Tweede ronde nodig in Iran, gematigde kandidaat nog in de race
De presidentsverkiezingen in Iran hebben in de eerste ronde geen winnaar opgeleverd. Op 5 juli volgt een tweede ronde. Die gaat tussen de twee kandidaten die de meeste stemmen kregen, de gematigde Masoud Pezeshkian en de hardliner Saeed Jalili.
Pezeshkian kreeg 42,5 procent van de stemmen en Jalili 38,6 procent. Er waren vier kandidaten.
De verkiezingen werden uitgeschreven na de dood van president Raisi. Hij kwam om het leven bij een helikopterongeluk in mei. Raisi (63) was de beschermeling van de hoogste geestelijke leider van Iran, ayatollah Khamenei, die feitelijk de dienst uitmaakt in het land. De president leidt de regering en kan de toon zetten in het politieke debat.
Lage opkomst
De opkomst was met 40 procent nog iets lager dan die bij de parlementsverkiezingen eerder dit jaar, toen 41 procent van de kiesgerechtigden ging stemmen. Dat was het laagste percentage sinds de Iraanse Revolutie in 1979.
De verwachting was al dat veel mensen thuis zouden blijven omdat ze geen vertrouwen hebben in de uitkomst van de verkiezingen.
Hervormer meeste stemmen
De hervormingsgezinde Pezeshkian, die nu aan de leiding gaat, is lid van het parlement. Eerder was de hartchirurg minister van Gezondheid. Hij neemt het op voor politieke gevangenen en etnische minderheden en heeft zich uitgesproken tegen de moraalpolitie.
Hij zegt betere banden met het Westen te willen om het land uit zijn isolement te halen en de economie te verbeteren. Ook is hij de enige kandidaat die de nucleaire onderhandelingen met het Westen wil hervatten.
Zijn conservatieve tegenstrever Jalili is de voorkeurskandidaat van Khamenei. Hij deed in 2013 al eens mee aan de race voor het presidentschap, maar verloor toen van Rouhani. In 2021 trok hij zich terug om Raisi meer kans te geven.
Sinds 2007 bekleedt hij functies bij de overheid, onder meer als baas van de veiligheidsraad. Hij onderhandelde namens Iran met onder meer de VN over het nucleaire programma van het land, maar die gesprekken liggen vrijwel stil sinds Raisi president werd.
Het zijn de eerste verkiezingen sinds de grote protesten die in 2022 op gang kwamen na de dood van Mahsa Amini in een politiecel. Zij werd met geweld opgepakt omdat ze haar hoofddoek niet op de voorgeschreven manier droeg.
Verschillende kandidaten hebben zich uitgesproken tegen het geweld tegen vrouwen, maar er is volgens deskundigen geen garantie dat ze zich aan hun beloftes houden.
