Belgische formatie in reservetijd, maar het is maar een 'crisette'

In België zit de formatie van een nieuwe regering in reservetijd. Afgelopen weekend slaagden de vijf partijen die bezig zijn om een kabinet te vormen er niet in om een akkoord te bereiken over een 'supernota' van formateur Bart De Wever. Die ging gisteren naar koning Filip en kreeg nog drie dagen extra om zijn formatieopdracht af te ronden.

Net na de federale verkiezingen begin juni werd nog gezegd dat het best wel eens snel zou kunnen gaan met de formatie in België, maar de partijen lijken er dus toch niet uit te komen. "Het loopt nu eigenlijk vast op twee elementen: op ideologie en op personen, zoals het vaak doet", zegt politiek verslaggever Ivan De Vadder van de VRT.

De 'supernota' van N-VA-formateur De Wever gaat over de sociaaleconomische hervormingen waarover de volgende regering zich moet buigen. Alleen met een akkoord over dat grote dossier kan de formatie in België verder. Donderdagavond zouden de onderhandelende partijen MR, Les Engagés, CD&V, Vooruit en N-VA op één lijn moeten zitten.

"Drie cruciale dagen", schrijven de Belgische kranten, "om water en vuur weer met elkaar te verzoenen". Want naar verluidt zijn er zondag harde woorden gevallen tussen de partijen, met name tussen Vooruit en MR.

Toezeggingen aan links

De partijen die nu proberen een regering te vormen, worden in België meestal tot centrumrechts gerekend. Daarbij komt één centrumlinkse partij, omdat rechts niet groot genoeg is voor een meerderheid. Die centrumlinkse partij is Vooruit, de Vlaamse socialisten met als voorman Conner Rousseau.

"Om Vooruit bij die centrumrechtse partijen te laten aansluiten, moeten er natuurlijk toegevingen worden gedaan, zegt De Vadder. "In dit geval gaat MR, de Franstalige liberalen van Georges-Louis Bouchez, dan weer steigeren en gaat niet akkoord. Dat is de ideologische tegenstelling."

België heeft een enorm begrotingstekort van 28 miljard euro. Europa eist op 20 september een duidelijk plan van de regering om dat gat te dichten. Dus er moet bespaard worden en formateur Bart De Wever heeft geprobeerd om ook zeer vermogenden een deel van de lasten te laten betalen, via een meerwaardebelasting op aandelen. Dat is het lokaas om Vooruit aan boord te krijgen, maar de MR is ertegen.

Slechte persoonlijke verhouding

Daar komt nog iets bij, zegt De Vadder: "Die twee heren, Rousseau en Bouchez, kunnen niet echt meer door dezelfde deur en dat is op zondagavond een beetje uitgebarsten. De twee kemphanen zitten ook in de huidige regering en het is de afgelopen vier jaar niet echt lekker gelopen tussen die twee en dat conflict wordt nu meegenomen in de formatie."

Toch is het niet echt dramatisch, denkt hij: "Er is niet echt een alternatief. Er zijn wel andere coalities mogelijk, maar die maken weer andere problemen los die waarschijnlijk nog moeilijker zijn op te lossen. Het is een beetje een 'crisette' zoals wij zeggen, een kleine crisis, om te zorgen dat iedereen weer bij de les is."

En met die Europese stok achter de deur kan er dan toch nog relatief snel een nieuwe regering mogelijk zijn: "België heeft een traditie van lange formaties, maar die deadline van 20 september vanuit Europa zou nog gehaald kunnen worden, dus ongerustheid is er niet echt."

In België wordt heel vaak een externe factor gebruikt om een intern probleem op te lossen, zegt De Vadder. "We geven al jaren veel meer uit dan we eigenlijk kunnen, dat is een soort lakse houding hier. En de formateur maakt nu gebruik van die Europese begrotingsdeadline."

Lokale verkiezingen

En er is nog een tweede deadline, want op 13 oktober zijn er lokale verkiezingen. "Eigenlijk wil iedereen, ook die kemphanen, dat er een regering is gevormd vóór die verkiezingen. Anders krijg je dat die hun schaduw vooruitwerpen", zegt De Vadder. Dat komt doordat politici vaak banen combineren. Zo is formateur Bart De Wever, die mogelijk de nieuwe premier wordt, ook burgemeester van Antwerpen.

"En één van die kemphanen, Conner Rousseau, wil nu burgemeester van Sint-Niklaas worden en de ander, Georges-Louis Bouchez, wil burgemeester worden van Bergen. Dus je voelt dat ook dat zorgt voor een zekere druk om dit toch nog relatief snel op te lossen", concludeert De Vadder.