De 3-2 nederlaag van het Nederlands elftal tegen Oostenrijk was pijnlijk in meerdere opzichten. Bovenal was het pijnlijk voor bondscoach Ronald Koeman. Zijn tactiek had niet gewerkt, zijn vertrouwen werd niet terugbetaald en zijn woorden bleken niet aan te komen.
Natuurlijk zijn de talloze blessures en de vele afvallers een excuus, natuurlijk mist Oranje sleutelspeler Frenkie de Jong, maar de teleurgestelde bondscoach weet ook: "Uiteindelijk ben ik verantwoordelijk voor het spel van het Nederlands elftal."
Professor verslaat pragmaticus
Het was een confrontatie tussen pragmaticus Koeman en 'professor' Ralf Rangnick. Het duel tussen de realistische coach die kiest voor een strijdwijze die moet leiden tot resultaat en de coach die zijn speelwijze baseert op een doordachte voetbalvisie.
Rangnick staat voor gegenpressung, een moderne interpretatie van het pressievoetbal van het Dynamo Kiev van Valery Lobanovski en het AC Milan van Arrigo Sacchi. Ook Oostenrijk speelt op deze dynamische manier; hoog druk zetten en de bal zo snel mogelijk heroveren.
Oranje was gewaarschuwd, maar liet zich desondanks vanaf de start aftroeven. Zeker in de eerste helft was Oostenrijk Nederland tactisch en technisch de baas. Geen wonder dat Koeman het langs de zijlijn uitschreeuwde.
Oostenrijk gaf Oranje een les in modern voetbal, Koeman kreeg van Rangnick een les in modern voetbal. Dinsdagavond in Berlijn won de 65-jarige 'professor' van de 61-jarige Nederlandse pragmaticus.
Van slaapmoment naar slaapmoment
Na afloop beklaagde Koeman zich over een gebrekkig urgentiebesef van zijn spelers bij opdoemend gevaar. "We lopen niet mee met onze man", sprak de bondscoach. Daar had hij een punt. Goal één, twee en drie van Oostenrijk kwamen voort uit zulke momenten van onoplettendheid.
Bij de eerste goal was het Donyell Malen, bij de tweede Cody Gakpo en bij de derde Jerdy Schouten die zijn man even kwijt was. Pijnlijk voor Koeman was dat het niet de eerste keer was dat hij soortgelijke woorden bezigde.
"De rechtsbuiten is verantwoordelijk voor de linksback", zei Koeman vorig jaar al bij de finaleronde van de Nations League. "Dat kan je niet alleen aan de verdedigers overlaten. Je moet terugschakelen."
Voor dit EK herhaalde hij die woorden: "Van de slaapmomentjes van de aanvallers moeten we af, want wil je ver in het toernooi komen, dan zal het aspect zonder bal perfect moeten zijn", zei Koeman. Precies dat ging gisteren mis, alweer.
Harde woorden
Van bepalende spelers mag Koeman verwachten dat ze bijdragen aan het vertalen van opdrachten op het veld. Dat als spelers hun mannetje dreigen kwijt te raken, ze dat te horen krijgen van een ander. Dan komt het aan op coaching en communicatie, elkaar helpen.
Waar Virgil van Dijk persoonlijk geen slecht EK speelt, is het de vraag of de aanvoerder voldoende in staat is gebleken zijn hele defensie te controleren. Dat mag van een verdediger van zijn statuur worden verwacht. Die defensie was gisteren lek en dat is mede zijn verantwoordelijkheid.
Van Dijk verklaarde na afloop van het duel met Oostenrijk dat er harde woorden waren gevallen in de rust. Ook hij zal zich hebben geroerd. Was het te laat? Was het genoeg? Waren die woorden niet al op het veld noodzakelijk?
Het is in ieder geval iets. De bevestiging dat het ook kan knetteren bij dit Oranje. "Het is heel gezellig, maar je moet ook hard naar elkaar kunnen zijn. Ik vind dat de spelers elkaar te weinig corrigeren", zei Koeman immers in maart.
Vertrouwen in oude soldaten
"Ik twijfel totaal niet aan hem", zei Koeman vooraf over Memphis Depay. "Natuurlijk kan en moet het beter, maar er zit ook een verleden bij van wedstrijdritme. Memphis zal net als wij allemaal in het toernooi moeten groeien."
Koeman vertrouwt op Depay en tegen Oostenrijk antwoordde de spits met een mooie goal. Genoeg voor de zege was het niet, genoeg om zichzelf en Oranje over een dood punt te helpen was het niet.
Waarom wachten op een speler die afgelopen seizoen maar negen keer startte bij Atlético Madrid? Het lijkt niet logisch, maar dat is het gezien de alternatieven wel. Wout Weghorst is de pinchhitter, Brian Brobbey en Joshua Zirkzee moeten zich nog bewijzen en waren niet fit.
Bovendien hebben Koeman en Depay een (succesvolle) band, zoals de bondscoach die ook heeft met Georginio Wijnaldum, die tegen Oostenrijk weer anoniem inviel. Het zijn zijn oude, vertrouwde soldaten, waarvan je echter niet kan verwachten dat ze nog schitteren als in 2018.
Tijd voor nieuwe gezichten?
De voorbereiding op het EK was met klinkende zeges op Canada (4-0) en IJsland (4-0) goed, ook het spel in de eerste wedstrijd tegen Polen (2-1) stemde vrolijk en met het 0-0 gelijkspel tegen Frankrijk viel te leven.
Maar nu is het goede gevoel weg.
Na de 3-2 nederlaag tegen Oostenrijk is Koeman in zekere zin terug bij af. Daar nam de bondscoach zijn verantwoordelijkheid voor. Was het dan helemaal aan hem te wijten? "Nee, dat vind ik niet. Wat er hier zojuist is gebeurd, dat is allemaal besproken."
Paniek is er niet bij de bondscoach ("We zijn nog niet knock-out",) maar ongetwijfeld gaat Koeman afwegen welke maatregelen Oranje weer in de juiste richting kunnen bewegen. De snoeiharde wissel van Joey Veerman voor rust tegen Oostenrijk was wellicht een voorbode.
Van de veldspelers kregen Matthijs de Ligt, Daley Blind, Ian Maatsen, Ryan Gravenberch, Brian Brobbey, Joshua Zirkzee en Steven Bergwijn dit EK nog geen speeltijd. De wissels mogen hopen. Is het tijd voor een nieuwe impuls, van de nog interlandloze Maatsen en Zirkzee bijvoorbeeld?
