Waterbedrijven: onbekend welke gifstoffen van industrie in de Maas worden geloosd
Door verouderde en onvolledige vergunningen is vaak onbekend welke schadelijke stoffen er op welke plek in de Maas worden geloosd door de industrie. De waterkwaliteit van de Maas, bron van drinkwater van zeven miljoen mensen in Nederland en België, staat daardoor onder druk, waarschuwen samenwerkende drinkwaterbedrijven verenigd in RIWA-Maas in het jaarrapport over 2023.
"Wat mij nogal verbaast, is dat er geen overzicht is met alle bedrijven die zowel direct als indirect via de riolering afvalwater lozen", zegt directeur Maarten van der Ploeg. "Zonder zo'n overzicht weet je dus eigenlijk ook niet precies wat er gebeurt."
Vooral lozingen van stoffen als PFAS vormen een probleem, aldus de drinkwaterbedrijven. Nadat de Maas Nederland binnenstroomt vanuit België, komt er nog eens de helft van de PFAS bij. Deze zogeheten PMT-stoffen (persistente, mobiele en toxische stoffen) breken niet af, zijn niet of nauwelijks te zuiveren met bestaande technieken en zijn schadelijk voor mens en milieu.
Vorige week riepen waterzuiveringsbedrijven langs de Rijn Duitsland al op om meer toezicht te houden. Dat land zou zich niet aan de afspraken houden om stoffen als PFAS uit het water te houden. Overigens benadrukt RIWA in beide gevallen dat de wettelijke kwaliteitseisen voor drinkwater nog altijd gehaald worden.
Vergunningen
Industrieel afvalwater wordt niet alleen direct in rivierwater geloosd, maar komt ook via de riolering in het milieu terecht. Voor beide methodes hebben bedrijven een vergunning nodig, maar volgens RIWA-Maas zijn veel van deze vergunningen verouderd. "Vooral in die laatste categorie is er eigenlijk heel weinig zicht op wat er nou precies gebeurt", stelt Van der Ploeg. "Het is heel belangrijk dat we daar beter zicht op krijgen."
In de vergunningen staat bijvoorbeeld nog een beperkt aantal verplicht te meten stoffen, waardoor niet duidelijk is welke stoffen de bedrijven mogelijk nog meer lozen. Het leidt bovendien tot een oneerlijke situatie tegenover bedrijven die wel een actuele vergunning hebben. Als voorbeeld noemt hij industriecomplex Chemelot bij Geleen, dat juist het goede voorbeeld geeft.
"Die hebben een volledig transparante vergunning waarbij in kaart is gebracht wat zij precies lozen, mét doelstellingen welke stoffen zij zo snel mogelijk gaan reduceren. Wat je merkt is dat zo'n bedrijf dat volledig transparant is, vaker negatief in het nieuws komt. Terwijl bedrijven waarvan veel meer onbekend is, positiever bekendstaan. Dat is een trend die omgekeerd moet worden: transparantie moet lonen."
Betere handhaving
De drinkwaterbedrijven, die jaarlijks 450 miljard liter water uit de Maas onttrekken voor drinkwater, dringen aan op een volledig overzicht van alle directe en indirecte industriële lozingen in het hele internationale Maasstroomgebied. Rijkswaterstaat is momenteel een van de vergunningverleners, maar RIWA wil dat één autoriteit het volledige overzicht krijgt, zodat de waterkwaliteit van de Maas beter bewaakt wordt.
Volgens Van der Ploeg is het thema lang genegeerd door de politiek. Hij pleit dan ook niet alleen voor strengere regels, maar ook meer menskracht om te handhaven.
"Water uit de Maas is niet alleen voor kraanwater belangrijk, er zijn ook genoeg vissen, je hebt recreatie en landbouw die er gebruik van maakt. Het is dus in het belang van de hele samenleving dat de kwaliteit goed is en dat we deze schadelijke stoffen daar zoveel mogelijk uit weren."
