Het is muisstil in de zaal als de rechter de eerste video laat aanklikken. Op grote schermen zien we Gisèle Pelicot, naakt, liggend op bed, de lakens rommelig om haar heen. Het licht is fel, genadeloos. Ze is buiten bewustzijn en lijkt zacht te snurken.
Een van de vijftig verdachten nadert haar. We zien hoe hij haar misbruikt. De verdachte zit in de zaal en kijkt mee. Hij oogt laconiek. Dit was zijn zesde bezoek aan Dominique Pelicot, de man die jarenlang zijn echtgenote ter beschikking stelde via internet. Gratis.
Na tien minuten laat de rechter de video stilzetten.
Het is dag 30 van het gruwelijke proces 'Mazan', genoemd naar het Zuid-Franse dorpje waar de Pelicots een ogenschijnlijk gelukkig leven leidden. Ze hebben drie kinderen en ook kleinkinderen.
Negen jaar lang gaf Dominique Pelicot (71) een mix van verdovingsmiddelen aan Gisèle (72). "Zo zwaar dat het dodelijk hadden kunnen zijn", zegt psycholoog en schrijfster Marie-Estelle Dupont. "Ze raakte in diepe slaap, bijna in coma."
Alle misselijkmakende video's openbaar
Gisèle wil per se dat het proces in de openbaarheid plaatsvindt en dat al misselijkmakende video's worden getoond. Ze hoopt dat Frankrijk ziet wat haar is overkomen.
Dat lukt: dit weekend komen mensen massaal steun uiten bij rechtbanken in zo'n twintig steden. Ook bij de rechtbank in Avignon, waar de zaak dient, is veel publiek.
Een jonge vrouw prijst Gisèles "immense moed" om in alle openheid te getuigen. "Zodat de schaamte van kamp wisselt." Een andere vrouw zegt: "Zij bewijst dat mensen die zijn gekleineerd en vernederd, toch het sterkste en het beste wat ze bezitten uit zichzelf naar boven kunnen halen."
Als het slachtoffer verschijnt, klinkt applaus. Gisèle buigt en loopt met opgeheven hoofd de rechtszaal in.
'Gewone' Franse mannen, jong en oud
De verdachten lijken gewone mannen. Ze zijn brandweerman, ex-militair, verpleger, vrachtwagenchauffeur en journalist. De jongste is 26, de oudste 74. De meesten hebben een gezin. Als ze de rechtbank in lopen bedekken ze hun gezicht met een mondkapje of capuchon.
Hoofdverdachte Dominique Pelicot heeft schuld bekend. Hij woont het proces bij vanuit een glazen box. Dominique is grijs, gezet en zit onderuitgezakt tussen drie bewakers in. Wie niet beter weet, ziet een onopvallende buurman, een opa. Hij zegt alleen het hoognodige.
Lijnrecht tegenover hem zit Gisèle. Ze luistert aandachtig en kijkt naar de man die ooit haar liefhebbende echtgenoot leek te zijn. En ze kijkt naar de groep verdachten in de andere glazen box, mannen die ze nooit eerder zag. Ze misbruikten haar zonder dat ze het wist.
Wat de zaak opmerkelijk maakt is dat er veel bewijs is. In de meeste verkrachtingszaken is het lastig bewijs te vinden. Hier ligt dat anders. Dominique Pelicot verzamelde 20.000 video's en foto's die hij minutieus ordende en van titels voorzag.
Opnieuw speelt de rechter een van die video's af. Het is een vakantieweek voor het echtpaar Pelicot, in een huisje op schiereiland Île de Ré. Hun dochter en kleinzoon zijn net vertrokken. Die nacht nodigt Dominique een 'klant' uit. Op de beelden zien we hoe die probeert Gisèle te penetreren.
Het filmen draagt bij aan sadistisch genot van vernederen en controleren.
De rechter: "Dus na een fijne familieweek laat u een wildvreemde man zijn gang gaan met uw echtgenote?" Zijn droge commentaar luidt: "Ik voelde me alleen."
Dominique drogeerde zijn vrouw door verdovingsmiddelen door haar eten te mengen. Zodra ze in diepe slaap was, mocht de 'klant' binnenkomen. Die moest zich in de keuken uitkleden zodat hij snel kon vluchten, mocht ze wakker worden. Soms deed Dominique zelf mee met het misbruik.
Tijdens het vertonen van de foto's en video's richt Dominique zijn blik naar de grond. Hij weigert te kijken naar zijn eigen bewijsmateriaal. Vraag is hoe deze ogenschijnlijk normale man tot dit onvoorstelbare in staat was.
Wat drijft hem?
"Wie iemand in de val wil lokken, probeert zich vriendelijk voor te doen", zegt Marie-Estelle Dupont. Ze volgt de zaak nauwgezet. "Als een perfecte man die bloemen geeft, die lief is voor de kinderen. Om te hypnotiseren, te controleren, zodat de verdediging wegvalt."
Ze denkt dat het de hoofdverdachte niet ging om seks maar om dominantie. "Hij haalde genot uit het aanbieden van het bewegingloze lichaam van zijn vrouw aan andere mannen. Dat betekende dat hij volledige controle over haar had. Het filmen draagt bij aan sadistisch genot van vernederen en controleren."
Dat de verkrachter "niet per se het monster is dat opduikt in een parkeergarage", zegt ook journalist Juliette Campion. Zij woont het proces bij en denkt dat verkrachtingszaken steeds vaker openbaar zullen zijn. "Dan kunnen mensen inzicht krijgen in wat een verkrachter drijft."
Gisèle zocht veelvuldig hulp bij een neuroloog en een gynaecoloog, maar haar echtgenoot ging altijd mee. Dan stelde hij manipulerende vragen, vertelt Dupont. "'Wat spook je uit met zoveel vaginale infecties?' En: 'Zo moe en ook nog geheugenproblemen, heb je soms Alzheimer?' Hij liet haar geloven dat zíj het probleem was. En omdat hij zich normaal leek te gedragen, was hij boven elke verdenking verheven."
Het proces heeft de Franse politiek wakker geschud. Parlementsleden werkten al aan strengere wetgeving, maar dat raakt nu in een stroomversnelling.
En dat is precies wat Gisèle wilde bereiken met het openbaar maken van haar zaak, zegt Dupont. "Ze heeft een paar jaar geleden een zelfmoordpoging gedaan. Ik denk dat deze strijd haar drijft, gedragen door haar boodschap: nu gaan we de beulen angst aanjagen. Als alles wat ik heb doorstaan ervoor zorgt dat andere vrouwen veilig zijn, dan blijf ik een gebroken vrouw, maar dan is het niet helemaal voor niets geweest."
