In de Rotterdamse woontoren Poort van Zuid ontaardde een discussie over de komst van stadsverwarming dit voorjaar in een ware burenoorlog. Bewoners gooiden hondenpoep in elkaars brievenbus en staken fietsbanden lek. "Ik werd bedreigd en uitgescholden", zegt bewoner Jacqueline Twigt, oud-voorzitter van de vve van de flat. "Mijn gezondheid is er bijna aan onderdoor gegaan."
Deze burenruzie ging er extreem aan toe, maar staat niet op zich: appartementenbezitters raken steeds vaker in conflict over gezamenlijke uitgaven voor onderhoud en verduurzaming. Uit een rondgang van Vereniging Eigen Huis (VEH) onder hun eigen leden blijkt dat in ruim 40 procent van de verenigingen van eigenaren (vve's) een langer lopend conflict loopt. Dit verpest het woonplezier en leidt niet zelden tot rechtszaken.
Zwaarder takenpakket voor vve's
Wie een boven- of benedenwoning of appartement bezit, is automatisch lid van een vve. Leden zijn samen verantwoordelijkheid voor het beheer en onderhoud van het complex en beslissen over uitgaven voor reparaties en verduurzaming.
Door de energietransitie en striktere eisen aan de kwaliteit en veiligheid van huizen, moeten vve's steeds complexere beslissingen nemen, met steeds grotere (financiële) belangen. "Waar huiseigenaren begin deze eeuw nog samen moesten beslissen welk bedrijf tegen welke kosten het dak kwam repareren, moeten buren er nu onderling uitkomen of ze investeren in zonnepanelen, of aan willen worden gesloten op een warmtenet", zegt VEH-directeur Cindy Kremer.
Bewoners beslissen per meerderheid, maar moeten wel rekening houden met de belangen van álle eigenaren. Vindt een mede-eigenaar dat dit niet gebeurt, kan die naar de rechter stappen. "Dat gebeurt steeds vaker", zegt Kremer.
Uit onderzoek van VEH blijkt dat vorig jaar 125 rechtszaken werden gevoerd over onder meer onderhoud, uitgaven voor verduurzaming en achterstallige betalingen. "Bewoners kennen hun rechten en plichten vaak niet, wat vaak een oorzaak is van conflicten", zegt Kremer. "Kleine conflicten escaleren snel omdat er groepen van voor- en tegenstanders ontstaan die met z'n allen onder één dak wonen, waardoor de spanningen snel oplopen."
Slepende conflicten kunnen ertoe leiden dat bewoners zich onprettig of onveilig voelen binnen hun eigen appartementencomplex. Ook vertragen ruzies verduurzaming en tasten ze het functioneren van de vve aan, omdat bestuursleden opstappen.
Poort van Zuid
In de Rotterdamse Poort van Zuid-flat stapte Jacqueline Twigt op als vve-voorzitter vanwege de ontspoorde ruzie over stadsverwarming. RTV Rijmond berichtte over bewoners die hondenpoep door elkaars brievenbus duwden, auto's bekrasten, hakenkruizen op bergingen tekenden en elkaar bedreigden op de gallerij. Twigt: "Ik heb heel veel wakker gelegen. Ik zei: tot hier en niet verder."
Nadat de vereiste tweederde meerderheid op een vve-vergadering vóór aansluiting op het warmtenet had gestemd, maakten tegenstanders bezwaar. Zij wilden niet afhankelijk zijn van Vattenfall als enige warmteleverancier. Omdat voor een warmtenet alle bewoners mee moeten doen en installatie ook achter de voordeur plaatsvindt, stapte het vve-bestuur vervolgens naar de rechter om medewerking van alle bewoners af te dwingen. De rechter stelde hen in het gelijk.
Dat was het moment waarop de pesterijen en dreigementen begonnen. "Mensen willen niet bij je in de lift", zegt Robin Schumacher, lid van de kascommissie van Poort van Zuid. "Bewoners gingen me naroepen: jij faciliteert fraude!"
Installateurs van het warmtenet werden uitgescholden. Bewoners trokken de stekker van de boor uit het contact. Het installatiebedrijf besloot het werk uiteindelijk neer te leggen vanwege de "onveilige werksituatie".
Na al het zwartmaken stapte het vve-bestuur op. Geen enkele bewoner wil een nieuw bestuur vormen. De bewoners die zich als tegenstanders van stadverwarming hadden verenigd, wijzen de beschuldigingen van intimidatie en agressie van de hand.
Andere oplossingen
De situatie bij de Poort van Zuid is volgens VEH-directeur Kremer illustratief voor hoe contraproductief een rechtszaak kan zijn. "Buren staan in de rechtbank opeens als partijen tegenover elkaar, met ieder een advocaat in de arm. De rechter bepaalt dan wie vanuit zakelijk perspectief 'gelijk' heeft, maar buren gaan als winnaars en verliezers naar huis en moeten daarna weer met elkaar verder."
Vanuit diezelfde frustratie begon rechter Pieter van Riemsdijk in Noord-Holland het initiatief voorRecht. Vve-leden die zich vanwege een conflict melden bij de kantonrechter, worden eerst verwezen naar dit platform. Daar hebben ze toegang tot relevante informatie, kunnen ze hun geschil vergelijken met eerder gevoerde rechtszaken en wordt de optie op conflictbemiddeling via een mediator aangeboden, zonder zitting en tussenkomst van advocaten. Van Riemsdijk: "In een conflict zitten mensen vaak vast in hun eigen gelijk, je hoopt dat ze door gesprek en begeleiding daar iets van afstappen."
"Die mediator kunnen wij als rechter nu ook toewijzen bij een uitspraak, maar dat is vaak al te laat. Op deze manier halen we deze oplossing naar voren." Als het aan Vereniging Eigen Huis ligt, wordt voorRecht in heel Nederland toegankelijk.
