Bewoners Cherson worden 'gedeporteerd': 'Daar gebeuren gruwelijke dingen'
De door Rusland afgekondigde staat van beleg in de bezette delen van Oekraïne en de 'evacuatie' van burgers uit Cherson leiden tot grote bezorgdheid bij de achtergebleven bewoners van de gebieden. "Het leven hier was al verschrikkelijk, zwaar en onveilig, en dat zal alleen maar erger worden", zegt een inwoonster uit Berdjansk in de zuidelijke regio Zaporizja.
Allereerst Cherson. De Russische bezettingsautoriteiten willen daar de komende dagen 50.000 tot 60.000 burgers 'evacueren' naar andere delen van de regio die onder Russische controle staan, aan de oostelijke kant van de rivier de Dnepr. "Dat is gewoon verkapte deportatie", zegt Joeri Sobolevsky, vicevoorzitter van het Oekraïense bestuur van Cherson. Hij werkt vanuit Kiev, maar staat voortdurend in contact met ambtenaren en inwoners in Cherson.
Volgens de Russische autoriteiten is de ontruiming nodig vanwege Oekraïense aanvallen op de stad. Dat zijn provocaties, zegt Sobolevsky. "Er wordt paniek gecreëerd, zodat mensen hun huis achterlaten en naar Rusland gaan. Door de psychologische druk is er geen sprake van een vrijwillige evacuatie."
Mensen die inderdaad weg willen zijn verplicht om naar Russisch gebied te gaan, hetzij naar het geannexeerde schiereiland de Krim, hetzij naar Rusland zelf, waar ze naar een aangewezen bestemming moeten.
Mediastilte
De bestuurder schat dat er op dit moment nog 120.000 tot 140.000 mensen in Cherson verblijven. "De afgelopen maanden probeerden zo'n 500 à 600 mensen per dag te vluchten naar gebied dat onder Oekraïense controle staat, maar de laatste weken is dat vrijwel onmogelijk geworden. Alleen via de Krim is nog een optie", zegt Sobolevsky. Burgers zitten dus vast in Russisch gebied.
De situatie in het zuiden van Oekraïne:
Hij adviseert bewoners van Cherson om in de stad te blijven en zich voor te bereiden op alle mogelijke scenario's. "Dat wil zeggen: sla voldoende voedsel, water en medicijnen in en weet waar de schuilplaatsen zijn." Het Oekraïense leger is bezig met een opmars rond Cherson, maar door een afgekondigde mediastilte is het onduidelijk hoe dicht de troepen de strategische havenstad zijn genaderd.
Bovendien verloopt de communicatie met inwoners in de stad moeizaam, onder meer door een gebrek aan stabiel internet. Een bewoner van Cherson met wie de NOS al langere tijd contact heeft laat weten dat er vooralsnog weinig te merken valt van de 'evacuatie', noch van het naderende Oekraïense leger. Men wacht gespannen af wat komen gaat.
De 'evacuatie' verloopt per veerboten, omdat de bruggen grotendeels zijn verwoest door Oekraïense aanvallen:
De onduidelijkheid over de situatie rond Cherson voedt speculaties over wat de stad te wachten staat. Zo wordt gevreesd dat de Russen zijn overgegaan op 'evacuatie' om vervolgens chemische wapens in te zetten of de nabijgelegen dam in de Dnepr door te breken, vertellen vertrokken burgers uit de stad. Desondanks zijn veel, voornamelijk oudere, bewoners niet van plan te vertrekken, daarvoor zijn zij te gehecht aan hun geboortegrond.
Staat van beleg
Ook de door Rusland afgekondigde staat van beleg in de bezette regio's brengt onzekerheid teweeg. De precieze invulling moet nog worden bekendgemaakt, maar duidelijk is dat de rechten van burgers verder worden ingeperkt.
Tot de mogelijkheden behoren reisverboden, deportatie van bewoners, het instellen van dwangarbeid en het confisqueren van goederen en gebouwen 'ten behoeve van militaire doelen'. "Het is hoe dan ook slecht nieuws voor onze burgers", zegt Sobolevsky, de gevluchte bestuurder van de Oekraïense autoriteiten in Cherson. Volgens hem gebeuren er nu al 'gruwelijke dingen' in zijn regio.
De grootste angst is dat de mannelijke bevolking wordt geïnterneerd of ingezet in de Russische strijd tegen Oekraïne. "Daar is nu nog geen sprake van, maar iedereen vreest het ergste voor hun echtgenoot, vader of zoon", zegt Jaroslava uit Berdjansk via Telegram. "Mijn man is hopelijk oud genoeg, maar je kunt nergens zeker van zijn", zegt stadgenoot Maroesja.
Je moet wel werken voor de Russen.
"Sommigen werken al voor de Russen", zegt een andere vrouw uit de bezette regio. "Je moet wel. Iedereen die niet meewerkte is inmiddels opgepakt of gedood." In haar ogen zal de staat van beleg daarom weinig veranderen.
Volgens de bewoners bestaat er nog wel wat ondergronds verzet in de bezette regio's, variërend van partizanenaanslagen tot 'stil' verzet, vertelt Galina uit de regio Zaporizja. "Rond dat nepreferendum gingen mensen dagenlang hun huis niet uit zodat ze niet mee hoefden te doen."
Toch proberen de meeste inwoners gewoon door te gaan met leven, zegt een man uit Melitopol. 'Gewoon', voor zover dat mogelijk is. "Het is geen leven, maar overleven, en ik weet niet hoe dit zal eindigen."
