Met ontslag premier De Croo kan België zich opmaken voor lastige formatie

De Belgische koning Filip heeft premier Alexander De Croo officieel ontslagen na de verkiezingsuitslag van zondagavond. De Croo blijft aan als premier van een 'regering in lopende zaken', een soort demissionair kabinet met beperkte bevoegdheden. Dit doet hij tot er een nieuwe premier is gevonden.

Het betreft een standaardprocedure; elke Belgische premier van een kabinet dat de regeertermijn volmaakt, dient zijn ontslag in bij de koning.

De Croo zal hoogstwaarschijnlijk niet zelf de nieuwe premier worden. Bij de verkiezingen voor het Vlaamse parlement kreeg zijn liberale partij Open Vld 8,5 procent van de stemmen. Bij de vorige verkiezingen trok zijn partij nog 13 procent van de stemmers.

Partijvoorzitter Tom Ongena liet weten dat het hele partijbestuur ontslag neemt en zei dat "de kans heel groot is" dat de partij plaatsneemt in de oppositie.

Wie wel de nieuwe premier van België wordt, is onduidelijk. Aan Vlaamse zijde is de centrumrechtse partij N-VA van Bart de Wever de grootste geworden. De Wever heeft in de campagne gezegd dat hij wel premier wil worden.

Maar dan moet hij wel met liberaal-conservatieve Mouvement Réformateur (MR) om de tafel; die partij werd de grootste in Wallonië en Brussel. Verder lieten de Franstalige christendemocraten van Les Engagés eerder al weten liever niet in een regering te willen met De Wever als premier.

Lastige formatie

België kan zich hoe dan ook opmaken voor een lastige formatie. In Vlaanderen is totaal anders gestemd dan in Wallonië en Brussel. In Wallonië is de liberaal-conservatieve Mouvement Réformateur (MR) veruit de grootste, gevolgd door de Franstalige socialisten van de PS.

De andere grote winnaar aan de Franstalige kant is Les Engagés, de voormalige christendemocraten. In Brussel kwamen de liberale en groene partijen als winnaar uit de bus.

Het radicaal-rechtse Vlaams Belang boekte ook winst, maar niet genoeg om de grootste te worden. De partij behaalde in het Vlaams parlement evenveel zetels als N-VA: 31. In het federale parlement werd N-VA alleen afgetekend de grootste.

De voorzitter van Vlaams Belang, Tom van Grieken, riep de N-VA op samen een coalitie te vormen. De Wever sloot samenwerking met Vlaamse Belang eerder al uit. De N-VA zou daarmee namelijk het risico lopen zelf uitgesloten te worden bij het vormen van een landelijke regering. De Franstalige partijen willen absoluut niet in zee met radicaal-rechts.

Hoewel België een opkomstplicht kent, kwam 12,5 procent van de stemmers niet opdagen. Niet eerder was dat percentage zo hoog, schrijven Belgische media. Mensen die niet zijn gaan stemmen, riskeren in theorie een boete. Tot vervolging komt het zelden, omdat het Belgische OM andere prioriteiten heeft.

Overigens is de opkomstplicht geen stemplicht. Stemgerechtigde Belgen zijn verplicht om naar het stembureau te gaan. Eenmaal daar kunnen ze er ook voor kiezen om niet, blanco of ongeldig te stemmen.