Experts vrezen dat stikstofbeleid nieuw kabinet leidt tot vertraging

De ambitie van het nieuwe kabinet om meer stikstofmetingen te doen, zal vooral leiden tot vertraging. Dat verwachten stikstof- en natuurdeskundigen. De natuurkwaliteit blijft daardoor langer slecht en het verlenen van nieuwe vergunningen laat langer op zich wachten.

Het nieuwe kabinet kiest voor een andere aanpak van het hoofdpijndossier dan het vorige kabinet. Uitgangspunt is: meer meten, meer inzetten op innovatie en een grotere rol voor boeren bij natuurherstel. De "daadwerkelijke staat van het natuurgebied" moet centraal staan, zegt landbouwminister Femke Wiersma (BBB).

Een uitgewerkt plan volgt later dit jaar. In plaats van kijken waar de stikstof neerslaat wil het kabinet sturen op wie de stikstofoxiden en ammoniak uitstoot. Daarvoor zijn extra metingen nodig.

Experts reageren in gesprek met Nieuwsuur sceptisch op die plannen. "Hoe meer je meet, hoe meer je weet", zegt Eric Schouwenberg. Hij is ecoloog bij Arcadis, een adviesbureau over natuur en biodiversiteit. "Maar we meten al heel veel in Nederland."

"We gaan nu opnieuw meten terwijl de natuur steeds verder achteruitholt. Ik krijg de indruk dat we de problemen een beetje vooruitschuiven." Dat is precies wat we niet moeten doen, zegt Schouwenberg. Want naarmate de tijd verstrijkt wordt het volgens hem steeds moeilijker om de natuurkwaliteit te verbeteren.

Stikstofbeeld misschien juist negatiever

Ook Jan Willem Erisman denkt dat het kabinet nog wel eens van een koude kermis kan thuiskomen als het meer gaat meten. De hoogleraar stikstofstudies aan de Universiteit Leiden geeft als voorbeeld recente metingen van de Wageningen Universiteit in de bodem van bossen. Daaruit bleek dat er meer stikstof in de bodem was neergekomen dan de modellen hadden voorspeld.

"De verwachting is dat metingen een positiever beeld van de natuur geven, waardoor je minder stikstofbeleid hoeft te voeren. Dat is misschien in bepaalde gebieden zo. Maar ik ben bang dat het in het algemeen niet zo is."

Hoe zit het ook al weer met de stikstofcrisis? Via de onderstaande link leggen we het je uit in 4, 7, 12 of 15 minuten:

Ondertussen zorgt het uitblijven van een oplossing voor het stikstofprobleem ervoor dat sommige vergunningen voor bijvoorbeeld wegen- of woningbouw niet worden verleend. Dat ziet ook minister Wiersma. "Stikstof is al 5,5 jaar een complex probleem. Ik heb geen pasklare oplossing. Dat er weinig ruimte is voor vergunningverlening hebben we niet binnen twee maanden opgelost."

De nieuwe landbouwminister kan weinig haast maken, vreest stikstofprofessor Erisman. "Aangezien het plan niet scherp is en het budget weg is, ben ik bang dat dit tot uitstel leidt."

Minister Wiersma deelt die zorg niet. "Er is op dit moment zo'n 5 miljard euro voor de uitvoering. Dat is heel veel geld. En eind dit jaar komen wij met de nieuwe gebieds- en uitvoeringsgerichte aanpak. We willen naar een systeem waarin agrarische ondernemers verschillende maatregelen kunnen kiezen om zelf te bepalen hoe zijn willen voldoen aan doelen op het gebied van stikstof."

Erisman erkent dat het mogelijk is dat de nieuwe aanpak natuurherstel kan versnellen. "Maar de hele teneur op het ministerie is: wij gaan geen extra maatregelen voor boeren organiseren. En dit vergt toch gewoon extra maatregelen voor boeren."

Te weinig ecologen

Meer meten en meer monitoren betekent dat er extra ecologen nodig zijn. Op dit moment telt Nederland er ongeveer 3300. Dat aantal moet verdubbelen, zegt de branchevereniging.

Volgens minister Wiersma komt haar staatssecretaris en partijgenoot Jean Rummenie daarover binnenkort met een voorstel. "We kunnen dat misschien wel goed ondersteunen met bepaalde innovaties. Dit kabinet zet in op innovatie."

Wat de nieuwe stikstofaanpak ook wordt, Erisman verwacht veel rechtszaken. Hij benadrukt dat Nederland niet voldoet aan sommige Europese stikstof- en natuurregels. "Tot nu toe is elk geitenpaadje gesneuveld bij de rechter."

Het kabinet zegt zich te willen houden aan alle nationale en Europese richtlijnen. Maar of dat lukt is een tweede: minister Wiersma schreef deze week in een brief aan de Tweede Kamer dat "te ingrijpende maatregelen" nodig zijn om alle doelen van 2025 te halen. Ze wil geen maatregelen nemen die boeren niet aankunnen.