Zelensky ontvouwt 'overwinningsplan' in parlement, Rutte reageert terughoudend

President Zelenksy heeft na weken van aankondigingen zijn veelbesproken 'overwinningsplan' gepresenteerd in het Oekraïense parlement. Met vijf concrete punten wil hij Rusland dwingen aan de onderhandelingstafel te komen en bondgenoten overtuigen dat Oekraïne snel moet toetreden tot de NAVO. Het plan valt of staat volgens hem met de (militaire) steun die Oekraïnes bondgenoten geven.

Het plan komt op een moment dat Oekraïne het zwaar heeft op het slagveld. De Russen winnen gestaag terrein en het Oekraïense leger mist manschappen en wapens. Zelensky hoopt met het plan, dat voor een groot deel afhangt van westerse (wapen)steun, het tij te keren op het slagveld en zo Rusland te dwingen tot onderhandelingen. Als aan alle wensen wordt voldaan, meent Zelenksy dat de oorlog binnen een jaar voorbij kan zijn.

NAVO rode draad

De eerste eis in het plan is een zo snel mogelijke uitnodiging om lid te worden van de NAVO. Daarnaast wil Zelensky operaties voortzetten op Russisch grondgebied, ook met westerse wapens. Hier heeft hij tot dusver geen toestemming voor gekregen van bondgenoten. "De bevolking van Rusland moet weten wat oorlog is en hun haat op het Kremlin richten", zei de president in het parlement.

Begin augustus staken Oekraïense troepen de grens over en bezetten delen van de regio Koersk. Maar drie maanden na de start van het offensief in Koersk schuift het front elke dag een beetje op in het nadeel van Oekraïne.

Het derde punt gaat over "niet-nucleaire afschrikking op eigen grondgebied", om een nieuwe aanval van Rusland in de toekomst te voorkomen. Een verdere uitwerking hiervan is uitsluitend gedeeld met westerse bondgenoten, om Rusland niet wijzer te maken dan nodig. Details hierover zijn niet duidelijk.

Het vierde punt richt zich op de bescherming van belangrijke natuurlijke hulpbronnen zoals uranium, titanium en lithium. Oekraïne wil een overeenkomst sluiten met de Europese Unie en de VS over investeringen en gezamenlijk gebruik van deze grondstoffen. "Dit versterkt onze partners en verzwakt de Russische economie en oorlogsmachine", aldus Zelensky.

Zelensky keek in zijn toespraak ook verder de toekomst in. Zo stelde hij als vijfde punt voor dat ervaren Oekraïense militairen na de oorlog voor een deel de plaats innemen van Amerikaanse troepen in Europa.

NAVO-chef Rutte noemt het plan "een goed signaal", maar geeft aan dat hij het in de huidige vorm niet volledig kan steunen. "Dat zou een beetje moeilijk zijn omdat er veel kwesties zijn die we beter moeten begrijpen", zei Rutte op een persconferentie op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel.

Volgens Artikel 5 uit het NAVO-handvest wordt een aanval op een lidstaat gezien als een aanval op alle leden. Daarom ligt het niet voor de hand dat Oekraïne lid kan worden zolang het nog in oorlog is met Rusland. Daarmee zou het militaire bondgenootschap gelijk ook in oorlog raken met Rusland.

De 32 NAVO-ministers van Defensie komen donderdag in Brussel bij elkaar om te overleggen over de hulp aan Oekraïne. Het plan zal zeker besproken worden, aldus Rutte. Maar "er zullen misschien verschillende ideeën zijn over bepaalde aspecten van het plan". Alle steun die de NAVO nu al aan Oekraïne verleent "slaat een brug naar lidmaatschap", zei Rutte. Oekraïne wordt lid van de NAVO "als de tijd daar rijp voor is".

Rusland ziet in de plannen wederom de bevestiging dat Zelensky de NAVO steeds verder in de richting van een conflict met Rusland duwt. Volgens het Kremlin moet Oekraïne "nuchter worden en beseffen welke redenen tot dit conflict hebben geleid".

Zelensky zal zijn plannen morgen verder toelichten tijdens een EU-top in Brussel.