Militaire oefeningen in de Straat van Taiwan zijn het nieuwe normaal
Het Taiwanese volk heeft dit jaar gekozen voor een meer onafhankelijk Taiwan. President Lai en zijn partij, de Democratische Progressieve Partij, staan kritisch tegenover China. China zet juist steeds harder in op Taiwan en duldt minder tegenspraak. Wat heeft deze verkiezing betekend voor de spanningen tussen de twee landen de afgelopen maanden?
Hij was niet super populair tijdens de verkiezingsstrijd. Lai is een raspoliticus en soms weinig genuanceerd. Hij had grote schoenen te vullen. De vorige president Tsai Ing-wen deed het zowel binnenlands als diplomatiek goed. En ze wist ondanks de meer onafhankelijke koers waar haar partij voor staat, toch China bij tijd en wijle tevreden te stellen door niet té provocerende uitspraken te doen.
Lai is directer. "China moet de realiteit onder ogen zien dat de Republiek van China [de formele naam van Taiwan red.] bestaat", zei hij bij zijn inauguratie. China refereert vaak aan hem als een "gevaarlijke separatist".
Bij Lai's inauguratie organiseerde China als "straf" een gigantische militaire oefening rond het eiland. Toen werd er geoefend om een inname van het eiland te simuleren. De Chinese landmacht, marine, luchtmacht en raketmacht (de legertak verantwoordelijk voor kernwapens en raketten) deden eraan aan mee.
Het nieuwe normaal
Taiwan laat zich ook niet onbetuigd. Het land organiseerde grootschalige militaire oefeningen vorige week ter voorbereiding op een eventuele Chinese invasie. De volgende dag voeren Chinese zeven marineschepen en vlogen 25 gevechtsvliegtuigen rond het eiland. De dag daarna 30 gevechtsvliegtuigen, de dag daarna 10, daarna 18. Het is het nieuwe normaal in de Straat van Taiwan.
Taiwan oefende specifiek met speciale raketten die doelwitten kunnen raken die vanaf zee komen. Van het nieuwste model zijn 1700 stuks besteld bij de Amerikanen. Ze worden aan het einde van het jaar geleverd.
Ook gaat Taiwan volgend jaar 2,45 procent van het bruto nationaal product besteden aan defensie. Dat is ruim 18 miljard euro. Ter vergelijking, dat is ruim boven de NAVO-norm maar nog altijd minder dan de drie procent waar Amerikaanse partners op aandrongen.
Maar Taiwan is dus niet de enige die zich voorbereidt. Al voor de Taiwanezen verkiezingen had Peking in 2023 bijna 14 miljard euro uitgegeven aan militaire oefeningen in het westelijk deel van de Stille Oceaan, meldt persbureau Reuters op basis van Taiwanese bronnen. Dat is zeven procent van het Chinese defensiebudget, oftewel bijna het volledige budget van de Taiwanese defensie.
Sinds president Lai's aantreden, heeft China de doodstraf gezet op wat ze noemen "fanatiek Taiwanees separatisme". Het gaat om mensen die onafhankelijkheid in woord en daad nastreven. De nieuwe Chinese strafmaten zijn niet van kracht in Taiwan, omdat Taiwan een eigen juridisch systeem heeft.
Het betekent wel dat Taiwanezen nog huiveriger worden om naar China of Hongkong te reizen. Een pro-Taiwanese post op sociale media zou al een gevangenisstraf op kunnen leveren. Taiwanese politici die voor meer Taiwanese onafhankelijkheid zijn, reisden sowieso al niet naar China.
Hereniging?
China ziet "hereniging" met het eiland Taiwan als een halszaak. Maar Taiwanezen zien daar steeds minder heil in, zoals ook blijkt uit de verkiezingsuitslag. Verreweg het grootste deel van de samenleving (meer dan 80 procent) is voor behoud van de huidige situatie, blijkt uit publieke opiniepeilingen. En zo snel mogelijk samengaan, met het China anno nu, dat wil maar 1 procent van de samenleving.
Er is ook een intergenerationeel verschil. De oudere generaties in Taiwan identificeren zich meer als onderdeel van een groot Chinees volk. Dat is veelal een historisch en cultureel gevoel, niet per se een verbintenis met de huidige machthebber van China, de Chinese Communistische Partij.
In die generaties zijn nog grote groepen die wel met China zouden samengaan, maar misschien niet als de Communistische Partij nog aan de macht is, of alleen als er bepaalde waarborgen worden gegeven.
Jongeren identificeren zich juist steeds meer als Taiwanees. En dat is een probleem voor China. Want dat maakt de kans op een vreedzaam samengaan, in Chinese ogen, moeilijker. Een jonge vader die we op straat spraken, verwoordde het zo: "Mijn vader zegt dat als we samengaan met China we een sterk land worden, maar ik ben meer voor Taiwanese onafhankelijkheid. Thuis praten we maar niet over politiek, dat levert alleen maar ruzie op."
