Rouw in Sri Lanka, 'Moslimextremisten achter aanslagen'

Wat weten we over de daders?

Zeven zelfmoordterroristen pleegden gisteren aanslagen. De extremistische moslim-organisatie waar ze toe behoren heet National Thowheeth Jama'ath (NTJ), meldde de minister van Volksgezondheid Senaratne vandaag tijdens een persconferentie.

"Het is een lokale organisatie", zei de regeringswoordvoerder. Maar hij zei ook dat ze waarschijnlijk hulp hadden gekregen. "Er is een internationaal netwerk aan te pas gekomen. Zonder dat netwerk hadden deze aanslagen niet gepleegd kunnen worden."

Tot vandaag was National Thowheeth Jama'ath, dat zoveel betekent als 'Groepering van Gods eenheid', vooral bekend van het vernielen van Boeddhabeelden vorig jaar.

Facebook, WhatsApp en Instagram

Al met al werden gisteren negen aanslagen gepleegd op hotels en kerken, de meeste in de hoofdstad Colombo. Het onderzoek is nog in volle gang: er zijn 24 mensen opgepakt die worden ondervraagd. Sociale media als Facebook, WhatsApp en Instagram zijn geblokkeerd om de verspreiding van nepnieuws te voorkomen.

Vanaf middernacht lokale tijd is in het hele land de noodtoestand van kracht. Politie en militairen krijgen daardoor vergaande bevoegdheden om mensen op te pakken en te ondervragen. Morgen is er een dag van nationale rouw in Sri Lanka.

Hiermee beëindigen we het liveblog

Stuk land vrijgemaakt om doden te begraven

Rouwen om Shaini

De 13-jarige Shaini kwam gisteren om bij een van de explosies, in Negombo. Vandaag was er een wake voor haar.

Een overzicht van de gebeurtenissen in video

Wat gebeurde er in Sri Lanka? We maakten gisteren een overzicht:

Partijmedewerkers uit India

Onder de slachtoffers zijn zeker vijf medewerkers van een Indiase politieke partij. In totaal waren zeven leden van Janata Dal Secular (JDS) in Sri Lanka op vakantie.

Ze hadden de afgelopen tijd veel gewerkt vanwege de verkiezingen in India. De twee anderen worden nog vermist.

De Indiërs waren net aangekomen in hun hotel in Colombo toen er een bom afging in de ontbijtzaal.

Reisbureaus: Nederlanders keren niet eerder terug uit Sri Lanka

De honderden Nederlanders die via reisbureaus in Sri Lanka zijn, breken hun vakanties niet eerder af naar aanleiding van de aanslagen. Ook zijn er voor zover bekend nauwelijks Nederlanders die hebben besloten van hun al geboekte reizen af te zien, zeggen reisbureaus.

Gisteravond is nog een groep van Stip Reizen naar het Aziatische land vertrokken. Er waren geen afzeggingen voor de reis. Reizen worden wel aangepast. Zo wordt voor reizen die in Colombo zouden beginnen een andere startlocatie gezocht.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken adviseert vanwege de aanslagen alert te zijn en aanwijzingen van de lokale autoriteiten op te volgen. Het reisadvies voor Sri Lanka is niet aangepast.

'Ook onze strijd'

De strijd van Sri Lanka tegen islamitisch extremisme is ook de strijd van de VS. Dat zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Pompeo in een boodschap aan het getroffen land. "Wij bieden alle mogelijke hulp aan Amerikanen daar en aan de Sri Lankaanse overheid."

Bij de aanslagen gisteren kwamen zeker vier Amerikanen om het leven.

Ontstekers

De Sri Lankaanse autoriteiten hebben tientallen ontstekers voor explosieven gevonden in Colombo op een busstation. Twaalf lagen op de grond, 75 andere tussen het afval.

Ongeruste familieleden bij ziekenhuizen

Veel mensen zitten na de aanslagen van gisteren nog in onzekerheid, omdat hun familieleden worden vermist.

Bij de ziekenhuizen hopen ze meer informatie te krijgen:

Wie zijn de slachtoffers?

Er wordt steeds meer bekend over wie de slachtoffers zijn van de aanslagen. Onder hen zijn een Britse moeder en haar zoontje, een Indiase zakenman, een Sri Lankaanse tv-kok en twee Turkse ingenieurs.

Lees in het onderstaande artikel meer:

Dader

Sri Lankaanse media schrijven dat de identiteit van een van de daders bekend is. Een fabriekseigenaar uit Colombo zou een van de twee zelfmoordterroristen zijn die zich opbliezen bij het Shangri-La Hotel. De man zou banden hebben gehad met de andere daders. Negen werknemers van zijn fabriek zijn opgepakt.

Explosie in de buurt van kerk

In de buurt van de Sint-Antoniuskerk in Colombo is een nieuwe explosie geweest. Kort van tevoren werd de omgeving overhaast ontruimd door de politie en de straat afgezet. Volgens ooggetuigen explodeerde een bom die de explosievenopruimingsdienst wilde ontmantelen. Persbureau AP meldt dat er drie bommen in de bus zaten, die afgingen toen de EOD aan het werk was.

Cameramensen ter plekke konden de explosie vastleggen op beeld. Bij de ontploffing raakte niemand gewond.

Noodtoestand afgekondigd

President Sirisena heeft vanaf vanavond middernacht de noodtoestand afgekondigd in het land, zegt zijn kantoor. Daardoor krijgen politie en leger meer bevoegdheden om onderzoek te doen naar de aanslagen en personen aan te houden en verhoren.

Onbekende groep

De National Thowheeth Jama'ath (NTJ) die nu verantwoordelijk wordt gehouden voor de aanslagen is ook voor Sri Lanka-experts een grotendeels onbekende partij. Onder deze naam vernielden radicale moslims Boeddha-beelden, maar een grote aanslag als deze was ongekend op Sri Lanka. De naam verwijst naar de eenheid van Allah (Tawhied) en de gemeenschap van moslims (Jmaat).

De burgeroorlog die het land jarenlang teisterde werd uitgevochten tussen de hindoeïstische Tamil-minderheid en de boeddhistische meerderheid in het land. De militante islam speelde daarbij geen rol, hoewel onder de Tamil ook christenen en moslims zijn.

Deze aanslagen lijken eerder op het gecoördineerde geweld van al-Qaida-terroristen of Islamitische Staat: gelijktijdige, verwoestende aanvallen op burgers. De Sri Lankaanse regering zegt daarom ervan uit te gaan dat de NTJ steun heeft gekregen van buitenlandse radicalen.

Moslimextremisten

Volgens de Sri Lankaanse regering waren moslimextremisten van de radicale National Thowheeth Jama'ath (NTJ) verantwoordelijk voor de aanslagen van gisteren. Op een persconferentie maakte de minister van Volksgezondheid bekend dat alle zeven daders Sri Lankanen waren, die volgens hem hulp kregen van een internationaal netwerk.

"We denken niet dat deze aanslagen alleen door mensen in dit land zijn uitgevoerd. Zonder een internationaal netwerk waren deze aanslagen niet geslaagd." De regering roept daarom de hulp in van buitenlandse veiligheidsdiensten om onderzoek te doen naar NTJ.

De aanslagen zijn tot nu toe niet opgeëist. Er was eerder al een waarschuwing binnengekomen van een buitenlandse inlichtingendienst dat de NTJ van plan was aanslagen te plegen. Het is onduidelijk of die informatie tot maatregelen heeft geleid.

Morgen dag van rouw

Shangri-La Hotel voorlopig dicht

Op Facebook schrijft een van de getroffen hotels dat het voorlopig dichtgaat. "Met grote verslagenheid bevestigen we dat er slachtoffers zijn onder onze gasten en personeel. Onder hen zijn drie collega's die dodelijk gewond raakten tijdens hun werk", schrijft het Shangri-La. Prioriteit blijft de veiligheid van alle getroffenen, daarom helpt het hotel gasten met het vinden van een alternatief verblijf.

Doden identificeren

In een ziekenhuis in Colombo worden foto's van dodelijke slachtoffers op een groot scherm geprojecteerd zodat nabestaanden hen kunnen identificeren.

'Toeristen vertrekken'

Toeristen verlaten in groten getale Sri Lanka. De voorzitter van de Sri Lankaanse toeristenorganisatie zegt tegen persbureau Bloomberg dat hij geen precieze cijfers heeft, maar het mogelijk om duizenden reizigers gaat die eerder vertrekken. Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft het reisadvies naar het land aangepast en waarschuwt dat toeristen te maken krijgen met een avondklok en overbelaste telefoonnetwerken. Het Amerikaanse reisadvies spreekt over een blijvende dreiging tegen onder meer toeristische locaties, het openbaar vervoer en winkelcentra.

Vanavond weer een avondklok

In de hoofdstad Colombo wordt vanavond weer een avondklok ingesteld. Van 20.00 uur tot 04.00 uur moeten inwoners binnenblijven, net als afgelopen nacht.

Zelfmoorddaders

Volgens forensisch experts zijn de zes aanslagen uitgevoerd door zeven zelfmoordterroristen. Op vijf plekken was er sprake van één dader, in het Shangri-La Hotel waren twee aanslagplegers, blijkt uit teruggevonden lichaamsdelen. Volgens Sri Lankaanse media is er in dat laatste hotel zeker 25 kilo aan explosieven gebruikt.

Een getuige vertelde tegen de BBC dat familieleden de dader de Sint-Sebastiaankerk in Negombo binnen zagen komen. "Aan het einde van de mis zagen ze een jonge man de kerk binnengaan met een zware tas. Hij raakte nog het hoofd van mijn kleindochter aan in het voorbijgaan. Dat was de dader."

Rijkste Deen verliest 3 kinderen

Onder de doden zijn ook drie van de vier kinderen van miljardair Anders Holch Povlsen, de rijkste man van Denemarken. Het gezin was op vakantie in Sri Lanka en zat aan het ontbijt in het hotel Shangri-La. Holch Povlsen, eigenaar van een kledingketen, is 5,7 miljard euro waard en de grootste landeigenaar van Schotland. Hij heeft de dood van zijn kinderen bevestigd, maar vraagt verder om privacy.

Lex Runderkamp in Colombo

Nationale Veiligheidsraad bijeen

De Nationale Veiligheidsraad is bijeengekomen in het kantoor van president Sirisena. Er is daar een comité van drie personen aangewezen om onderzoek te doen naar de aanslagen.

Een van de punten die ongetwijfeld op de agenda zullen staan, is de vraag of deze reeks aanslagen voorzien had kunnen worden. Gisteren werd bekend dat een buitenlandse inlichtingendienst gewaarschuwd had voor ophanden zijnde aanslagen door de islamitische terreurgroep NTJ (National Thowheeth Jama'ath), maar bij wie die informatie terecht is gekomen is niet bekend.

De kwestie zou kunnen uitgroeien tot een netelig probleem binnen het kabinet, omdat veiligheid rechtstreeks onder de president valt, en hij een getroebleerd verleden heeft met zijn premier Wickremesinghe. Vorig jaar ontsloeg Sirisena hem nog, omdat er sprake zou zijn van een moordcomplot tegen de president. Via de rechter wist Wickremesinghe het ontslag teruggedraaid te krijgen.

Ravage

Een overzicht van de gebeurtenissen

Avondklok opgeheven

De avondklok die gisteravond werd ingesteld op het hele eiland is inmiddels ingetrokken, maar volgens ooggetuigen blijft het rustig op straat in Colombo. Er is aanzienlijk minder verkeer dan gebruikelijk op maandagochtend. Op verschillende plekken in de hoofdstad houden gewapende militairen de wacht bij hotels of bedrijven.

Sociale media uit de lucht

De Sri Lankaanse overheid heeft verschillende sociale media uit de lucht gehaald. Facebook, YouTube, Snapchat, WhatsApp en Instragram zijn op zwart gezet, om de verspreiding van nepnieuws tegen te houden. Twitter doet het nog wel. Internetorganisatie NetBlocks betreurt de zet, omdat zo legitieme nieuwsbronnen ook niet verspreid kunnen worden en in dat vacuüm geruchten juist sneller rondgaan.

Negen bommen

In totaal was er gisteren sprake van negen bommen. Drie gingen af bij kerken, nog eens drie bij hotels en een bij de dierentuin. Later kwamen drie agenten om door een explosie bij een inval in een appartementencomplex. Ten slotte werd er nog een bom gevonden bij het internationale vliegveld van het eiland; die werd door de explosievenopruimingsdienst gecontroleerd tot ontploffing gebracht. De bom werd gevonden toen militairen de omgeving uitkamden omdat de Sri Lankaanse president terugkeerde van een buitenlandse reis.

Ambassadeur: geen Nederlandse vermisten

Volgens de Nederlandse ambassadeur Joanne Doornewaard zijn er bij haar geen vermisten uit ons land meer bekend. Toch kan ze niet uitsluiten dat er nog meer Nederlanders onder de slachtoffers zijn, naast de 54-jarige vrouw van wie de dood gisteren werd gemeld. "Het is onzeker. Ik kan niet uitsluiten dat er nog meer Nederlandse slachtoffers zijn. Het slachtofferaantal neemt ook nog toe."

Doornewaard houdt contact met de plaatselijke autoriteiten. Ze roept Nederlanders op het eiland op contact op te nemen met het thuisfront om te laten weten dat ze in orde zijn. Volgens haar is het niet nodig om reizen naar Sri Lanka te schrappen. "Er is geen negatief reisadvies. Mensen die een vakantie gepland hebben kunnen zeker komen. Informeer je goed, hou contact met je reisorganisatie en volg de lokale kanalen hier."

Dodental opgelopen

Het dodental van de aanslagen in Sri Lanka is afgelopen nacht opgelopen naar 290. Volgens de politie zijn er ook zo'n 500 gewonden.

Onder de doden van de serie aanslagen zijn ook buitenlanders, onder wie een Nederlandse. Ook zijn er slachtoffers uit onder meer Japan, Denemarken, Groot-Brittannië en Turkije.

De politie heeft inmiddels 24 mensen aangehouden, maar er is verder niets over de verdachten bekend.