Saksen en Thüringen naar de stembus, AfD koerst af op historische zege

• 

  Chiem Balduk

  correspondent Duitsland

In de Oost-Duitse deelstaten Thüringen en Saksen gaan kiezers vandaag naar de stembus voor de belangrijkste deelstaatverkiezingen in jaren. Er wordt winst verwacht voor de radicaal-rechtse Alternative für Deutschland (AfD), die in beide deelstaten door de binnenlandse veiligheidsdienst als rechts-extremistisch is bestempeld.

De AfD kan voor de eerste keer de grootste worden in een deelstaat. In Thüringen lijkt de partij volgens peilingen verzekerd van de winst, in Saksen is de AfD in een nek-aan-nekrace verwikkeld met de christendemocratische CDU. Ook in het Oost-Duitse Brandenburg, waar over drie weken wordt gestemd, gaat de AfD aan kop.

De stembusgang in de regio's rond Leipzig, Dresden en Erfurt zal hoe dan ook een beroerd resultaat voor de Duitse regeringspartijen opleveren. De SPD van bondskanselier Scholz wordt in beide deelstaten op 6 procent gepeild, terwijl coalitiegenoten de Groenen en de liberale FDP de kiesdrempel van 5 procent niet eens lijken te halen.

Die grote ontevredenheid met het huidige beleid is ook te zien in het succes van de Ruslandgezinde anti-establishmentpartij van Sahra Wagenknecht. Haar BSW lijkt in beide deelstaten de derde partij te worden.

Remigratie

De AfD scoort in Thüringen en Saksen met een campagne die een gitzwart beeld schetst van Duitsland. Het land zou "ten ondergaan aan illegale immigratie, een drastische toename van geweld en onmenselijke gendergekte". De Thüringse AfD wil klimaatplannen schrappen, de Thüringse veiligheidsdienst afschaffen en op scholen meer nadruk leggen op de Duitse cultuur en minder op 'linkse identiteitspolitiek'.

Na de aanslag in Solingen door een Syrische asielzoeker is het asieldebat hevig opgelaaid. Ten gunste van de AfD, dat graag campagne voert voor 'remigratie', de deportatie van asielzoekers. Het vluchtelingenbeleid ligt in handen van de federale overheid, maar volgens politicologen zou een AfD-geleide deelstaatregering asielopvang kunnen blokkeren en rechten van vluchtelingen kunnen inperken.

Verkiezingswinst of niet, het lijkt niet waarschijnlijk dat de AfD zal meeregeren. Vooralsnog sluiten alle andere partijen samenwerking uit, maar deze 'brandmauer' staat onder druk. Op lokaal vlak wordt steeds vaker door zowel rechts als links samengewerkt met de AfD. Ook onder rechtse kiezers neemt de bereidheid toe om de brandmuur op te heffen.

De AfD zelf staat open voor een coalitie, zegt de Thüringse AfD-kandidaat Ringo Mühlmann. "Zolang de belangrijkste AfD-punten overeind blijven, zoals onze asielplannen en het schrappen van de financiering van de publieke omroep MDR." Het liefst zou de partij alleen regeren, met een absolute meerderheid. Dat is mogelijk bij 40 à 45 procent van de stemmen en wanneer kleine partijen de kiesdrempel niet halen. Onwaarschijnlijk, maar niet onmogelijk.

Onbestuurbaarheid

De kans is groter dat de AfD een derde van de zetels zal halen. Dat is genoeg voor een Sperrminorität, een blokkerende minderheid. In Saksen en Thüringen is namelijk een tweederde meerderheid nodig voor allerlei benoemingen, van rechters tot de rekenkamer. De vrees is dat de AfD zulke besluiten zal blokkeren, tenzij er concessies worden gedaan op andere dossiers.

Het maakt dat ook de landelijke politiek ongerust is over deze verkiezingen. Al wekenlang waarschuwen politieke kopstukken voor het gevaar van de AfD. Ook het Duitse bedrijfsleven mengt zich in de campagne: grote namen als Miele, Stihl en Edeka nemen openlijk stelling tegen de partij.

Onbestuurbaarheid van Saksen en Thüringen ligt op de loer. Voor een meerderheid zal BSW cruciaal zijn, maar die partij heeft een afwijzing van het Oekraïnebeleid door de nieuwe regering als breekpunt gesteld. Deelstaten gaan niet over buitenlandbeleid, maar een pro-Russische deelstaatregering zal symbolisch een grote stap zijn en door Moskou worden verwelkomd.

Na vandaag kunnen de zegevierende AfD en BSW zich waarschijnlijk vol vertrouwen voorbereiden op de Bondsdagverkiezingen van volgend jaar. De vraag is of de Ampel-partijen na een slechte uitslag elkaar blijven vasthouden, of dat de al gespannen onderlinge verhoudingen verder ontsporen.

Om 18.00 sluiten de stemlokalen. Daarna volgt een exitpoll.