Voorwaardelijke straf voor illegale handel in antibraakmiddelen

De gepensioneerde psycholoog Wim van Dijk is veroordeeld voor illegale handel in het antibraakmiddel Domperidon, dat wordt gebruikt in combinatie met het zelfdodingsmiddel X. De rechtbank in Den Bosch legt hem zes maanden voorwaardelijke gevangenisstraf en een taakstraf van veertig uur op voor overtreding van de geneesmiddelenwet. Hij hoeft dus niet de cel in.

De officier van justitie eiste twee weken geleden nog twaalf maanden cel, waarvan zes voorwaardelijk en een proeftijd van drie jaar voor het verstrekken van een geneesmiddel zonder de benodigde vergunning. Dat het middel onmisbaar is bij zelfdoding, woog het OM in de eis zwaar mee.

De rechters zijn het met het OM eens dat de 80-jarige Van Dijk het geneesmiddel heeft verstrekt "als essentieel onderdeel van een set met middel X, bedoeld voor zelfdoding." Daarmee is de zaak volgens de rechtbank onlosmakelijk verbonden met het verschaffen van hulp bij zelfdoding.

Sporen wissen

De Bosschenaar zei in 2021 in een interview met de Volkskrant dat hij niet alleen het antibraakmiddel leverde, maar ook aan meer dan honderd mensen het zelfdodingsmiddel X heeft verstrekt. Toch werd hij daar nu niet voor vervolgd.

Het verstrekken van 'middel X' is op zichzelf niet strafbaar. Het is wel strafbaar als kan worden aangetoond dat er mensen zijn overleden als gevolg van het slikken van het middel.

Bij Van Dijk heeft het OM daar geen bewijs voor gevonden, onder meer omdat hij geen administratie bijhield van mensen aan wie hij het middel verstrekte. De verdachte verklaarde dat hij voorzichtig te werk ging en zich contant liet betalen, kopers vroeg om zijn gegevens te wissen en zelf schoonde hij ook vaak zijn computer en telefoon op.

Dit jaar werden wel twee leden van de Coöperatie Laatste Wil veroordeeld voor het leveren van X, een antibraakmiddel en het verstrekken van informatie daarover. Toen was volgens de rechter ook bewezen dat de levering van die pakketten tot meerdere zelfdodingen heeft geleid.

Recht op zelfbeschikking

Van Dijk is voorzitter van de Stichting Levenseinderegie en voorstander van een grondige herziening van de euthanasiewet en het recht op zelfbeschikking. Daarvoor begon hij te pleiten na de dood van zijn vrouw, die leed aan dementie en in een gesloten afdeling van een verpleeghuis verbleef. Haar overlijden ging volgens hem gepaard met onnodig veel lijden.

Daarop begon Van Dijk met de handel in het antibraakmiddel en 'middel X'. Hij kocht het in bij de vorig jaar veroordeelde Alex S.. Belangstellenden konden via de website van de oud-psycholoog met hem in contact komen. Na een gesprek besloot hij of hij de middelen wilde verkopen. Naar eigen zeggen heeft hij daar in twee gevallen van afgezien, omdat hem niet duidelijk was voor wie deze bestemd waren.

Burgerlijke ongehoorzaamheid

Van Dijk omschrijft zijn handelen zelf als "burgerlijke ongehoorzaamheid" en zijn advocaat zegt dat de gepensioneerde psycholoog handelde vanuit medemenselijkheid.

De officier van justitie noemde hem twee weken geleden bij de inhoudelijke behandeling een gewiekste en hardleerse man: "Hij laat zich niet weerhouden door ingrijpen van politie en justitie en komt daar openlijk voor uit. Ook vind ik het kwalijk dat de verdachte in zijn werkend leven psycholoog was en zich profileert als deskundige om vertrouwen te wekken. Door zich zo op te stellen, plaatst de verdachte zich boven de wet."

Diverse risico's

De rechtbank in Den Bosch vindt dat de psycholoog onzorgvuldig handelde en benoemde in de uitspraak diverse risico's die zijn verbonden aan het leveren van het dodelijke poeder: psychisch kwetsbare personen zouden het in een opwelling kunnen innemen, er kunnen ongelukken mee gebeuren en het kan ook worden gebruikt "om niet het eigen leven, maar andermans leven te beëindigen".

Hulp bij zelfdoding is strafbaar in Nederland tenzij aan heel strenge voorwaarden is voldaan. Zo moet er sprake zijn van ondraaglijk lijden en geen behandeling meer mogelijk zijn. Ook is betrokkenheid van een arts vereist.