EU-parlement: Georgië verspeelt kans op lidmaatschap door 'democratische terugval'

In Georgië is sprake van een "democratische terugval", vindt het Europarlement. De afgelopen maanden zijn er meerdere wetten aangenomen die de vrijheid van meningsuiting schenden, lhbti-rechten inperken en de media censureren. Als die wetten niet worden ingetrokken, moeten de onderhandelingen over toetreding van Georgië tot de Europese Unie worden gestaakt, wat het Europees Parlement (EP) betreft.

Het EP nam een resolutie met die strekking vanmiddag overtuigend aan: 495 stemmen voor en 73 tegen. 86 Europarlementariërs onthielden zich van stemming.

In de resolutie eist het parlement ook dat alle EU-financiering aan Georgië wordt bevroren tot de wetten zijn ingetrokken. Het gaat om ongeveer 121 miljoen euro. Eventuele toekomstige financiering aan de Georgische regering kan alleen "onder strikte voorwaarden worden uitbetaald", vinden de Europarlementariërs.

Regeringspartij wil oppositie verbieden

EU-lidmaatschap raakt hiermee weer een stap verder uit zicht voor het land waarvan de overgrote meerderheid van de bevolking - in 2023 nog 89 procent - maar wat graag bij de Europese Unie wil. Deze resolutie is de zoveelste waarschuwing vanuit Brussel: afgelopen mei besloot de Europese Raad al dat het proces dat Georgië moet doorlopen om tot de Unie toe te treden werd stopgezet.

De resolutie komt bovendien op een interessant moment: op 26 oktober worden parlementsverkiezingen gehouden in het land in de Kaukasus. De regerende Georgische Droom-partij, die zich steeds autoritairder opstelt, lijkt af te stevenen op winst. Afgelopen augustus kreeg de partij in peilingen nog 59 procent van de stemmen. Georgische Droom neemt het op tegen een verdeelde oppositie: de tweede partij kwam volgens die peilingen uit op 13 procent.

Bij vorige verkiezingen hield de partij steeds vol bij de EU te willen, maar in de praktijk bewoog de regering steeds verder in de richting van buurland Rusland. Intussen uit de partij met regelmaat onverhulde anti-EU-retoriek en autoritaire taal.

Zo liet de regeringspartij afgelopen augustus weten van plan te zijn alle oppositiepartijen te verbieden als zij in oktober de absolute meerderheid krijgen. Het Europarlement meent dan ook dat de komende parlementsverkiezingen doorslaggevend zijn voor de "toekomstige democratische ontwikkeling en geopolitieke keuze van Georgië, evenals zijn vermogen om vooruitgang te boeken met zijn kandidatuur als EU-lidstaat".

'Russische wet'

Georgië leek de afgelopen jaren juist hard op weg om het eerste EU-lid in de Kaukasus te worden. In december vorig jaar werd het land officieel kandidaat-lidstaat. Afgelopen lente kwam de relatie met Brussel echter alweer zwaar onder druk te staan.

De Georgische regering loodste de controversiële 'Russische wet' door het parlement, ondanks massale burgerprotesten. Volgens die wet moeten ngo's en mediabedrijven die voor hun inkomsten voor meer dan 20 procent afhankelijk zijn van donaties uit het buitenland zich registreren als 'buitenlandse agenten'. De wet lijkt sterk op een wet die in 2012 in Rusland werd ingevoerd, waar die gebruikt wordt om kritische media en organisaties de mond te snoeren.

Anti-lhbti-wetgeving

Vorige maand nam het Georgische parlement ook nieuwe anti-lhbti-wetgeving aan, waarmee de rechten van lhbti-personen worden ingeperkt. Onder de nieuwe wetgeving worden pride-evenementen, regenboogvlaggen op straat en andere openbare uitingen, zoals films en boeken, verboden. Volgens critici werd de wetgeving onder meer aangenomen om conservatieve Georgiërs te paaien, in de hoop op een absolute meerderheid bij de verkiezingen in oktober.

Voor een aantal wijzigingen die genoemd worden in de wet moet de grondwet gewijzigd worden. Daarvoor is een driekwart meerderheid nodig, die Georgische Droom niet heeft. De partij hoopt bij de aanstaande parlementsverkiezingen in oktober wel zo'n grote meerderheid te behalen, om de grondwet te kunnen wijzigen.

Lhbti-rechten zijn een controversieel thema in het land. Een dag nadat het Georgische parlement de wet aannam werd Kesaria Abramidze, de eerste openlijk transgender persoon die in het land op nationale televisie verscheen, met meerdere messteken om het leven gebracht. Het motief voor de moord is onbekend, maar mensenrechtenorganisaties spreken van een verband met de wet. De promotie van de anti-lhbti-wet door de overheid heeft haat jegens transgender personen aangewakkerd, stellen zij.

In 2021 werd de Pride-optocht in Tbilisi geannuleerd, na gewelddadige anti-lhbti-protesten. Journalisten werden daarbij aangevallen. Een van hen overleed enkele dagen later.