De terugkeer van Donald Trump in het Witte Huis lijkt op het eerste gezicht slecht nieuws voor Oekraïne. In zijn campagne dreigde Trump de steun aan het land terug te schroeven en hij heeft zich in het verleden positief uitgesproken over de Russische president Vladimir Poetin.
Toch kijken Oekraïense functionarissen niet alleen maar met vrees naar zijn komst. Ze lijken zelfs meer dan voorheen open te staan voor gesprekken om een einde te maken aan de oorlog.
Tegenover Nieuwsuur geeft de Oekraïense oud-minister van Buitenlandse Zaken, Dmitro Koeleba, zijn kijk op de verkiezingswinst van Trump en op het verloop van de oorlog. Ondanks Trumps reputatie erkent Koeleba dat een nieuwe strategie nodig is. Hij suggereert dat de Oekraïense president Zelensky concessies zal moeten doen in ruil voor stevige veiligheidsgaranties.
Trump claimt dat hij, zodra hij president is, de oorlog in Oekraïne "binnen 24 uur" zal beëindigen. Hoe hij dat precies voor elkaar wil krijgen, is onduidelijk. Koeleba, die tot september van dit jaar minister van Buitenlandse Zaken was in Oekraïne, heeft weinig vertrouwen in die belofte, maar ziet het wel als een goed teken dat Trump "prioriteit geeft aan Oekraïne". "De belangrijkste drijfveer voor Trump is volgens mij om sterker te lijken dan president Biden en om problemen op te lossen die de vorige regering niet heeft opgelost."
De optie dat Oekraïne gebied zal moeten inleveren om een einde aan de oorlog te maken, was tot voor kort onbespreekbaar. Vorige maand presenteerde president Zelensky nog zijn 'overwinningsplan' in het Oekraïense parlement waarmee hij hoopte het tij te keren op het slagveld. Daar wint Rusland steeds meer terrein en vallen nog dagelijks burgerslachtoffers.
Oost-Europadeskundige Bob Deen is net terug uit Oekraïne, waar hij op uitnodiging van de huidige minister van Buitenlandse Zaken met andere deskundigen sprak over mogelijke routes naar vrede. Deen zegt dat de leiders in Oekraïne in korte tijd zijn veranderd in hun manier van denken. "Ik heb dit niet eerder meegemaakt. Ik trof Oekraïners aan die bereid waren serieus te praten over wat Rusland nodig zou hebben om te stoppen met deze oorlog. Mede door die overwinning van Trump is de toon heel snel omgeslagen."
Deal met Poetin
Volgens Deen hoopt de Oekraïense regering vooral dat Trump een deal zal uitonderhandelen met Poetin. "Daar zit de gedachte aan gekoppeld dat Poetin die deal ongetwijfeld zal breken en dat Trump vervolgens hard tegen Rusland zal optreden. Bij dat laatste gedeelte heb ik wel mijn twijfels."
Wat een deal zou betekenen voor de door Rusland bezette gebieden in Oekraïne, is een lastig punt, zegt Deen. "Maar er komen nu steeds meer berichten naar buiten dat Oekraïners zeggen: voor ons zijn veiligheidsgaranties belangrijker dan een specifiek grondgebied wel of niet onder controle hebben. Daarbij wordt wel heel duidelijk de kanttekening gemaakt dat niemand bereid is om te praten over het formeel afstaan van grondgebied aan Rusland. Dat heb ik in geen enkel plan teruggezien."
Ook Koeleba erkent dat Zelensky wellicht concessies zal moeten doen om de gevechten te stoppen. "Je moet Poetin ervan overtuigen dat hij Oekraïne accepteert als democratische staat en als lid van de EU en de NAVO. Zelensky zal een prijs moeten accepteren voor die erkenning. Het is niet aan mij om te zeggen wat voor concessies dat moeten zijn."
Bestaansrecht Oekraïne
Toch waarschuwt de oud-minister Poetins doel met deze oorlog niet uit het oog te verliezen. "Het gaat hem niet om een gebied of om een neutrale status van Oekraïne. Hij wil het idee van Oekraïne als staat vernietigen. De oorlog zal net zo lang duren totdat Poetin accepteert dat Oekraïne het recht heeft om als staat te bestaan."
Oost-Europadeskundige Deen voegt daar aan toe dat Poetin ook het NAVO-bondgenootschap uit elkaar wil spelen. "Maar er is nu ook begrip, dat als er geen gesprek meer is tussen het Westen en Rusland, dat Rusland zich bedreigd zal blijven voelen. Poetin zal dus continu proberen niet alleen Oekraïne te verzwakken, maar ook het NAVO-bondgenootschap."
