Twee mensen veroordeeld voor het handelen in zelfdodingsmiddel X

Twee leden van Coöperatie Laatste Wil (CLW) zijn veroordeeld voor betrokkenheid bij het zelfdodingsmiddel X. Volgens de rechter zijn ze verantwoordelijk voor het leveren van X en het verstrekken van informatie daarover. Beide verdachten hebben voorwaardelijke gevangenisstraffen gekregen.

In totaal stonden zes verdachten terecht, allemaal boven de 70 jaar, vanwege hun betrokkenheid bij de verspreiding van X. Dat is een middel dat bestaat uit meerdere giftige stoffen, die gebruikt worden in de chemische industrie. Het middel werd zes jaar geleden door CLW omschreven als humaan, voor mensen die hun dood zelf willen kiezen.

De rechtbank ziet de handel in middel X als deelname aan een criminele organisatie en oordeelde dat de twee verdachten, een man en een vrouw, een actieve rol hebben gespeeld bij het verkopen van het zelfdodingsmiddel. Zo werden er prijsafspraken gemaakt en werkten de twee actief samen om het middel te verspreiden. Er werd een totaalpakket verkocht met daarin het dodelijke middel, een antibraakmiddel en instructies. Ook is volgens de rechter bewezen dat de levering van het pakket meerdere malen tot zelfdodingen heeft geleid.

Stopgesprek

De vrouw (74) krijgt een voorwaardelijke gevangenisstraf van een jaar opgelegd en een proeftijd van drie jaar. Ze kreeg ook een taakstraf van 80 uur. Daarbij vindt de rechter dat de "stevige voorwaardelijke straf" passend is, om te voorkomen dat ze opnieuw in de fout gaat. Zo werd er in 2020 een zogeheten stopgesprek met haar gevoerd, met als doel de distributie stil te leggen. Desondanks ging de vrouw door. Daarbij heeft ze "onvoldoende oog gehad voor de bescherming van het menselijke leven", aldus de rechter.

De man, voormalig voorzitter van Coöperatie Laatste Wil, krijgt een gevangenisstraf van vier maanden voorwaardelijk met een proeftijd van een jaar. De rol van de 76-jarige man is volgens de rechter kleiner dan dat het OM had geschetst. Daarnaast ziet de rechtbank dat de man tot inzicht is gekomen. Ook wil de rechtbank door de straf voorkomen dat andere bestuurders in vergelijkbare posities hetzelfde handelen. Het Openbaar Ministerie had voor beiden 2,5 jaar celstraf waarvan een jaar voorwaardelijk geëist.

De overige vier (voormalige) leden zijn vrijgesproken. De rechter acht het niet bewezen dat zij een rol hebben gespeeld in het verspreiden van X. Het OM had lagere celstraffen voor drie van hen geëist, de vierde was volgens het OM niet betrokken bij de verspreiding, daarbij vroeg het OM om vrijspraak.

Het OM heeft inmiddels laten weten hoger beroep te overwegen. Een aantal nabestaanden heeft via slachtofferadvocaat Sébas Diekstra laten weten teleurgesteld te zijn in de uitspraak.

'Amateurs met goede bedoelingen'

De organisatie zelf, die zich sterk maakt voor het recht op zelfbeschikking, werd in deze zaak niet vervolgd. Hulp bij zelfdoding is strafbaar in Nederland tenzij aan heel strenge voorwaarden is voldaan. Zo moet er sprake zijn van ondraaglijk lijden en geen behandeling mogelijk meer zijn. Ook is betrokkenheid van een arts vereist.

De leden reageerden eerder emotioneel toen op de vorige zitting de strafeisen bekend werden gemaakt. "We zijn geen criminelen, het is echt onze bedoeling geweest om mensen te helpen", aldus een van hen tijdens die zaak. Een ander gaf toe ondoordacht, maar wel vanuit een idealisme gehandeld te hebben. "Amateurs met goede bedoelingen", zei een derde verdachte

Overleden

Er stonden oorspronkelijk zeven mensen voor de rechter in deze middel X-zaak, maar een van hen overleed net na de inhoudelijke behandeling. Volgens zijn familie kwam dat door hartproblemen. In een andere middel X-zaak overleed ook een verdachte, zo werd deze week bekend. De 77-jarige man maakte nog voor de uitspraak van die zaak een einde aan zijn leven.

Uit onderzoek van de GGD Amsterdam en Stichting Zelfmoordpreventie blijkt dat sinds 2015 zeker 172 mensen in Nederland overleden na het gebruik van middel X. De gemiddelde leeftijd daarbij is volgens het onderzoek 59 jaar. Ook bleek dat het aantal mensen dat stierf door het middel tussen 2017 en 2021 van jaar op jaar toenam.

Sinds de opkomst van het zelfdodingsmiddel zijn er twijfels of gebruik ervan ook echt leidt tot een humane dood. De Rijksoverheid schrijft dat gebruik van X kan leiden tot "ernstige bijwerkingen", zoals benauwdheid of stuiptrekkingen. Ook zou het 40 uur kunnen duren voor iemand overlijdt.