtuig dat geen contact maakte. De piloten zagen dat de bemanning met naar beneden hangend hoofd zat - vermoedelijk waren de piloten gestikt. Toen de brandstof opraakte, stortte het vliegtuig neer in het Novo-Lenino-gebied, de bemanning kwam om het leven."

Een week geleden crashte er ook al een vliegtuig in een woongebied. Toen vloog een Su-34 bommenwerper in een appartementencomplex van negen verdiepingen, in de stad Jejsk, in de regio Krasnodar. Ook daar ging het officieel om een ongeluk tijdens een testvlucht. Op de dag zelf werd toen bericht dat er geen slachtoffers waren gevallen, de volgende dag werd bekend dat er toch vijftien mensen waren omgekomen, onder wie drie kinderen.

Rusland: Oekraïne kan 'vuile bom' gaan gebruiken in conflict

De Russische minister van Defensie Sergej Sjojgoe denkt dat Oekraïne een 'vuile bom' kan inzetten in de oorlog met Rusland. Sjojgoe waarschuwde daarvoor in een telefoongesprek met zijn Franse ambtgenoot Sebastien Lecornu.

Een vuile bom is een explosief waar nucleair materiaal aan toegevoegd is om een uitgebreid gebied radioactief te besmetten. Het is niet duidelijk op wat voor informatie Sjojgoe zijn opmerking baseert. Hij waarschuwde in het gesprek verder dat de oorlog steeds "verder ongecontroleerd escaleert".

Russen in regio Cherson op de terugtocht, nog wel in stad

Russische troepen trekken zich steeds verder terug uit het westelijke deel van de regio Cherson. Ze bereiden zich ondertussen nog wel voor op vertragende acties. Dat meldt het ISW, het Institute for the Study of War.

De Oekraïense legertop meldt dat Russische troepen hun posities in Tsjarivne en Tsjkalove, zo'n 80 kilometer ten noordoosten van de stad Cherson, volledig hebben verlaten. Russische officieren en artsen zouden uit het gebied zijn geëvacueerd naar Beryslav, op de westoever van de Dnjepr. Ook zouden er patiënten uit het ziekenhuis van Kachova, aan de overkant op de oostelijke oever van de rivier, naar elders worden gebracht, om bedden vrij te maken voor Russische militairen die gewond raken bij de terugtrekking over de rivier. De regio Cherson wordt in tweeën gedeeld door de Dnjepr.

Volgens het Oekraïense leger bereidt een deel van de Russische militairen bij de stad Cherson zich voor op de strijd om de stad, terwijl anderen via een veerboot naar het oosten vluchten. Een groot deel van de bevolking van Cherson zou de stad inmiddels uit zijn. Een deel van hen is door de Russen "geëvacueerd".

'Drie mensen omgekomen bij brand fabriek in Perm'

Bij een brand in een munitiefabriek in de Russische stad Perm in de Oeral zijn zeker drie mensen omgekomen. Dat wordt gemeld door de nieuwssite 59.ru. Een nog onbekend aantal mensen is gewond geraakt. De brand zou gisteravond zijn ontstaan.

Het is niet het eerste dodelijke incident in de door de staat gerunde munitiefabriek sinds het begin van de Russische invasie van Oekraïne. Op 1 mei kwamen drie medewerkers om bij een explosie. Er lopen strafrechtelijke procedures voor het negeren van veiligheidsvoorschriften.

Tijdens de door het Kremlin genoemde 'gedeeltelijke mobilisatie' riep president Poetin in september de wapenindustrie op om de productie te verhogen.

Raketaanvallen op Mykolajiv

De stad Mykolajiv in het zuiden van Oekraïne is vannacht bestookt met Russische raketten. Volgens burgemeester Sienkevitsj zijn twee flatgebouwen, een verwarmingsleiding, een speeltuin en enkele auto's geraakt. Er zijn volgens hem geen gewonden gevallen. Mykolajiv, een stad met voor de oorlog 470.000 inwoners, ligt aan de rivier de Zuidelijke Boeg, die uitmondt in de Zwarte Zee. De stad is een centrum voor scheepsbouw.

De Oekraïense strijdkrachten melden dat er in de regio zestien Iraanse drones zijn neergehaald van het type Shahed-136, ook wel kamikazedrones genoemd, omdat ze met de explosieven die ze vervoeren ontploffen.

Rusland overweegt ISS toch langer te gebruiken

Rusland overweegt, ondanks de spanningen met het Westen over de oorlog in Oekraïne, tot 2028 door te gaan met de samenwerking in het internationaal ruimtestation ISS. Eerder dreigde Moskou de samenwerking in de ruimte te beëindigen na afloop in 2024 van het huidige verdrag.

"We denken dat het mogelijk is het gebruik van het ISS in een minimale opzet door te zetten tot de bouw van een Russisch ruimtestation, dat wil zeggen tot 2028", zei de Russische vicepremier en industrieminister Denis Mantoerov zondag tegen persbureau Interfax. Volgens hem zorgt verlenging ervoor dat Rusland de continuïteit van het eigen bemande ruimtevaartprogramma kan waarborgen.

Alleen op die manier kan de technische en industriële knowhow behouden blijven en uitgebreid worden, aldus de bewindsman. In 2028 kunnen volgens bronnen de eerste delen voor een nieuw Russisch station in de ruimte worden gebracht.

G7 roept Rusland op controle over kerncentrale over te dragen aan Oekraïne

De G7 veroordeelt de Russische inname van de Oekraïense kerncentrale Zaporizja. In een verklaring roepen de leiders van de zeven vooraanstaande industrielanden Rusland op "om de volledige controle over de Zaporizja-kerncentrale onmiddellijk over te dragen aan de rechtmatige soevereine eigenaar, Oekraïne". Lid van de G7 zijn de Verenigde Staten, Canada, Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Italië en Japan.

Over de kerncentrale, de grootste van Europa, bestaan al lange tijd grote zorgen. Het Russische leger nam de centrale in maart in, kort na de inval van Rusland in Oekraïne. De afgelopen tijd is de centrale vanwege beschietingen meerdere malen afgesloten geweest van het stroomnet. De VN-atoomwaakhond IAEA heeft al diverse malen opgeroepen een veiligheidszone rond het complex te creëren, om nucleaire ongelukken te voorkomen.

'Ik wilde niet vertrekken, maar ik moet helaas gaan'

Al dagenlang roept Rusland inwoners van de Oekraïense stad Cherson op om naar andere delen van de regio te vertrekken, vanwege een verwacht offensief van het Oekraïense leger. Rusland spreekt van een evacuatie, maar Oekraïne beschouwt die als deportatie, omdat inwoners worden verplicht om nog dieper het door Rusland bezette gebied in te gaan.

Deze Oekraïners uit Cherson zijn per veerboot naar de plaats Olesjky vervoerd, aan de overkant van de rivier Dnepr:

Zelensky: Rusland voert 'op zeer grote schaal' aanvallen uit

Volgens de Oekraïense president Zelensky heeft Rusland opnieuw "op zeer grote schaal" aanvallen uitgevoerd op infrastructuur in het westen, midden en zuiden van Oekraïne. "De omvang van deze laatste massale aanval is heel groot", zei hij in zijn dagelijkse videoboodschap. Wederom worden volgens hem vooral energiefaciliteiten onder vuur genomen.

Daarom roept de president inwoners van Oekraïne op om bewust met elektriciteit om te gaan. Eerder deze maand deed premier Sjmyhal dat ook al. Door herhaalde aanvallen op de Oekraïense energievoorziening zouden inmiddels zo'n 1,5 miljoen inwoners van het land zonder stroom zitten.

"We hebben natuurlijk niet de technische mogelijkheid om 100 procent van de Russische raketten en drones neer te halen", zei Zelensky verder in zijn videoboodschap. "Ik weet zeker dat we dat wel geleidelijk zullen bereiken, met steun van onze partners." Op dit moment lukt het volgens de president al om de meeste afgevuurde kruisraketten en aanvalsdrones neer te halen. Alleen al zaterdagochtend zijn volgens hem twintig Russische kruisraketten en tien Iraanse kamikazedrones uit de lucht geschoten.

Welkom

In dit liveblog houden we je op de hoogte van het laatste nieuws over de oorlog in Oekraïne. Het blog van gisteren kun je hier teruglezen.