Deepfakeporno 'epidemie' in Zuid-Korea: 'Kloof tussen modern en conservatief'

• Joey Frankhuisen

  Redacteur online

Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch noemde het onlangs een epidemie: in Zuid-Korea wordt op grote schaal deepfakepornografie verspreid. K-popsterren, maar ook veel studenten en middelbare scholieren zien met kunstmatige intelligentie gegenereerde naaktfoto's van zichzelf verschijnen op sociale media.

De Zuid-Koreaanse regering legt de verantwoordelijkheid bij chat-app Telegram, maar volgens experts en belangenorganisaties liggen de vrouwonvriendelijke cultuur en een steeds groter wordende kloof tussen progressieve en traditionele waarden ten grondslag aan de 'epidemie'.

"Ik was doodsbang, ik voelde me zo alleen", vertelde de Zuid-Koreaanse studente Heejin deze week aan de BBC. Ze had op Telegram een bericht van een onbekende afzender ontvangen, waarin stond dat haar foto's en persoonlijke informatie waren gelekt. In een chatgroep zag Heejin foto's verschijnen waarop ze seksuele handelingen uitvoerde.

Die foto's waren gemaakt met deepfaketechnologie. Met kunstmatige intelligentie kan het gezicht van een echt persoon gemakkelijk gecombineerd worden met een neplichaam.

De exacte schaal is moeilijk vast te stellen, maar duidelijk is dat Heejin geen uitzondering is. In Zuid-Koreaanse Telegram-chatgroepen met tienduizenden leden worden neppe naaktbeelden verspreid. In veel gevallen zijn zowel de slachtoffers als de daders minderjarig.

Arrestaties

De kwestie leidde tot grote demonstraties en een politieke discussie op nationaal niveau. Maandag maakten Zuid-Koreaanse autoriteiten bekend maatregelen te willen nemen tegen Telegram, omdat het platform medeplichtig zou zijn aan het probleem. Een dag later maakte de Zuid-Koreaanse politie bekend zeven mannelijke verdachten, van wie zes tieners, te hebben gearresteerd voor het verspreiden van deepfakeporno.

Met de maatregelen volgt Zuid-Korea Frankrijk, waar Telegram-oprichter Pavel Doerov momenteel wordt vervolgd. Telegram heeft inmiddels een aantal van de chatgroepen verwijderd.

'Structureel seksisme'

De deepfaketechnologie is overal ter wereld beschikbaar, maar juist in Zuid-Korea kon het deze proporties aannemen. "De oorzaak is structureel seksisme en de oplossing is gelijkheid", staat in een verklaring die werd ondertekend door 84 Zuid-Koreaanse vrouwenrechtenorganisaties.

Zuid-Koreadeskundige Flora Smit ziet de steeds groter wordende kloof tussen mannen en vrouwen als oorzaak. "De Zuid-Koreaanse maatschappij is in rap tempo gemoderniseerd, en daarmee zijn vrouwen op grote schaal feministisch geworden", zegt ze. "Dat leidt tot frustratie bij mannen die zijn opgegroeid met traditionele waarden."

Geheime camera's en chantage

De 'deepfakepornocrisis' staat dan ook niet op zichzelf. Een aantal jaar geleden onthulden Zuid-Koreaanse journalisten dat vrouwen op grote schaal gefilmd werden met verborgen camera's in openbare toiletten, hotels en kleedkamers. Tussen 2013 en 2018 werden meer dan 30.000 incidenten met geheime camera's in privéruimtes gemeld, berekende de politie.

In 2019 speelde ook een schandaal op Telegram met Zuid-Koreaanse vrouwen als slachtoffer. In chatgroepen die bekend kwamen te staan als de 'Nth room' werden vrouwen gechanteerd om seksueel expliciete video's te delen. Die beelden werden vervolgens tegen betaling verspreid. Er waren zeker 103 slachtoffers, waaronder 26 minderjarigen.

Seks is taboe

De gevolgen voor de slachtoffers van zulke incidenten zijn meestal groot in het Oost-Aziatische land. Smit: "Over seks wordt nauwelijks gesproken, dus vrouwen stappen uit schaamte meestal niet naar de politie. Ook het zoeken van psychische hulp is taboe, dus trekken slachtoffers zich vaak terug."

Ook het vertrouwen tussen mannen en vrouwen is de laatste jaren afgenomen door zulke incidenten, ziet Smit. Uit een onderzoek uit 2022 bleek dat maar 27 procent van de Zuid-Koreaanse vrouwen van 20 tot 30 jaar oud graag mannen wil ontmoeten. Niet alleen de man-vrouwverhouding, maar ook sociaaleconomische omstandigheden en een hoge prestatiedruk spelen hierbij een aanzienlijke rol.

Toen de Zuid-Koreaanse regering in 2019 een campagne begon om de daling van het aantal huwelijken tegen te gaan, ging de hashtag NoMarriage viraal. De beweging van heteroseksuele vrouwen zweert het huwelijk, het krijgen van kinderen, daten en seks volledig af. De beweging heeft nog altijd veel aanhang.

'Structureel seksisme verleden tijd'

De Zuid-Koreaanse regering roept Telegram op het matje, maar volgens Smit is enige zelfreflectie geboden. De conservatieve president Yoon wist met zijn campagnebelofte om het ministerie van Gendergelijkheid en Gezin af te schaffen veel jonge mannen naar de stembus te krijgen. Structureel seksisme bestaat niet meer in Zuid-Korea, stelde hij.

Zuid-Korea kent wereldwijd een van de hoogste cijfers qua geweld tegen vrouwen binnen relaties: 41,5 procent van de Zuid-Koreaanse vrouwen krijgt ermee te maken, tegenover 30 procent wereldwijd. Ook is de loonkloof tussen mannen en vrouwen in Zuid-Korea vele malen groter dan gemiddeld elders in de wereld.

Dialoog tussen beide kanten van de kloof vindt niet meer plaats, ziet Smit. In het publieke discours is het woord feminist inmiddels tot scheldwoord verworden: 68 procent van de Koreaanse mannen van 20 tot 30 jaar oud zou een feminist niet accepteren als collega, vriend of familielid. Ongeveer 70 procent van de jonge Zuid-Koreaanse mannen stelt juist dat discriminatie tegen mannen een groot probleem is en noemt de dienstplicht als bewijs.