Waarom de paralympische vlam niet uit Griekenland maar uit Stoke Mandeville komt

De olympische vlam werd op zondag 11 augustus gedoofd, tijdens de sluitingsceremonie van de Spelen van Parijs, terwijl de Paralympische Spelen nog moeten beginnen. Dat klinkt gek, maar heeft een logische verklaring. De paralympische vlam legt namelijk een heel andere weg af dan de olympische.

Die vertrekt namelijk uit Stoke Mandeville, een plaats in Engeland die van groot belang is geweest voor het ontstaan van de Paralympische Spelen. Daar werd de vlam dit jaar op 24 augustus ontstoken. De Paralympische Spelen vinden in tegenstelling tot de Olympische Spelen hun oorsprong niet in Griekenland maar in Engeland.

Voor de ontstaansgeschiedenis van de Paralympische Spelen moeten we terug naar 1948. Sir Ludwig Guttmann, een neuroloog uit Engeland, organiseerde in dat jaar de International Wheelchair Games, ook wel de Stoke Mandeville Games genoemd. Zijn doel was om de kwaliteit van leven van de gewonde militairen uit de Tweede Wereldoorlog te verbeteren en hij vond sport het ideale middel daarvoor.

Hij zocht naar een manier om het herstel van zijn dwarslaesiepatiënten te versnellen en integreerde een eenvoudig balspel in het revalidatieproces. Terwijl dat jaar in Londen de Olympische Spelen georganiseerd werden, organiseerde Guttmann een sportwedstrijd voor zestien veteranen in een rolstoel.

Vier jaar na de eerste editie, in 1952, kreeg het evenement een internationaal karakter. Naast deelnemers uit Groot-Brittannië deden er dat jaar namelijk ook Nederlandse sporters mee aan de International Wheelchair Games. De populariteit van de Stoke Mandeville Games groeide gestaag.

Zo wordt duidelijk uit een artikel in Dagblad voor Noord-Limburg van 12 december 1957. "Wij zagen vertegenwoordigers en -sters uit 27 landen meedingen in de diverse wedstrijden. Het défilé van de verschillende équipes met de vlaggen der deelnemende naties was in z'n genre niet minder indrukwekkend dan dat op de Olympische Spelen. En er werd om de hoogste eer gestreden met hetzelfde elan en de vaste wil tot winnen als de grote internationale athleter in Helsinki en Melbourne toonden. Een der deelnemers had gelift om mee te kunnen doen, van Johannesburg naar Londen."

Koppeling met Olympische Spelen

Een grote wens van oprichter Guttmann kwam in 1960 uit: de Stoke Mandeville Games werden gekoppeld aan de Olympische Spelen. Direct na afloop van de Spelen in Rome namen vierhonderd sporters met een beperking uit 23 landen deel aan de allereerste Paralympische Spelen.

Het Zuthpens Dagblad schreef vlak voor de Spelen van 1960 grote waardering voor de paralympiërs in Rome te verwachten. "De sportwereld zal op die invaliden-Olympische Spelen in september zijn petje afnemen voor het doorzettingsvermogen en de werkelijk unieke sportprestaties van zwaar gehandicapte jonge mensen, wier resultaten - bereikt na vele jaren hard en moeizaam oefenen - we kwalitatief hoger behoren aan te slaan dan de wereldrecords, die op de Olympische sintelbanen in Rome bij de "echte" Olympische Spelen, onder de voeten van de meest formidabele en beroemde sportmensen weggeroffeld zullen worden."

"Op de nummers boogschieten en tafeltennis zullen zij wellicht normaal in het wedstrijdprogramma worden opgenomen, omdat zij in deze twee takken van sport, ondanks hun lichamelijke gebreken, zoveel vaardigheid hebben opgedaan dat ze het tegen valide sportmensen kunnen opnemen", schreef het Nieuw Utrechtsch dagblad zelfs drie jaar daarvoor, maar zo ver is het ook in 2024 nog niet gekomen.

Als herinnering aan de Engelse oorsprong van de Paralympische Spelen vertrekt de paralympische vlam dus altijd vanuit Stoke Mandeville, dat tussen Oxford en Londen ligt. De vlam reist dit jaar naar Parijs, waar de zeventiende editie van de Paralympische Spelen zal plaatsvinden. De opening vindt plaats op woensdag 28 augustus.