Tusk houdt vast aan opschorten van asielrecht in Polen, ondanks harde kritiek
Premier Tusk wil zijn plan doorzetten om het asielrecht in Polen op te schorten, ondanks harde kritiek van mensenrechtenorganisaties en van partijen binnen zijn coalitie. Het plan is in strijd met de Poolse grondwet, het internationaal recht en het Europese asielbeleid, zo klinkt het.
Precies een jaar nadat Tusks coalitie de Poolse parlementsverkiezingen won besprak de premier zijn voorstel in het kabinet. Tusk zei na afloop dat een 'migratiestrategie' was aangenomen getiteld 'Controle herpakken, veiligheid zeker stellen'.
De details zijn nog niet bekendgemaakt, maar in een samenvatting online staat het voornemen om het asielrecht tijdelijk te schrappen "als migranten de staat dreigen te destabiliseren". Vier ministers van de linkse coalitiepartij Lewica zeggen het niet eens te zijn met het plan.
Hybride oorlog
In de aanloop naar die vorige verkiezingen riep de premier nog op tot een humaner migratiebeleid in Polen. Maar sinds hij aan de macht is heeft hij steeds meer strenge maatregelen getroffen, vooral nadat in juni een Poolse militair bij een mesaanval aan de grens met Belarus werd gedood.
Zo zijn er langs delen van de grens weer 'bufferzones' ingesteld die afgesloten zijn voor de buitenwereld, bedoeld om smokkelaars buiten de deur te houden. Ook is wetgeving doorgevoerd, die het voor militairen makkelijker maakt om hun wapens te gebruiken.
Buurland Belarus laat migranten door en helpt daarbij soms zelfs actief, zegt de Poolse grenswacht. Ook is volgens de grenswacht dagelijks sprake van aanvallen. "Ze gooien stenen en takken naar Poolse patrouilles. Ze gebruiken vuurwerk", zegt een woordvoerder. "Meerdere grensbewakers zijn dit jaar gewond geraakt."
Destabiliseren
Het is vanwege dat soort incidenten dat Tusk hamert op strenger beleid. De premier ziet de migranten vooral als instrumenten in de hybride oorlog van Rusland en Belarus om de EU te destabiliseren.
Bovendien zijn de buurlanden volgens de regering bezig met plannen om de situatie aan de grens verder op scherp te zetten. Eerder verdedigde Tusk het plan door te benadrukken dat andere landen zoals Finland vergelijkbare wetgeving hebben doorgevoerd.
Vrijwilligers helpen migranten op de grens tussen Belarus en Polen, zag correspondent Christiaan Paauwe vorig jaar:
Opvallend is dat het aantal oversteekpogingen aan de grens met Belarus juist afneemt de afgelopen weken. Naar verwachting zal deze route vanwege het winterweer de komende maanden grotendeels stil komen te liggen.
Streng beleid populair
Critici betichten Tusk ervan dat hij net als de vorige regering politiek bedrijft over de rug van migranten. De premier weet namelijk dat streng migratiebeleid in Polen populair is en er wordt vooruit gekeken naar de presidentsverkiezingen in mei volgend jaar.
Voor de premier wordt het cruciaal om dan iemand van zijn eigen partij verkozen te krijgen, zodat hij beloofde hervormingen kan doorvoeren. Veel plannen stranden nu op het bureau van president Duda, die uit het kamp van oppositiepartij PiS komt.
"De premier ziet een mooie kans om aan te kondigen dat ze asielzoekers niet meer accepteren, zodat hij daarna kan zeggen dat ze ook niet meer komen", zegt Aleksandra Chrzanowska van de actiegroep Grupa Granica. Die verleent hulp aan migranten in het bos. "Maar dat is niet waar, ze komen straks niet meer vanwege het weer", concludeert de activist.
Meer dan 60 mensenrechtenorganisaties en andere instellingen, waaronder Amnesty International en de Auschwitz-Birkenau-stichting, hebben de premier opgeroepen om af te zien van zijn plannen. "We leven in onzekere tijden met oorlog en conflicten over de hele wereld, en we staan zelf op de rand van oorlog", is te lezen in een open brief. "Maar dat stelt ons niet vrij van menselijkheid en het respecteren van de wet."
Rechtsstaat
Ook binnen de eigen coalitie werd verbaasd en boos gereageerd op de aankondiging van Tusk, die dit niet van tevoren met zijn partners had besproken.
De leider van de linkse coalitiepartij Lewica waarschuwde dat de regering de rechtsstaat moet respecteren en refereerde aan de ondermijnende stappen die de vorige regering zette. Tusk beloofde de rechtsstaat juist te herstellen, maar zou nu hetzelfde pad als zijn voorgangers opgaan.
"Als hij een van de basisrechten kan opschorten - want dat is het asielrecht - dan kan hij dat op ieder moment ook met andere mensenrechten doen", zegt activist Chrzanowska. "Dit is niet hoe het zou moeten zijn in een democratisch, Europees land."
