Ruim baan voor Rutte: Roemeense kandidaat voor NAVO-leiderschap trekt zich terug

De enige tegenkandidaat van Mark Rutte voor het leiderschap van de NAVO, de Roemeense president Klaus Iohannis, heeft zich teruggetrokken. Daarmee ligt de weg open voor de demissionair premier van Nederland om de opvolger van Jens Stoltenberg te worden als secretaris-generaal van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie.

Ingewijden bevestigden dinsdag al aan de NOS dat Iohannis zich zou terugtrekken, nu heeft hij dat dus ook zelf bekendgemaakt op een persconferentie. De ambassadeurs van de NAVO-landen maken de benoeming van Rutte naar verwachting begin volgende week definitief.

Voor de benoeming voor de NAVO-topfunctie is er geen formele procedure. Wel moeten alle 32 leden van het militair bondgenootschap goedkeuring geven voor een kandidaat. Rutte wist al gauw veel steun te vergaren en was vanaf het begin al de favoriete kandidaat van de VS, de belangrijkste partner in de NAVO.

Twijfelaars

Enkele landen waren op dat moment nog niet overtuigd van Rutte. Zo moest hij een privébezoek brengen aan de Turkse president Erdogan om wat plooien glad te strijken en ging hij ook naar de Hongaarse premier Orbán toe voor een gesprek.

Die laatste gaf maandag zijn goedkeuring, na "een goed en open gesprek". Ook een andere twijfelaar, Slowakije, ging deze week overstag.

Dit is de tijdlijn richting de benoeming van Rutte:

Het wachten was deze week op de terugtrekking van de Roemeense kandidaat, maar dat is dus nu gebeurd. President Iohannis werd enkele maanden na Ruttes aankondiging naar voren geschoven. Een belangrijk aandachtspunt voor hem was de geografische diversiteit voor Europese topfuncties.

Iohannis vindt dat er na de Europese verkiezingen van 2019 meer benoemingen hadden moeten gaan naar functionarissen uit Oost- en Centraal-Europa. Daarom zag hij liever iemand uit die regio's als opvolger van Stoltenberg.

Daarbij speelt ook nog dat de NAVO de afgelopen jaren veel troepen in Oost-Europa heeft gestationeerd omdat de landen zich ook meer bedreigd voelen door de Russische agressie, zeker na de inval van Rusland in Oekraïne.

Nederland krijgt met Rutte zijn vierde secretaris-generaal van de NAVO. Eerder zaten Dirk Stikker, Joseph Luns en Jaap de Hoop Scheffer al op die plek. De Hoop Scheffer was van 2004 tot 2009 secretaris-generaal.

De termijn van NAVO-topman is vier jaar, waarna een herbenoeming kan volgen. De termijn van Stoltenberg werd vier keer verlengd, waardoor hij tot 1 oktober in functie zal blijven. Vanaf dan zal Rutte het stokje overnemen.

Dit zijn de Nederlandse voorgangers van de 57-jarige Rutte:

De grootste uitdagingen van de nieuwe secretaris-generaal worden de oorlog in Oekraïne, Poetins dreiging richting de NAVO, het op één lijn houden van alle 32 lidstaten en de mogelijke herverkiezing van Trump in de VS. De oud-president is zeer kritisch tegenover de landen die de NAVO-norm van 2 procent niet halen. Mede daarom dreigde hij meermaals uit de alliantie te stappen.